پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : از بدشانسي‌هاي توافق مذاكره هسته‌اي يكي هم اين است كه اين توافق در زمان رقابت‌هاي حزبي و تشكيلاتي جناحهاي سياسي براي انتخابات در ايران و آمريكا اعلام شد.
در ايران در اسفند ماه امسال دو انتخابات مهم انجام خواهد گرفت، انتخابات مجلس شوراي اسلامي و ديگري خبرگان رهبري. اگرچه انتخابات مجلس خبرگان تنها در دايره صلاحيت روحانيون با شرايط علمي مشخص مي‌چرخد و چندان كنش و واكنش در رقابت‌هاي عمومي سياسي ندارد، اما انتخابات مجلس شوراي اسلامي از مهمترين جايگاه رقابت جناحهاي سياسي با گرايش‌هاي گوناگوني برخوردار است. بدشانسي توافق، اعلام آن در تلاطم اين رقابت‌هاي سياسي است، بخصوص كه رئيس جمهوري هرجا كه فرصت پيدا مي‌كند، پرده از اين واقعيت برمي‌دارد كه توافق بساط كاسبكاران از تحريم را بهم ريخته است و آنها حق دارند كه به‌شدت عصباني و نگران اجراي آن و منسوخ شدن دوران تحريم‌ها باشند!
مدت‌ها مخالفان و موافقان قبل از اعلام نتيجه و موفقيت مذاكره براين اصل تأكيد داشتند كه اساساً اين پرونده سياسي نيست و داراي جنبه‌هاي فني و حقوقي است و اگر مشكلات و اختلاف‌هاي فني و حقوقي حل و فصل شود، چندان مانور مخالفت سياسي باقي نمي‌ماند. اما امروز معلوم شده است كه نگاه مسلط در مخالفت با اين توافق در ايران و آمريكا سياسي است و از منظر سياسي دو جناح شكل گرفته است. بخشي كه مي‌خواهند با اين توافق، دوره جديدي از روابط دو و چندجانبه را با جمهوري اسلامي ايران رقم بزنند و ادعا مي‌كنند گام به گام در عادي شدن روابط ايران با غرب، بحران‌ها در خاورميانه تعديل و راه‌حل سياسي پيدا خواهد كرد. روحاني هم مي‌گويد با عبور از مرحله تحريم، برنامه‌ريزي‌هاي مديريت كلان در كشور از جنبه‌هاي داخلي و خارجي فصل جديدي پيدا مي‌كند متفاوت از گذشته (دوران تحريم‌ها) و وعده سامان جديدي از مديريت براساس تدبير و تعامل را مي‌دهد. اين مسير، پايان عمر سياسي كساني است كه با تحريم و در دوران تحريم كادر فعال سياسي، اقتصادي و شخصيت‌هاي مطرح بودند. در فصل جديد، فصلي كه آن را «پساتحريم» مي‌خوانند، ميدان براي جديدي‌ها باز ميشود كه با ذهنيت مديريت تحريم در گذشته فرسنگ‌ها فاصله دارند يا اساساً آن را قبول ندارند.
چندان غيرعادي نيست، همه كساني كه به چرخه دوران تحريم عادت كرده‌اند و نگرش‌هاي فكري و اجرايي خود را براساس آن تنظيم كرده‌اند و سامان داده‌اند، چندان رضايتي از توافق و عبور از دوران تحريم‌ها نداشته باشند. اگرچه به قول رئيس جمهوري از اين طيف، بخشي كاسبكاران دوران تحريم هستند كه سياست و اقتصاد را به دايره تحريم‌ها قفل كرده‌اند!
