پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
صنعت گردشگری، یکی از صنایع سبز (Green Industry) هست. متخصصان مدیریت و توسعه پایدار معتقدند که یکی از قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی که بیانیه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) می‌تواند در اختیار جامعه آینده قرار دهد، کمک به توسعه گردشگری پایدار هست. یعنی گردشگری خاصی که کمک کند تا مردم با یکدیگر مهربان تر شوند و نیازهای گردشگران امروز، نیازهای گردشگران آینده را تحت شعاع و آسیب قرار ندهد.
این تعریف روشنی از گردشگری پایدار (sustainable tourism) می‌باشد. گردشگری پایدار یعنی این که اگر شما امروز، به بارسلونا اسپانیا می‌روید یا به دیدن شکوه تخت جمشید در شهر عشق و ادب، شیراز سرافراز گام بر می‌دارید، محیط زیست را آلوده نکنید، بر روی آثار باستانی خاطره ننویسید و جایی که نباید سیگار بکشید و سلفی بگیرید یا عکاسی با فلاش بکنید، این کارها را انجام ندهید! یعنی تلاش کنید که 100 سال آینده هم، نتیجه‌ها و ندیده ای شما هم، بتوانند بارسلونا و تخت جمشید را مشاهده کنند. گردشگری پایدار، گردشگری قرن حال و آینده هست و باید به آن احترام گذاشت.
گردشگری، همواره تلاش کرده است سفیر خوبی برای توسعه پایدار یا کسب و کار سبز (green business) باشد. یعنی تلاش می‌کند کسب و کاری با حفظ منابع محیط زیست را ارائه کند. آرمانی که به نظر می‌رسد، با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و ظرفیت‌های اطلاع رسانی دیجیتالی، که منجر به افزایش شناخت و آگاهی گردشگران به مناطق هدف گردشگری شده، بیش از گذشته جدی گرفته شده است.
پرتال‌های اطلاع رسانی و ظرفیت‌های خرید و فروش بلیط و آشنایی با مراکز گردشگری همه و همه اینترنتی شده است و از طریق سایت‌های ارائه خدمات و مراکز اقامتی رایگان و غیر رایگان برای گردشگران مانند: Airbnb.com و Couchsurfing.com، همه و همه توان افزایی خوبی را در اختیار علاقمندان گردشگری قرار داده است.
ه نظر می‌رسد، دهه آینده دهه گسترش صنعت گردشگری باشد و فناوری اطلاعات بسیاری به این رشد، کمک خواهد کرد. دهه سوم قرن بیست و یکم، باید قرنی باشد که مناطق هدف گردشگری مانند ایران، بیش از قبل مورد توجه قرار بگیرد و فناوری اطلاعات نیز به آن کمک کند. اما آینده صنعت گردشگری چگونه خواهد بود؟ وب سایت آینده گردشگری http://www.futourism.org می‌کوشد تا ما را به پرسش‌هایی درباره آینده گردشگری دنیا آشنا کند.
اگر می‌خواهید درباره آینده صنعت گردشگری و فرصت‌ها و تهدیدهای آن بیشتر بدانید، توصیه می‌کنیم کتاب زیر را مطالعه کنید.
سازمان جهانی گردشگری تعداد گردشگران بین‌المللی در سال 2020 را بالغ بر 1.6 میلیارد گردشگر برآورد می‌کند. یعنی ظرف 5 سال آینده، صدها میلیون نفر بار دیگر بسیاری از مناطق گردشگری جهان را مورد بازدید قرار خواهند داد. تقریباً یک چهارم جمعیت کره زمین، تا چند سال آینده از کشورهای مختلف جهان بازدید خواهند کرد. این یک فرصت بزرگ کسب و کار هست که ظرفیت‌های مالی کشورهای مقصد گردشگری را ارتقا می‌دهد. البته اگر داعش و پ ک ک و بوکوحرام و طالبان در نقاط مختل جهان، مشکلی برای گردشگران ایجاد نکنند.
مسلماً رشد گردشگری در این سطح فرصت‌ها و تهدید هایی برای محیط و جوامع و تعامل بین آن‌ها در برخواهد داشت که فرصت‌های اقتصادی حاکی از این است که این صنعت درسیاست های اقتصادی ممالک در حال توسعه نقش اساسی خواهد داشت توسعه متوازن گردشگری از طریق رفع نیازهای انسانی، کمک به حفظ محیط زیست و محافظت از دنیای وحش در برابر تهدیدها از جمله بهره برداری بی مورد با اشکال تخریبی می‌تواند نقش بسزایی در رفع فقر و ساختن آینده ای پایدار ایفا کند.
