"کوهی‌نژاد" را دریابید

نجمه مورث‌نوری اظهار کرد: استان خوزستان از ظرفیت گردشگری خانه تاریخی "کوهی‌نژاد" دزفول محروم مانده است. این خانه نیازمند توجه ویژه برنامه‌ریزان گردشگری استان خوزستان و میراث فرهنگی کشور است.

او یادآور شد: بافت تاریخی دزفول یکی از ارزشمندترین بافت‌های تاریخی کشور به‌شمار می‌رود که هویت و معماری خاص ویژگی منحصر به فردی به آن داده است. به عقیده بسیاری از بزرگان شهرسازی، امر احیا و مرمت بافت‌های تاریخی امری آیینی و مداوم است و لازم است مرمت، احیا، بهسازی و نوسازی بناها به گونه‌ای انجام شود که کلیت مجموعه هویت خود را از دست ندهد.

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول خاطرنشان کرد: خانه تاریخی "کوهی‌نژاد" دزفول در حاشیه شمال غربی محله قلعه و در گذر تاریخی منصوری مشرف بر رودخانه دز واقع شده است. این بنا در مجاورت قدیمی‌ترین هسته شهر قرار دارد. براساس ساخت و معماری و نوع تزیینات و بافت پیرامون آن قدمت این سازه ارزشمند به اوایل دوره قاجاریه و بیش از 100 سال برمی‌گردد. مالک بنا خاندان کوهی‌نژاد هستند، از این رو این اثر هم‌اکنون به خانه "کوهی‌نژاد" معروف و مشهور است.

او ادامه داد: گسترش این بنای تاریخی زیبا را می‌توان به صورت عمودی دانست که ناشی از محدودیت زمین برای احداث در گذشته است. متراژ بنا 255 متر و به صورت حیاط مرکزی در 2 طرف ساخته شده که در طبقه همکف فضاهای خدماتی و طبقه فوقانی اتاق‌ها برای پذیرایی و استراحت پیش‌بینی شده است.

مورث‌نوری با بیان اینکه سازه اصلی این بنا از خشت و نما و تزیینات آن از آجر تشکیل شده است، اظهار کرد: مصالح به کار رفته در ساخت این بنای با ارزش، خشت آجر، گچ، آهک و قلوه سنگ رودخانه‌ای و ساروج است.

وی اضافه کرد: از جمله ویژگی‌هایی که این بنا را با سایر آثار و ابنیه تاریخی متمایز می‌کند می‌توان به دسترسی به خیابان اصلی، داشتن دید مستقیم به مناظر طبیعی رودخانه و ساحل دز، داشتن نمای بیرونی به نحوی که قسمت اعظمی از کالبد بافت شهری پیرامون را به خود اختصاص داده است، دارا بودن عناصر خاص معماری بومی منطقه شامل سر در، دهلیز و دالان ورودی حیاط مرکزی و انواعی از طاق‌ها و قوس‌ها و تزیینات خون‌چینی و حوض‌خانه اشاره کرد که در مجموع بنای تاریخی ارزشمندی را شکل داده‌اند، بنابراین نیازمند توجهی ویژه است.

او یادآور شد: این بنا در گذشته کاربری مسکونی داشته است و هم‌اکنون به صورت کارگاه رنگ‌آمیزی و نجاری از آن استفاده می‌شود که باعث تخریب بیشتر آن شده است. ورودی بنا به صورت رفیع و کم عرض و گسترش کلی بنا عمودی است و پلانی مثلثی شکل دارد.

عضو انجمن دوستدارن و پژوهشگران دزفول با اشاره به اینکه جبهه شرقی این ساختمان شامل طبقه همکف و فوقانی است، توضیح داد: از ویژگی‌های این طبقات می‌توان به برگه‌های ورودی تزیین شده با آجر به شیوه آجرکاری خون‌چینی شامل نیم ستون آجری یا مقرنس در طبقه همکف و در طبقه فوقانی درگاه ورودی که بخش‌های تزیینی آن با شیوه رگ‌چینی آرایش یافته اشاره کرد. خانه تاریخی "کوهی‌نژاد" نمونه تحسین‌برانگیزی از معماری ایرانی در جنوب کشور است. این بنای ارزشمند در تاریخ سال 1381 به شماره 7581 ثبت ملی شده است.

وی بیان کرد: با همه این ارزش‌های برشمرده شده به دلیل عدم سکونت در آن از نظر سازه‌ای متاسفانه آثار فرسودگی و ریزش مصالح در برخی از قسمت‌ها و بروز ترک در برخی قسمت‌های سازه مشاهده می‌شود و این یکی از آسیب‌های جدی موجود در بناست.

مورث‌نوری ادامه داد: به رغم ظرفیت ارزشمندی که این بنای تاریخی دارد و نقشی که می‌تواند در توسعه صنعت گردشگری استان خوزستان ایفا نماید سال‌ها است که متروکه رها شده است. با توجه به اهمیت حفظ این بنا با اقداماتی نه چندان هزینه‌بر مانند سبک‌سازی بام و عایق‌کاری سنتی، آجرفرش و تمیز کردن سقف‌ها و جداره‌ها می‌توان تا حد زیادی مانع از بین رفتن بیشتر این بنا شد.

این دوستدار میراث فرهنگی یادآور شد: خانه تاریخی کوهی‌نژاد علاوه بر دارا بودن تمام عناصر سنتی آجرکاری و قرار گرفتن در زنجیره‌ای از خانه‌های زیبا و با شکوهی همچون شایگان، باییز، تیزنو و خلج قصاب این امکان را دارد که با ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی تغییر کاربری یافته و از آن به عنوان سفره‌خانه سنتی، چای‌خانه یا محل دایمی نمایشگاهی برای به نمایش گذاشتن آثاری چون نسخ خطی و ظروف قدیمی و همچنین موزه‌ای خصوصی و نگارخانه و حتی محلی برای اسکان مسافران و گردشگران استفاده شود.

عضو انجمن دوستدارن و پژوهشگران دزفول بیان کرد: این بنا در کنار همه این فرصت‌ها با توجه به موقعیت ویژه‌ می‌تواند مرکزی برای توسعه گردشگری شهرستان دزفول باشد و با همکاری آژانس‌های مسافرتی از این خانه به عنوان مکانی برای تهیه و فروش بلیت و راهنمایی تورهای گردشگری سود برد. وجود چنین مجموعه بی‌نظیری در قدیمی‌ترین محله دزفول می‌تواند سالانه هزاران گردشگر را پذیرا باشد و علاوه بر رونق صنعت گردشگری شهرستان دزفول استان خوزستان را به عنوان یکی از مقاصد سفر در کشور مطرح کند.