چهره واقعی مخالفان برجام

اصل و متن اتفاق روز یکشنبه مجلس از چنان اهمیت تاریخی برخوردار است که «حاشیه»‌های جنجالی آن را ناچیز انگاریم. یک ماه سخت و نفسگیر در بهارستان سپری شد تا طیف میانه‌روی مجلس در مواجهه با حریف، توافق ایران با 6 قدرت جهانی را لباس قانون بپوشاند. رأی به برجام قیمت و ارزشی فراتر از آرای مشابه در سابقه مجلس دارد. آحاد نمایندگانی که رأی سپید به گلدان برجام ریختند می‌توانند از این حرکت خود به عنوان سند افتخار در واپسین روزهای حیات مجلس نهم یاد کنند. رأی به برجام محصول یک حسابگری و عقلانیت بود. نمایندگان روز یکشنبه در امتحانی بزرگ بر سر ترجیح منافع ملی بر منافع حزبی قرار گرفتند و همچنان که اتفاقات صحن مجلس نشان داد در این آزمون بزرگ کسانی رضایت افکار عمومی را به دست آوردند که چشم طمع بر منافع حزبی و گوش تبعیت بر تهدیدها و تنگناها فروبستند.

با این همه، چنان که از گفته‌های رئیس جمهوری در سفر مازندران پیداست مأموریت نمایندگان و دولتمردان حامی برجام هنوز پایان نیافته است زیرا جناح مخالف برجام در داخل و خارج هنوز سودای مقابله با این سند را کنار ننهاده‌اند. این واقعیت به روشنی فردای تصویب برجام در سیمای شبکه رسانه‌ای تندروها نقش بست. در نگاه و رفتار این رسانه‌ها نه تنها نشانی از تمکین و احترام به تصمیم قوه مقننه نبود بلکه با واژگان آکنده از طعنه و جسارت، شأن نمایندگان و مجلس به سخره گرفته شد.

در این اثنا، آسیب‌شناسی و شناخت الگوهای رفتاری جریان مخالف مذاکره و اعتدال یک ضرورت است. کسانی که امروز پرچم مقابله با دیپلماسی اعتدال و بویژه برجام را در دست گرفته‌اند، دارای خاستگاه سیاسی مشخص و منافع مشترک هستند. لذا برای پیش‌بینی و پیشگیری از اقداماتی برخلاف سیاست‌های دولت در عرصه سیاست خارجی و داخلی باید رشته‌ها و رگه‌های تفکر و منافع سیاسی آنها را بازشناخت.

1- اتفاقات روز تصویب برجام تابلو تمام نمایی از نحوه بازی سیاسی جریان مخالف اعتدال بود. دست‌کم برای طیف اصولگرای مجلس روشن شد که جریان حریف هیچ یک از موازین و قواعد رقابت و مبارزه پارلمانی و سیاسی را به رسمیت نمی‌شناسد. به طور مثال اصولی مثل تمکین به رأی اکثریت که در عرف دنیا فیصله دهنده همه مناقشات پارلمانی است در قضیه برجام براحتی از سوی جریان تندرو و اقلیت زیر پا گذاشته شد تا جایی که آنها رأی موافق اکثریت مجلس به برجام را به لطایف الحیل زیر سؤال برده و آماج طعنه و توهین قرار دادند.  

2- جریان تندرو، در عرصه سیاست همواره بر رفتارها و تصمیم‌های خود رنگ و لعاب ایدئولوژیک بخشیده است چه در سیاست داخلی و چه درعرصه بین‌المللی، این جریان نوعی از مرزبندی حق و باطل را ترسیم کرده است. اما قضیه توافق هسته‌ای و برجام به معیار و محکی بزرگ برای اندازه‌گیری درجه پایبندی این گروه به ارزش‌های خودخوانده تبدیل شد. آنها در جنگ حیثیتی که علیه تیم هسته‌ای و توافق برجام به راه انداختند براحتی نظرات صریح مرجع عالی نظام را نادیده گرفتند. نظراتی که به صورت مکرر از زبان رهبر معظم انقلاب اعلام شده بود که «ما به تیم دیپلمات‌هایمان اعتماد داریم و آنان افرادی متدین، متعهد و دلسوز برای کشور و نظام هستند» جالب اینجا است که جریان مخالف حتی در آستانه تصویب برجام نامه‌های مراجع عظام قم را که تأخیر در اجرای این توافق را خسارت بار خوانده بودند، زیر پا گذاشت.

بنابراین اگر از این منظر به وقایع روز یکشنبه مجلس نگاه افکنیم، قصه برجام حکایت‌ها و حرف‌های بسیار برای سپردن به حافظه تاریخ دارد و در همان حال پرده ابهام از چهره بسیاری از حقایق ناگفته کنار زده است. حتی دیپلمات‌ها و مدیران باسابقه و امتحان داده‌ای مثل صالحی و ظریف نیز تا پیش از این به زوایای رفتار و تعصبات جناحی یک گروه سیاسی تندرو پی نبرده بودند. حقیقت برجام اکنون بر همه تاریکی‌های راه  آینده مجلس و دولت پرتو افکنده است و سران و ارکان مختلف نظام با شناختی تازه از موانع و دشواری‌های این راه باید برای اجرای مفاد و محتوای توافق هسته‌ای گام بردارند.

*دکتر سید علی میرباقری / ایران