درس مهم از توسعه گردشگری در نیمه دوم قرن بیستم این بود که با وجود منافع قابل توجهی که در این صنعت نهفته است ممکن است آسیب‌های جدی بر محیط وارد کند و عاملی برای تغییرات نامطلوب فرهنگی مانند دگرگونی نظام ارزش‌های سنتی از طریق تبلیغ مصرف گرایی برای جوامع باشد. که می‌توان به سواحل غربی مدیترانه اشاره کرد که مرحله بلوغ رشد را پشت سرگذاشته و حداکثر تغییرات فیزیکی و فرهنگی ناشی از گردشگری را تجربه کرده‌اند در مقابل بسیاری از مناطق گردشگری هنوز کشف نشده است یا از نظر صنعت گردشگری در آغاز راه قرار دارند. یا به مجموعه جهانی پاسارگاد در استان فارس ایران اشاره کرد که ظرف یک سده اخیر، برخی از گردشگرانی که از آن بازدید کردند بر روی آثار باستانی چند هزار ساله، با میخ و اشیای تیز و برنده، نام خود را بر روی برخی از آثار تراشیده و ثبت کردند!! آیا غیر از این هست که این‌ها، میراث تمدن بزرگ سرزمین پارس به آیندگان هست؟
آب‌گرفتگی تخت جمشید، تخریب ارگ چند هزار ساله بم، آثار درحال تخریب کهکیلویه و بویر احمد، یادگاری نویسی‌های وحشتناک پل خواجو و... این‌ها تنها گوشه‌ای از مشکلات شناسنامه یک ملت است! آثار باستانی اگر خراب شوند؛ به هیچ وجه ساخته نخواهند شد! کمی با خودمان فکر کنیم، چگونه می‌شود بر روی یک سنگ نوشته 3000 ساله با ارزش که می‌تواند گواه تمدن یک ملت باشد، یادگاری نوشت؟
به نظر می‌رسد، آینده گردشگری جهان، در وهله نخست، باید به حفظ و حراست از ظرفیت‌های گردشگری به خصوص در عرصه حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی بشری که در اقصی نقاط جهان گسترده شده است، متمرکز شود. اگر وضعیت برخورد با ابنیه تاریخی که ظرفیت فوق العاده ای از گردشگری ایران و جهان را تشکیل می‌دهد، به همین شکل ادامه یابد، آینده گردشگری جهان بر روی مخروبه‌های سایت‌های گردشگری یونسکو و دیگر نقاط، خواهد گذشت و این تهدید بزرگی برای آینده بشریت و میراث‌های ماندگارش هست.
به هر حال در قرن کنونی، گردشگری تغییراتی را برای بسیاری از محیط‌ها دربرخواهد داشت که میزان این تغییرات و آثار مثبت و منفی آن در آینده تا حد زیادی برارزش های حاکم بر جوامع و نوع قضاوت‌ها درآن زمان بستگی خواهد داشت.
*جهانی شدن:
اگر دنیای آینده را پیش چشمان خود مجسم کنیم به احتمال زیاد استمرار حرکت بسوی جهانی شدن که با ابداعات و نوآوری‌های جدید پیش می‌رود شاهد خواهیم بود. و هر روز به تحقق آنچه «دهکده جهانی» معرفت است نزدیک‌تر می‌شویم. که در این خصوص روند جهانی شدن صنعت گردشگری نیز مدنظر است و روزی فرا می‌رسد که شاهد مصرف کننده جهانی در این بازار باشیم که ارتباطی با ملیت او نخواهد داشت. دهکده جهانی اصطلاحی بود که مارشال مک لوهان، تئوریسین کانادایی ارتباطات مطرح کرد و امروزه، در دنیای سایبر در کنار موج سوم تافلر، به آن می‌شود پرداخت.
