تحلیل کاندیدای نوبل اقتصادی از آینده اقتصاد ایران

بعد از ظهر امروز محمد هاشم پسران در تحلیلی به وضعیت اقتصاد ایران پرداخت و از آینده اقتصاد کشور سخن گفت.

از مهمترین نکات مطرح شده توسط نامزد جایزه نوبل اقتصاد در سال 2014 برای اقتصاد ایران می‌توان به پیش‌بینی او از قیمت نفت اشاره کرد که به اعتقاد وی، احتمالاً قیمت نفت در آینده کوتاه‌مدت در سطح 45 تا 50 دلار باقی می‌ماند و نمی‌توان این گزاره را مطرح کرد که درآمد نفتی ایران به درآمد پیش از اعمال تحریم‌ها باز می‌گردد.

وی همچنین به منابع مالی عظیم ایران در خارج از کشور به میزان 50 میلیارد دلار اشاره و آن را تهدیدی قلمداد کرده که اگر به تدریج وارد اقتصاد کشور شود، تزریق آن اصلاحات اقتصادی را به تاخیر می‌اندازد.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه نباید اصلاحات اساسی اقتصادی در ایران را به تعویق انداخت تصریح کرده است: اکنون بهترین زمان اصلاح نرخ حامل‌های انرژی است و اگر اصلاحات اقتصادی در ایران هر چه سریع‌تر صورت نگیرد، گسترش و رشد اقتصاد ایران کوتاه مدت خواهد بود

مشروح سخنان پسران در نشست اتاقی‌ها

محمدهاشم پسران که از طریق ویدئو کنفرانس در نشست اتاق تهران سخنرانی می‌کرد، در ابتدای سخنان خود با اشاره به شرایط حساس فعلی اقتصاد ایران عنوان کرد: با توجه به این که تحریم‌ها در دو تا سه ماه آینده برداشته می‌شود، انتظارات زیادی هم در داخل و هم در خارج از کشور از دولتمردان شکل گرفته است.

وی در این نشست که محمد ستاریفر و سعید لیلاز به عنوان دو اقتصاددان حضور داشتند، افزود: اقتصاد ایران متاثر از عوامل عمده‌ای است که به سادگی نمی‌توان برای آن راهکار ارائه داد.

اقتصاددانان شهیر ایرانی اضافه کرد: «البته حرف من به این معنا نیست که راه‌حل وجود ندارد اما راه‌حل‌ها در درازمدت جواب می‌دهند.»

عوامل مهم اثرگذار در اقتصاد ایران

پسران قیمت نفت را یکی از عوامل مهم اثرگذار در اقتصاد ایران خواند و گفت: «همه می‌دانیم که اهمیت نفت در اقتصاد ایران بسیار بالاست و نوسانات قیمت نفت، صادرات نفت و صادرات پتروشیمی و فرآورده‌ها نیز همواره نقش مهمی روی عملکرد اقتصاد ایران داشته است.»

به گفته پسران عامل مهم دیگری که در وضعیت فعلی اقتصاد ایران نقش مهمی ایفا کرده و می‌کند تحریم‌های اقتصادی است که باعث کاهش کارآیی اقتصاد ایران شده است. او گفت: «با برداشته شدن تحریم ضرورت تعدیل و اصلاح اقتصاد ایران بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.»

او افزود: «مساله سوم عدم سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران است که خود به دلیل تحریم و اتخاذ سیاست‌های پوپولیستی در گذشته بوده است. تداوم سیاست‌های پوپولیستی منابع اقتصادی را به جای سرمایه‌گذاری به سمت مصرف سوق داده است.»

او با اشاره به کاهش رشد تولید ناخالص داخلی در سال‌های گذشته و ثبت ارقام منفی رشد اقتصادی گفت: «کاهش سرمایه‌گذاری دراین دوره ارقام قابل توجهی است و بین 12 تا 15 درصد چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی با کاهش سرمایه‌گذاری مواجه بوده‌ایم. در حالی که در همین دوره مصرف در نهایتا حدود 1.5 درصد کاهش یافته است. یعنی اثر تحریم روی مصرف نبوده بلکه روی سرمایه‌گذاری و تولید بوده است.»

