یک بنای تاریخی با همه نوع کاربری‌!

علیرضا حسین‌آبادی مدیر سابق میراث فرهنگی اسلامشهر و رباط کریم درباره این کاروانسرا به خبرنگار ایسنا می‌گوید: بخش‌های متفاوت این کاروانسرا در چند دوره‌ مرمت شده است اما کل جریان مرمتی آن از سال 86 تا انتهای سال 88 اتفاق افتاده و طی دو سال به صورت گسترده انجام شده است. پیش از این هم در سال 62 تا سال 68 دو بار به صورت اضطراری مرمت شده است.

او درباره حریم کاروانسرا و مسجد نزدیک آن که ارتفاعش بیشتر از بنا است و همچنین ساختمان‌های نیمه‌کاره‌ای که در کنار کاروانسرا در حال ساخت هستند، بیان می‌کند: ساخت مسجد دوره قانونی خودش را طی کرده است. آن مسجد سابقه تاریخی و بیش از 150 سال قدمت داشته است البته اصل آن در چند دهه گذشته حتی قبل از انقلاب از بین رفته است. این مسجد چند مرحله تخریب و بازسازی شده که در آخرین مرحله در 40 سال پیش ساخته شد و بعد از آنکه چند بار نشست کرد، به شکل امروزی درآمد.

حسین‌آبادی ادامه می‌دهد: برای احداث مسجد از طریق سازمان میراث فرهنگی اقدام کردند. آنچه از مسجد و از داخل کاروانسرا دیده می‌شود گنبد و گلدسته آن است که به دلیل رعایت معماری اسلامی منعی درباره آن وجود نداشته است.

او با بیان اینکه مدت‌هاست که از کاروانسرا دیدن نکرده و مسئولیتی در این قسمت ندارد، اظهار می‌کند: اگر ساختمان‌های اطراف کاروانسرا در حال ساخت هستند به دلیل کم‌لطفی شهرداری است؛ زیرا شهرداری مدیریت شهری محسوب می‌شود و طبق ماده 102 قانون شهرداری یا تبصره 55 ملزم هستند حریم‌های تاریخی را حفظ کنند و اگر این اتفاق نیفتاده است کم‌لطفی شهرداری است.

حسین‌آبادی همچنین درباره کاربری‌های این بنای تاریخی توضیح می‌دهد: این کاروانسرا بعد از اینکه خودرو وارد ایران می‌شود و ماهیت خودش را از دست می‌دهد کاربری‌های متفاوتی می‌گیرد. اول عشایر و گله‌داران در آن ساکن می‌شوند سپس به پاسگاه ژاندارمری تبدیل می‌شود و اوایل انقلاب هم به محل ورزشی تبدیل می‌شود و از حیاط آن به عنوان زمین فوتبال و والیبال و از شاه‌نشین آن هم به عنوان سالن وزنه برداری استفاده می‌شده است.

او ادامه می‌دهد: هشتی ورودی کاروانسرا را هم به زورخانه تبدیل می‌کنند. بعد از آنکه این بنا در سال 58 ثبت ملی می‌شود، سازمان میراث فرهنگی متولی حفظ و نگه‌داری آن می‌شود و مرمت اضطراری را در زمان دکتر مختاری و پازوکی انجام می‌دهند. در سال 80 که رباط کریم زیر مجموعه شهریار و زیر نظر اداره میراث فرهنگی کرج بوده است به عنوان دفتر میراث فرهنگی رباط کریم و زیر نظر کرج فعال می‌شود.

به گزارش ایسنا، کاروانسرای «رباط کریم» یا «حاج کمال» در هسته مرکزی شهر رباط کریم قرار گرفته است. این کاروانسرا در دوران قاجار و سلطنت فتحعلی شاه توسط فرد خیری به نام "حاج کمال" برای استفاده مسافران ساخته و وقف شد.

مصالح به‌کاررفته در ساخت این بنا، آجر، گچ، سنگ، گِل و آهک است و دارای اسطبل، بارانداز، حیاط، ایوان‌ و 24 اطاق است. بخش شاه‌نشین این کاروانسرا دو طبقه است. تزیینات به کاررفته در معماری این بنا شامل کاربندی‌های آجری در سقف هشتی و سردر ورودی و آجرکاری به اشکال مختلف در دیوارها و لچکی‌های ایوان‌ها و اتاق‌هاست.

کاروانسرای «رباط کریم» لوکیشن فیلم‌های بسیاری از جمله سریال «پرده‌نشین» بوده است.