فرآیند جهانی شدن، عوامل زیادی دارد که 5 مورد از آن ها عبارت‌اند از:
الف: توسعه فن آوری: پیشرفت فن آوری در سیستم‌های توزیع اجازه فعالیت شرکت‌ها را در سطح بین‌المللی و دسترسی در سراسر جهان را می‌دهد. گردشگری مجازی، در حال بروز انقلاب و غوغایی در عرصه گردشگری هست. شاید اکثر قریب به اتفاق گردشگران امروز دنیا، بدون ابزار دیجیتالی و بدون کسب اطلاعات کافی از طریق سایت‌های وب درباره مناطق گردشگری، از خانه خود بیرون هم نمی‌آیند. این‌ها، همه ظرفیت‌های گردشگری هست که برای کاربران جامعه اطلاعاتی امروز فراهم شده است.
ب: تغییرات سیاسی: تغییرات ایجاد شده در افریقای جنوبی، خاورمیانه، اروپا و آمریکا شرایط مساعدی به تنظیم برنامه‌های سفر شرکت‌ها را ایجاد نموده است.
ج: معاهدات تجاری: این معاهدات شرایطی را ایجاد می‌کند تا شرکت‌ها در سرتاسر جهان بتوانند در این خصوص باهم رقابت کنند.
د: توسعه اقتصادی: که بازارهای جذابی برای شرکت‌های خارجی ایجاد می‌کند.
هـ: جهانی شدن رسانه‌ها: آشنایی بیشتر مردم مختلف را با فرهنگ‌های همدیگر می‌نماید و جذابیت بیشتری برای توسعه این صنعت دارد. دیجیتالی شدن رسانه‌ها، جهانی شدن آن ها را دلالت می‌کند که تأثیر زیادی بر آینده گردشگری جهان خواهد داشت.
گردشگری، صنعت صلح هست و به توسعه صلح و آرامش در جهان کمک می‌کند. گردشگری سبب می‌شود تا ملت‌ها با هم و ظرفیت‌های هم آشنا شوند و روح درندگی که در ذات آدمیان جایگاهی ندارد، همچنان فروکش شده باقی بماند. یکی از نمونه‌های گردشگری که در دو دهه اخیر گسترش یافته است، گردشگری سلامت هست که برای کشورهای قدرتمند در حوزه پزشکی، یک امتیاز رقابتی و برگ برنده محسوب خواهد شد. تا حدودی، آینده گردشگری را باید در عرصه گردشگری سلامت نیز جست و جو کرد.
جهانگردی و اقتصاد
برنامه ریزی و سیاست اقتصادی اساساً حول اهداف بنیادی خاصی می‌چرخند که مشارکت بالقوه جهانگردی تحت هریک از موارد زیر مورد توجه قرار دارد.
«1» ناتوان کردن ترکیب اقتصاد- بخش‌ها و اهداف: در برخی کشورها مانند باهامابر اقتصاد حاکم است در اندونزی جهانگردی شیوه ای برای تنوع کردن اقتصاد است.
«2» حفظ ثبات اقتصادی در سطح کلان: جهانگردی با ثبت قیمت‌ها، تورم پایین و قیمت گذاری منصفانه حمایت می‌شود ثبات شرط حیاتی برای موفقیت این بخش است.
«3» تخصیص منابع معمولاً کمیاب: باید اهمیت جهانگردی شناسانده شود تا منابع لازم به آن اختصاص یابد.
«4» دستیابی به رشد اقتصادی: مشارکت و نقش جهانگردی مهم و رشد آن فراتر از رشد دیگر بخش‌ها می‌باشد.
«5» تداوم فعالیت‌های اقتصادی در شرایط محیطی: موقعیت جهانگردی به تداوم و استمرار فعالیت‌های اقتصادی وابسته است.
«6» دستیابی به توزیع عادلانه فعالیت اقتصادی در مناطق مختلف کشور: برای بسیاری مناطق جهانگردی بهترین راه کار مؤثر اقتصادی است.
«7» متوازن کردن توزیع جغرافیایی جمعیت: با توسعه جهانگردی، جهانگردی قادر است هر جا نیاز باشد اشتغال ایجاد کند.
«8» به حداقل رسانیدن سطح بیکاری: جهانگردی منبع مهم اشتغال است.
«9» حفظ ثبات پول رایج کشور: گردشگری خارجی‌ها منبع عظیم از درآمد ارزی است که به حفظ ثبات پول داخلی کمک می‌کند.