در آمريكا نيز چنين است، رقابت دو حزب حاكم در اين كشور، آن هم در آستانه انتخابات كه حزب جمهوريخواه اكثريت كنگره آمريكا را در اختيار و حزب دمكرات رئيس جمهوري (قوه مجريه) و كاخ سفيد را از آن خود دارد، با نظريه‌پردازي و بررسي «طرح توافق با ايران» شدت گرفته است. «اوباما» در سال پاياني از دوره هشت ساله رياست جمهوري خود است. سال آينده، سال انتخابات سراسري در آمريكا است كه هم رئيس جمهوري جديد و هم دوسوم نمايندگان كنگره از سوي مردم انتخاب مي‌‌شوند. در آمريكا ميدان اين نبرد سياسي انتخاباتي، سوژه توافق هسته‌اي شده است و رقابت‌هاي سياسي درباره آن محور اصلي و عمده در واشنگتن است. لابي قوي صهيونيستي در نيويورك و واشنگتن موتور چنين رقابتي را روشن نگه داشته، به خصوص كه «نتانياهو» به صورت علني خواهان رد آن از سوي نمايندگان كنگره آمريكا (مجلس و سنا) شده است. جمعيت يهوديان آمريكا حداكثر 2درصد از كل جمعيت اين كشور است، اما همه مي‌دانند كه «آپك» سازمان و مركزيت لابي صهيونيست‌هاي آمريكا با سرمايه مالي و نفوذ سياسي بزرگ كه در اختيار دارد، قدرت تعيين‌كننده در انتخابات و در كنگره است. تا چهل روز ديگر سرنوشت رد يا قبول توافق با رأي‌گيري در سنا و مجلس نمايندگان مشخص خواهد شد. «اوباما» چندين بار گفته است كه در صورت رد آن از سوي كنگره، مصوبه آن را «وتو» خواهد كرد. بر اساس قانون براي رد وتوي رئيس جمهوري، كنگره نيازمند دو سوم آراء خواهد بود كه تا اينجاي كار بر اساس نظرسنجي‌ها چنين حدي از رأي نمايندگان در رد وتوي رئيس جمهوري ديده نمي‌شود. بدشناسي طرح توافق در آمريكا نيز چنين است كه اولاً «اوباما» در سال پاياني دوران رياست جمهوري است و ثانياً توافق با ايران به طوفان سياسي انتخابات با محوريت مخالفت كنگره دچار شده است!
اما اين بدشناسي براي توافق، پايان راه نيست. زيرا فعلاً اتحاديه اروپا كه بخش عمده از گروه 1+5 است، نه تنها توافق را پذيرفته است، بلكه قدم در راه اجرايي تنظيم روابط جديد با ايران گذاشته و در عمل از فاز تحريم‌ها عبور كرده است. روسيه و چين نيز بازگشت به برنامه تحريم‌هاي گذشته را غيرممكن مي‌دانند و موانع گذشته پرونده هسته‌اي ايران براي روابط با جمهوري اسلامي را منسوخ مي‌شمارند. در شوراي امنيت سازمان ملل نيز مهر تأييد بر اين توافق زده شده است. در نگاه به اين واقعيت‌ها است كه «اوباما» به كنگره پيغام داد، كه در صورت رد آن، آمريكا منزوي ميشود و در عمل اتحاد با همراهان خود در گروه 1+5 را از دست خواهد داد! اجراي توافق، با همراهي آمريكا يا بدون آن انجام مي‌گيرد.
بسياري از تحليلگران سياسي معتقدند، اگرچه توافق گرفتار بدشناسي زمان انتخابات و رقابت‌هاي سياسي و فاصله انتخاب جنگ يا صلح شده است، اما اين مخالفت‌ها «ايذايي» است و در نهايت قادر نخواهند بود بازگشت به نقطه صفر را عملي سازند. دو نتيجه از مخالف و موافق درباره سند «برجام» ديده ميشود؛ مخالفان بر ادامه تقابل و تحريم‌هاي گذشته تأكيد دارند و موافقان به گشايش مسير جديد براي آينده. براساس نظرسنجي‌ها اكثريت مردم ايران و آمريكا موافق اجراي سند توافق «برجام» هستند.
*ابوالقاسم قاسم زاده