پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : اردیبهشت امسال پنجمین فصل کاوش در شهر زیرزمینی «سامن» آغاز شد، شهری باقی مانده از دوره اشکانیان که از زمان کشف تاکنون 60 اسکت در آن کشف کرده‌اند، اما حالا شرکت مخابرات «سامن» با قرار دادن تاسیسات برقی خود در این منطقه انگار پایش را بر شاهرگ این شهر ارزشمند و تاریخی قرار داده است.
هرچند شهر زیرزمینی «سامن» با مشکلات مختلفی روبه‌روست، اما مهمترین خطر در این شهر باستانی، قرار گرفتن ساختمان اداری مخابرات درست در مرکز این سایت است که به نظر می‌رسد این اقدام نه تنها امکان هرگونه پیشرفت در کاوش‌ها را می‌گیرد، بلکه همه‌ی تاسیسات مخابراتی مانند سیم‌های تلفن و فیبر نوری از زیرِزمین، یعنی درون مجموعه دستکند «سامن» می‌گذرد!
هنوز هیچ‌کس به این قضیه توجه نکرده که سیستم تاسیساتی در این منطقه چه قدر استاندارد است و حفاری‌های مخابرات می‌تواند چه آسیبی به این مجموعه‌ی باستانی وارد کند؟ حتی شنیده می‌شود که مخابرات به درخواست اداره میراث فرهنگی استان در این زمینه پاسخ نداده است.
با این وجود به نظر می‌رسد نگرانی فعالان مدنی و دوستداران میراث فرهنگی استان همدان در این زمینه از مسئولان استانی و شهری بیشتر است، آن‌ها از مخابرات درخواست کرده‌اند تا هرچه زودتر ساختمان را تخلیه کنند تا از آسیب‌های بیشتر به این مجموعه‌ی تاریخی و بی‌نظیر جلوگیری شود.
از مخابرات تعجب می‌کنیم!
مجتبی جوادیه، کارشناس گردشگری همدان در این زمینه به خبرنگار ایسنا گفت: از قول مخابرات گفته شده که جابجایی تاسیسات هزینه دارد، آدم خنده‌اش می‌گیرد. یک نهاد می‌خواهد روی شهری باستانی به عظمت شهر زیرزمینی «سامن» که اصلا نمی‌توان برای آن قیمت‌گذاری کرد، معامله کند. این واقعا خنده‌دار است!
وی ادامه داد: چنین میراثی که در اینجا وجود دارد بیشتر از این‌ها ارزش دارد به هر حال باید این جابجایی صورت گیرد، اما تعجب ما از مخابرات است که چرا چنین کاری کرده است؟ انتظار ما این است مخابرات داوطلبانه پیشنهاد دهد و این مکان را به خاطر منافع عمومی تخلیه کند و جابجا شود نه اینکه میراث از آن درخواست کند.
او بیان کرد: ما امیدواریم قانونی تدوین شود که زمانی‌که مکانی دولتی ارزش تاریخی دارد بدون چون و چرا به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود، تملک کردن و آزادسازی شهر زیرزمینی سامن بسیار مهم است و اگر مسئولان به فکر میراث فرهنگی و گردشگری استان هستند، یکی از مهمترین ظرفیت‌های استان، معماری همین شهر زیرزمینی و دستکند «سامن» است.
تا دولت تصمیم بگیرد، حفاران غیرمجاز آن را تخلیه کرده‌اند!
حسین زندی، فعال مدنی و دوستدار میراث فرهنگی در همدان نیز درباره‌ی وضعیت معماری دستکند «سامن» به خبرنگار ایسنا گفت: امروز آزادسازی عرصه و محوطه شهر زیر زمینی سامن اورژانسی‌ترین کار است، باید ضرب‌العجل برای تخلیه‌ی آن تعیین شود. در شرایط کنونی تا دولت بخواهد تصمیم بگیرد حفاران غیرمجاز آن را تخلیه کرده‌اند.
وی با تاکید بر این که شهر زیرزمینی «سامن» از دو مشکل بزرگ آسیب می‌بیند، اظهار کرد: از یک سو تاسیسات شهری مانند مخابرات، گازرسانی، آبرسانی، برق‌رسانی و شهرداری در حال تخریب شدید این سازه‌ی کم نظیر است، از سوی دیگر زمانی‌که یک نقطه شناسایی شد و همه متوجه شدند آن نقطه‌ای باستانی است، با توجه به اینکه در سال‌های اخیر انواع فلزیاب در اختیار مردم قرارگرفته است و گرایش به سمت آثار زیرخاکی زیاد شده، بلاتکلیف ماندن چنین محوطه‌ای خطرناک است.
این دوستدار میراث فرهنگی در همدان ادامه داد: در این مورد باید استاندار وارد عمل شود و برای آزادسازی منطقه کمک کند. برای چنین پروژه‌ای بودجه‌های ملی نیاز است، به خصوص در چنین شرایطی باید نمایندگان مجلس استانی برای این پروژه تامین اعتبار کنند.
زندی اضافه کرد: من تعجب می‌کنم چرا نمایندگان ملایر و سامن به این موضوع توجهی ندارند. مسلما اگرنمایندگان و مدیران ارشد استان در این زمینه کوتاهی کنند، فعالان مدنی استان به دلیل تخریب میراث فرهنگی از مخابرات شکایت خواهند کرد.
وی با تاکید بر لزوم تهیه‌ی هر چه سریع‌تر عرصه و حریم نهایی این محوطه افزود: باید این منطقه تخلیه شود، چون اگر بخواهیم کاوش‌ها در این محوطه تاریخی به یک نتیجه درست منتهی شود، تنها گمانه‌زنی محدود و تعیین تاریخ کافی نیست، باید به دنبال داده‌های انسان‌شناسی و مردم‌شناسی بود تا ارزش واقعی آن بدست آید، همچنین باید برقراری پیوند اثر با محیط اثر و امکانات مردم‌شناسی آن صورت گیرد.
او همچنین بر لزوم تبدیل مجموعه «سامن» به پایگاه ملی میراث فرهنگی تاکید کرد.
به گزارش ایسنا، شهر زیرزمینی «سامن» یکی از بی‌نظیرترین سازه‌های معماری دستکند ایران در شهر سامن ملایر است، بنابر گمانه‌زنی‌های اولیه گفته می‌شود بیش از 10 هکتار مساحت دارد، هر چند تا کنون حدود فصل کاوش در این محوطه تاریخی انجام شده است.
اما علاوه بر مشکلات مطرح شده کمبود اعتبار برای ادامه کاوش‌ها و استقرار دائمی مردم روی بستر سنگی این محوطه و به دنبال آن امکان کاوش در این منطقه که باید دست‌نخورده‌تر باقی بماند، از مهمترین مشکلاتی است که بزرگترین شهر زیرزمینی ایران با آن مواجه است.