«10» تأمین بخشی از بودجه برای قادر ساختن بخش دولتی برای اجرای کامل وظایف خود در بخش جهانگردی را فراهم می‌آورد.
*برنامه‌های توسعه ملی
برنامه‌های توسعه ملی مدیون فرآیند برنامه ریزی در مدیریت کلان اقتصادی یک کشور می‌باشند که دولت‌ها تصمیم می‌گیرند چگونه و به بهترین شکل برعملکرد اقتصادی تاثیرگذار باشند. جهانگردی معمولاً بخشی از برنامه‌ها خواهد بود برنامه‌ها باید بطور ثابت و مداوم و مطابق اولویت‌ها و نیازهای جدید بررسی و ارزیابی و تعدیل شوند و فرآیند پویایی برنامه ریزی جهانگردی در برنامه توسعه دولت قرار داده شود که میزان رشد و توسعه اقتصادی بیش از اینکه به نقش و کارکرد دولت مرتبط باشد به عملکرد بخش خصوصی وابسته است که جهانگردی نیز در این خصوص تأثیر گذار می‌باشد. توسعه پایدار باید در گردشگری مورد توجه قرار بگیرد. ویدئو زیر توضیحات خوب ارائه می‌کند.
http://www.youtube.com/watch?v=NWge_1HdRbc
-موانع رشد صنعت جهانگردی
1-نبودن نیروی انسانی ماهر 2- نبودن منابع طبیعی لازم 3- نبودن سرمایه 4-نبودن ظرفیت بخش کالاهای سرمایه ای
-مسلماً وجود نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده هرچند در مشاغل پایین مانند هتلداری کاملاً ضروری و تاثیرگذار در این بخش می‌باشد.
-ضرورت منابع طبیعی لازم پیش نیاز اصلی این صنعت بوده که برخی کشورها به علت مساحت کم فاقد مقاصد جهانگردی است و برخی دیگر با مازاد جاذبه‌های جهانگردی مواجه است اندونزی 1700 جزیره دارد که بسیاری جاذبه گردشگری دارد که توسعه نیافته است.
-پول و سرمایه جهت هزینه ساخت، اداره و مواد ساختمانی در این صنعت از ملزومات ضروری می‌باشد.
*سرمایه گذاری خارجی
اگر هدف جذب سرمایه‌های خارجی است بدیهی است باید قانون را در این راستا و دسترسی به این اهداف را تسهیل نمود مواردی که می‌بایست در سرمایه گذاری خارجی مدنظر قرار داد:
1-آموزش کارکنان داخلی باید الزامی وانتقال فن آوری به شکل جامع و فراگیر مدنظر قرار گیرد و پیشنهاد سرمایه گذاران کاملاً پذیرفته و بررسی شود.
2-طرح‌هایی که از اهداف اقتصادی دولت حمایت می‌کند مانند ایجاد اشتغال، توسعه منطقه ای، صادرات، حفظ محیط زیست باید تصویب شود.
3-سرمایه‌ها را باید به بخش‌های خاص محدود کرد و انواع فعالیت‌های بازرگانی را به عهده سرمایه گذاران داخلی گذاشت.
4-دولت باید مسئولیت‌های اقتصادی را اعطاء کند و بر خدمات و محصولات سرمایه گذاران کمتر اعمال نظارت نماید.
5-اعطای مجوز برای خرید ارزهای خارجی و تأمین مخارج مربوط به سرمایه گذاری و بهره وام‌های بین‌المللی مد نظر باشد.
6-مشوق‌ها را به طرح ویژه مانند توسعه صنایع، طرح ایجاد شغل، طرح‌های توسعه منطقه ای یا شهری، حفظ محیط زیست اعطاء کند. که این مشوق‌ها معمولاً بصورت معافیت مالیاتی، حقوق گمرکی، اعطای زمین، مساعدت مالی، وام‌هایی با نرخ پایین می‌تواند باشد. مثلاً در ایران، بانک گردشگری و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می‌تواند تسهیلاتی به فعالان صنعت گردشگری اعطا کنند تا صنعت گردشگری در کنار رشد، درتوسعه پایدار هم کمک کند.