استاد اقتصاد کالیفرنیای جنوبی افزود: «این روند باعث شده است که اگر ما امروز نتوانیم سرمایه‌گذاری قابل توجهی انجام دهیم، ظرفیت تولیدی نخواهیم داشت که بتوانیم در دوران پساتحریم از منافع تجارت با دیگر کشورها برخوردار شویم و نخواهیم توانست صادرات غیرنفتی را توسعه دهیم.»

او همچنین به رقابت بسیار سخت در حوزه صادرات بین مناطق و کشورهای مختلف اشاره کرد و توضیح داد: «اگر نتوانیم اقتصاد را کارآ کنیم و تعادل از دست رفته را به اقتصاد ایران بازگردانیم نمی‌توانیم در این رقابت دوام بیاوریم.»

‌محمدهاشم پسران همچنین به اتفاقات مثبتی اشاره کرد که اخیرا در اقتصاد ایران روی داده است. به گفته پسران کاهش نرخ تورم که زمان روی کار آمدن دولت روحانی حدود 45 درصد بوده است و در حال حاضر به حدود 13 درصد رسیده رویداد بسیار مثبتی است.

او عنوان کرد که کاهش تورم سریع رخ داد و دولت چنین سرعتی را پیش‌بینی نکرده بود به همین دلیل نرخ بهره در بانک‌ها بیش از نرخ تورم قرار گرفته است. این اقتصاددان افزود: «اگر بهره مساوی یا کمتر از نرخ تورم باشد، در سرمایه‌گذاری اثری ندارد اما در شرایط کنونی که نرخ بهره‌ها بیش از نرخ تورم است، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ضربه می‌بیند.»

نرخ بهره واقعی نباید افزایش یابد

این اقتصاددان با اشاره به برنامه انتشار چهار تا پنج میلیون دلار اوراق قرضه دولتی گفت: «اگر دولت در نظر داشته باشد، نرخ بهره این اوراق را نیز برای تشویق مردم به خریداری بالا ببرد، ممکن است بانک‌های خصوصی نیز نرخ بهره خود را در سطوح بالایی نگاه دارند که اجازه نمی‌دهد منابع مالی بانکها به سمت اوراق قرضه سرازیر شود. در نتیجه اختلاف میان نرخ اسمی بهره در بازار با نرخ تورم، منجر به افزایش نرخ بهره واقعی خواهد شد. افزایش نرخ بهره واقعی به کاهش سرمایه‌گذاری منتج می‌شود. از این رو بسیار دارای اهمیت است که سیاست‌های پولی و مالی که قرار است به اجرا درآید نرخ بهره واقعی را افزایش ندهد. در واقع، با افزایش نرخ تورم نرخ بهره اسمی نیز باید کاهش یابد و اگر این اتفاق رخ ندهد، لطمه بزرگی به اقتصاد ایران وارد می‌شود.»

پیش‌بینی پسران از قیمت نفت و درآمدهای نفتی ایران

او همچنین با بیان این که قیمت نفت تقریباً غیرقابل پیشبینی است عنوان کرد که احتمالاً قیمت نفت در آینده کوتاه‌مدت در سطح 45 تا 50 دلار باقی بماند، بنابراین نمی‌توان این گزاره را مطرح کرد که درآمد نفتی ایران به درآمد پیش از اعمال تحریم‌ها باز می‌گردد.

پسران گفت: «حتی اگر میزان صادرات ایران افزایش یابد، درآمد نفتی به میزان گذشته نخواهد بود و دولت و مردم ایران باید خود را با درآمد نفتی پایین‌تر تطبیق دهند. صرفا باید امیدوار بود که میزان سرمایهگذاری‌ها به ویژه در زمینه صادرات غیرنفتی و از سوی بخش خصوصی افزایش یابد.»

