تاریخچه جشنواره فیلم ونیز در یک نگاه

اولین دوره در تراس هتل «Excelsior» به شکلی غیر رقابتی برگزار شد و فیلم «دکتر جکیل و آقای هاید» ساخته «روبن مامولیان» با بازی «فردریک مارچبه» به عنوان اولین فیلم تاریخ جشنواره فیلم ونیز در ساعت 21:15 روز ششم اوت سال 1932 به روی پرده رفت.

دومین دوره از این جشنواره سینمایی دو سال بعد و از تاریخ اول تا بیستم سال 1934 برگزار شد و برای اولین بار شاهد رقابت فیلم‌ها بود. حداقل 19 کشور با حضور 300 خبرنگار در جشنواره شرکت کردند و «جام موسیلنی» به عنوان جایزه به بهترین فیلم خارجی و بهترین فیلم ایتالیایی اعطا شد‌؛ گرچه در واقع هیات داورانی وجود نداشت و برندگان توسط رئیس دوسالانه ونیز و از طریق شنیدن نظرات متخصصان و مخاطبان جشنواره و مطابق با «موسسه‌ ملی آموزش سینما» انتخاب شدند. بهترین بازیگر مرد و زن جشنواره نیز جایزه‌ای تحت عنوان «مدال طلای انجمن ملی فاشیست برای سرگرمی» دریافت کردند.

از سال 1935 جشنواره فیلم ونیز به رویدادی سالانه تبدیل شد و جایزه بهترین بازیگری نیز به «کاپ ولپی» تغییرنام یافت. در سال 1936 برای اولین بار یک هیات داوران بین المللی در جشنواره شکل گرفت و در سال 1937 نیز کاخ سینمای جدیدی با طراحی «لوئیجی کواگلیاتا» افتتاح شد.

دهه 1940

مروری بر تاریخچه برگزاری ونیز در دهه 1940 کار بسیار دشواری است چرا که پایان جنگ جهاین دوم این دهه را به دو بخش تقسیم کرد. قبل از سال 1938 ،‌ فشارهای سیاسی جشنوار ونیز را به کلی منحرف و تخریب کرد و با شروع درگیری‌ها شرایط به گونه‌ای پیش رفت که می‌توان گفت در سال‌های 1940 ‌، 1941 و 1942 واقع جشنواره در برگزار شد چرا که فیلم‌ها در مکان‌هایی متفاوت با سال‌های قبل به روی پرده می‌رفت. علاوه بر آن، کشورهای بسیار کمی در جشنواره شرکت کردند و جشنواره مطلقا در انحصار کارگردانان موسسات عضو محور رم-برلین بود.

پس از این اتفاقات غم انگیز، جشنواره از سال 1946 تا پایان جنگ جهانی جان دوباره‌ای یافت و برای اولین بار زمان برگزاری آن براساس توافقی که با جشنواره نوظهور کن در فرانسه منعقد شده بود،‌ در ماه سپتامبر آغاز شد و جایگاه خود را به عنوان رویدادهای مهم صنعت سینما دوباره به دست آورد.

جشنواره ونیز در سال 1947 در قصر دوک ونیز و با میزبانی از 90 رکورد هزار شرکت کننده برگزار شد و یکی از فوق‌العاده‌ترین دوره‌های تمام ادوار این رویداد سینمایی رقم خورد.

توسعه و انحلال

در بیست سال آتی آن جشنواره به توسعه و بسط خود براساس طرح هنری ایجاد شده پس از جنگ ادامه داد و در سال 1963 و تحت ریاست «لوئیجی چیارینی» جشنواره تغییرات اساسی یافت و «چیارینی» در سال‌های ریاست خود بر جشنواره ساختار آن را به طور کلی تغییر داد.

برای شش سال جشنواره براساس قوانین سفت و سخت در انتخاب فیلم‌های بخش رقابتی و مقابله با فشارها و دخالت‌های سیاسی برگزار شد و کیفیت هنری فیلم‌ها برجنبه‌های تجاری و تبلیغاتی آنها غالب بود.

ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی سال 1968 تاثیر بسزایی بر دوسالانه ونیز گذاشت و از سال 1968 تا 1971 هیچ جایزه‌ای در جشنواره اعطاء نشد و به شکل غیررقابتی خود بازگشت.

در سال‌های 1973،‌ 1977 و 1978 جشنواره برگزار نشد.

تولد دوباره

جشنواره فیلم ونیز در سال 1979 مجددا احیاء شد و این بار به لطف «کارلو لیزانی» رئیس جدید خود تلاش کرد تا تصویر و ارزش از دست رفته خود را بازیابد و مجددا اعتبار بین المللی خود را به دست آورد. رئیس جدید جشنواره نیز در تلاش برای ارائه تصویری مدرن‌تر از این رویداد سینمایی کمیته‌ای متشکل از متخصصین ترتیب داد تا در انتخاب آثار و ایجاد تغییرات بیشتر از آنها کمک بگیرد.

ونیز نه تنها قدیمی‌ترین رویدادهای سینمایی جهان است بلکه پس از سال‌ها برگزاری همچنان جایگاه خود را به عنوان یک جشنواره معتبر و تاثیرگذار درعرصه جهانی حفظ کرده است.

جایزه شیر طلایی به عنوان مهمترین عنوان این رویداد سینمایی هر ساله به انتخاب هیئت داوران به بهترین فیلم بخش رقابتی و اعطاء می‌شود.

تاکنون سینمای فرانسه با دریافت 13 جایزه شیر طلا (3 جایزه مشترک) پرچمدار این رویداد سینمایی است و پس از آن سینمای ایتالیا با 11 جایزه (2 جایزه مشترک) در مکان دوم قرار دارد.

سینما ایران نیز یک بار در سال 2000 با فیلم «دایره» ساخته جعفر پناهی موفق به کسب این جایزه معتبر سینمایی شده است.

در میان کارگردانان نیز «آندره کایات» و «لوئی مال» کارگردانان سرشناس فرانسوی به همراه «آنگ‌لی» (تایوان) و «ژانگ ییمو» (چین) هر کدام با دو جایزه شیر طلا رکورددار هستد.

«اورسن ولز» در سال 1970 اولین جایزه شیر طلای افتخاری این رویداد سینمایی را دریافت کرد و پس از آن نیز این جایزه هر سال به یکی از سینماگران نامدار و تاثیر گذار اعطاء می شد که از آن می‌توان به بزرگانی چون «اینگمار برگمن»، «چارلی چاپلین»، «بیلی وایلدر»، «لوئیس بونوئل»، «فرانک کاپرا»، «ژان لوک گدار»، «آکی‌را کوروساوا»، «میکل‌آنجلو آنتونیونی»،‌ «فدریکو فلینی»، برادران «تاویانی»، «روبرت برسون»، «مارچلو ماستریانی»، «فرانسیس فورد کاپولا»، «مارتین اسکورسیزی»، «رابرت آلتمن»، «جری لوئیس»، «کلینت ایستوود» اشاره کرد.

همچنین جایزه دستاورد سینمایی «Jaeger-LeCoultre» نیز از سال 2006 به سینماگرانی با نقش قابل ملاحظه در عرصه سینمای معاصر اعطاء می‌شود که از جمله برندگان آن می‌توان از عباس کیارستمی، «آل‌ پاچینو»، «اتوره اسکولا»، «تاکاشی کیتانو» و «آنیس واردا» نام برد و امسال نیز «برایان دی‌پالما» کارگردان آمریکایی دریافت‌کننده این جایزه است.

هفتادودومین جشنواره فیلم ونیز از دوم تا ۱۲ سپتامبر (11 تا 21 شهریورماه) در ایتالیا برگزار می‌شود.