فرآیند توسعه
بهبود خدمات بهداشتی و آموزشی بهره وری نیروی انسانی را افزایش می‌دهد، کشاورزی کارا، بخش صنعت توسعه می‌یابد که خود زیربنایی برای توسعه می‌باشد. در این حال بازارهای داخلی و صادراتی گسترش و درآمدهای دولت‌ها افزایش می‌یابد و کسب درآمد بیشتر مردم پس انداز بیشتر را به همراه و رشد بازارهای سرمایه را بدنبال و صنعت را توسعه خواهد داد.
جهانگردی نیز نیروی اقتصادی انعطاف پذیری است که به‌خوبی به انواع موقعیت‌ها پاسخ می‌دهد، احداث مجتمع‌های استراحت جدید در مناطق توسعه نیافته راه کارهای جدید اقتصادی را از طریق شرکت‌ها و فعالیت‌های جدید جهانگردی در مناطق روستایی و توسعه نیافته بوجود می‌آورد. جهانگردی فرصت‌ها و امکانات بشماری را عرضه می‌کند.
*جهانگردی و حفظ محیط زیست و منابع طبیعی
اگر به بهانه حفظ منابع طبیعی و محیط زیست مردم از بهره برداری از منابع طبیعی محروم شوند این معنی از دست رفتن فرصت‌های درآمدزا خواهد بود و اگر حفظ منابع طبیعی موجب حذف درآمد شود باید منجوی خسارت وارده به جمعیت محل را جبران کرد که شاید جهانگردی قادر باشد این خسارت را جبران کند. مثلاً در منطقه ای در زنگبار فقط یک هتل کوچک دارد که نزدیک‌ترین دهکده تا این هتل 2 کیلومتر فاصله دارد که شروع به فروش صدف‌های دریایی به جهانگردان کردند، هتل بمنظور حفظ محیط زیست از مهمانان خود مصرانه خواست که صدف نخرند که باعث محروم شدن روستائیان از یک منبع درآمد شد ولی برای جبران کلیه کارمندان و خدمه خود را از این روستا انتخاب و اجناس مورد نیاز خود را نیز از آنجا خریداری می‌کردند و توصیه او به روستائیان تولید سبزیجات مورد نیاز هتل بود.
*پارک‌های حیوانات ایجاد شده در شرق آفریقا زمین‌های زیادی را اشغال نمود که فقط برای حمایت از مردم از طریق فروش سهام از منافع پارک در محل می‌توان کمک لازم را به مردم انجام داد. بنابراین باید مشخص کرد که آیا وضعیت معیشت مردم آسیب می‌بیند یا خیر هرچند مسائل زیست محیطی مهم باشد باید حمایت آنان راجلب نمود و منافع مختلف اشتغال و درآمد یا جبران خسارت را با فرصت‌های جهانگردی فراهم آورد. گردشگری باید سبب شود که بشر، با کره زمین مهربان تر شود. همه دنیا سرای من است! این شعر، باید آینده گردشگری را بسازد و دنیا را به سمت آشنایی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با یکدیگر سوق دهد. باید انسان‌ها را نسبت به منابع طبیعی آشتی دهد.
-نقش جهانگردی و زیست محیطی
در آینده، متوجه خواهید شد که رهبران جهان، از گردشگری برای توسعه پایدار و گسترش صلح و امنیت استفاده خواهند کرد. این تنهای پیش بینی نیست، یک نیاز و واقعیت امروز جهان جنگ زده قرن بیست و یکمی هست که نباید در انتظار جنگ جهانی سوم باشد.
جهانگردی قادر است توجه لازم به مسائل زیست محیطی معطوف و طرح‌هایی به شرح زیر جهت حفاظت از محیط زیست اجرا نماید:
1-جهانگردی می‌تواند توجه عموم را به جاذبه‌های تاریخی جلب و برای حفظ و مرمت آن‌ها با کمک علاقه مندان محلی صندوقی را ایجاد کند.
2-جهانگردی توجه عموم را به مساله گونه‌های حیوانات و نمونه‌هایی که در خطر انقراض هستند جلب می‌کند (مانند فیل، کرگدن، ببر)
3-جهانگردی می‌تواند توجه عموم را به آلودگی، نابودی خلیج‌ها، مرجان‌ها، گرفتار شدن دلفین‌ها، ماهیگیری بی برنامه جلب کند.
4-تاسیسات جهانگردی می‌تواند الگوی مصرف و صرفه جویی انرژی را جامعه محلی معرفی کند (استفاده از انرژی خورشیدی، بادو..)