پسران سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری را بسیار موثر دانست و گفت: «ایران دارای منابع عمده‌ای است که می‌تواند صادرات غیرنفتی را پوشش دهد. در نهایت باید صنایع داخلی کشور گسترش پیدا کند و اصلاحاتی صورت گیرد که منابع مالی تامین شود تا صادرات غیرنفتی از سوی بخش خصوصی افزایش پیدا کند.

اصلاحات اقتصادی در صدر سیاست‌ها قرار بگیرد

پروفسور پسران در ادامه گفت: «تهدید دیگری که اقتصاد ایران با آن مواجه است این است که منابع مالی عظیمی که ایران در خارج از کشور دارد و ممکن است رقم آن تا 50 میلیارد دلار نیز برسد، اگر به تدریج وارد اقتصاد کشور شود، تزریق آن اصلاحات اقتصادی را به تاخیر اندازد.»

وی با بیان اینکه این اتفاق ممکن است که مشکلاتی را برای اقتصاد ایران به بار آورد، افزود: «اصلاحات اقتصادی باید در صدر سیاست‌های دولت ایران قرار بگیرد.»

وی سپس ادامه داد: «اینگونه نباید تصور کرد و باور داشت که اگر تحریم‌ها برداشته شود، اقتصاد ایران خود را با نظام اقتصادی جهان تطبیق خواهد کرد در حالی که باید تلاش‌های بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.»

نامزد جایزه نوبل اقتصاد در سال 2014 گفت: «با این بهانه که گشایش‌هایی قرار است در زمینه برداشته شدن تحریم‌ها و درآمدهای ارزی صورت بگیرد، نباید اصلاحات اساسی اقتصادی در ایران را به تعویق انداخت.»

اکنون بهترین زمان اصلاح نرخ حامل‌های انرژی است

پروفسور هاشم پسران یکی از مواردی را که اید در اولویت اصلاح قرار بگیرد، حامل‌های انرژی دانست و گفت: «امروز و در حالی که بهای نفت خام در بازارهای جهانی در پایین‌ترین میزان خود در سال‌های اخیر قرار گرفته، بهترین زمان برای اصلاح نرخ حامل‌های انرژی و به خصوص بنزین است.»

او خوشبینی و باور خود را نسبت به ارتقا و بهبود اقتصاد ایران ابراز کرد و افزود: «من فکر می‌کنم به احتمال زیاد اقتصاد ایران در سال آینده گسترش پیدا خواهد کرد، در حالی که سرمایه‌گذاران خارجی نیز خود را آماده ورود به بازار ایران می‌کنند و منتظر هستند که تحریم‌های ایران برداشته شود. بنابراین به طور قطع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شکل خواهد گرفت. به خصوص اگر نرخ بهره واقعی کاهش پیدا کند و منابع برای سرمایه گذاری در ایران افزایش یابد.»

پروفسور هاشم پسران افزود: «اما گرفتاری اصلی این است که اگر اصلاحات اقتصادی در ایران هر چه سریع‌تر صورت نگیرد، گسترش و رشد اقتصاد ایران کوتاه مدت خواهد بود، در حالی که به اعتقاد من ایران برای 10 سال آینده باید رشد اقتصادی در حدود 6 تا 8 درصد داشته باشد.»

وی به جمعیت جوان ایران و نیروی کار آماده در کشور اشاره کرد و گفت: «ایران از نظر جمعیتی کشوری جوان است و نسبت جمعیت پیر به جمعیت کارکن در این کشور بسیار پایین و در حدود 41 درصد است در صورتی که این شاخص در کشوری مانند پاکستان 61 درصد است.»

پروفسور پسران بر توجه و تمرکز بر اقتصاد سیاسی ایران و تطبیق آن با واقعیت‌های اقتصاد کشور تاکید کرد و افزود: «جمعیت جوانی که ایران دارد اگر به درستی به کار گرفته شود و در عین حال سرمایه‌گذاری و تکنولوژی را به خدمت بگیرند و بخش خصوصی را گسترش دهند، در آن صورت اقتصاد ایران می‌تواند شکوفا شود.»

منبع: اقتصادنیوز