5-جهانگردی درتوسعه، نوسازی، زیباسازی محیط‌های صنعتی، معدنی، مکان‌های کنار رودخانه‌ها که بلا استفاده‌اند اثری نافذ دارد.
6-جهانگردی حفظ و نگهداری سیستم‌های حمل و نقل سنتی، قطارهای بخار قدیم، کشتی‌های بادبانی را امکان پذیر ساخته است.
-برنامه ریزی و مصرف زمین
اینقدری که ما مصرف می‌کنیم، کره زمین توانایی تولید ندارد. باید مراقب بود. گردشگران، می‌توانند سفیران صلح باشند و به توسعه پایدار و تبلیغ بهینه آن کمک کنند. پس، جهانگردی نباید اثر منفی داشته باشد. این را باید رهبران صنعت گردشگری و تئوریسین‌های اقتصادی انرژی مثبت و فعال در امر کسب و کار سبز، مورد توجه قرار دهند.
نباید اجازه داد جهانگردی افسار گسیخته و بدون برنامه رشد و توسعه یابد بویژه برنامه ریزی برای مصرف زمین ضروری است و باید مشخص شود چه چیزی را کجا، به چه اندازه و به چه شکل وسبکی باید ساخت. که برنامه ریزی مصرف بشکل اثربخش مستلزم هماهنگی میان بخش‌های مختلف است که باید بمنظور استفاده بهینه از زمین باهم مصالحه کنند.
منطقه بندی و برنامه ریزی توسعه زیرساختارهای جهانگردی نه تنها بر مناطق خاص و محل‌های ویژه بلکه برحداقل و حداکثر محصول (تعداد تخت‌ها، اطاق ها) بایداستوار باشد. مثلاً در اختیار گرفتن 5 هکتار زمین برای ساختن 20 اطاق روی زمین بی فایده است درصورتیکه روی هر هکتار با توجه به موقعیت استراحتگاه می‌توان 20 تا 60 اطاق ساخت ومتخصصان در مناطق ساحلی روی 5 هکتار احداث 500 اطاق را مطرح می‌کنند.
*رهنمودهایی برای برنامه ریزی تسهیلات جهانگردی
متصدیان جهانگردی می‌بایست کلیه ضوابط و مقررات جهانگردی را رعایت نموده که علاوه بر آن رهنمودهای زیر مفید می‌باشد
1- به روح محل احترام گذاشته و ساختمان‌ها با محیط و فرهنگ محل همنوا باشد.
2- ساختمان قدیمی را بازسازی ولی به کاربری آن ارج نهاده و یکپارچگی آن را حفظ کنند.
3- زمانی اجازه ساختن ساختمان‌های بلند را بدهند که با استانداردهای تراکم محلی مطابقت داشته باشد.
4- فضای سبز، آشیانه حیوانات را دست نخورده نگهدارند.
5- کسب و کار سبز را رعایت کند.
6- مدل‌های کسب و کار آی تی مدار را در دستور کار قرار دهد.
7- آژانس‌ها و مراکز فعال در صنعت گردشگری آینده، قطعاً همانند شرکت‌های صنعتی باید گزارش مسئولیت اجتماعی منتشر کنند. باید بگویند که در گردشگری و کسب و کار خود، چقدر مواظب محیط زیست و جامعه و آثار باستانی و تاریخی ملت‌ها بودند.
8- تا جای ممکن درختان را فقط و در صورت لزوم به قطع گل و سبزیجات بکارند.
9- کارگاه ماشین آلات و پارکینگ‌ها را از دید مخفی نمایند.
10- مناظر و دید را با ساختمان سازی متوالی محدود محو نکند تا حد امکان مناظر را بتوان از پنجره‌ها و ایوان‌ها مشاهده کرد.
کشور ما، یک مقصد بزرگ گردشگری در سال‌های آینده خواهد بود. باید منابع خود را حفظ کنیم و میراث تمدن بزرگ ایران زمین را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم و فواید مادی و معنوی خود را نیز در این روزگار، کسب کنیم. گردشگری آینده، کسب و کاری سبز و برگ برنده برای ملت‌های زرنگ و برنامه ریز خواهد بود که با کم‌ترین میزان سرمایه گذاری، بالاترین سطح اثربخش و سودآوری را کسب خواهند کرد.
برترین ها