برخورد امام عسکري(ع) با منحرفان فکري

* محمد جواد مروجي طبسي
يکي از اهداف و برنامه هاي کلي پيامبر(ص) و معصومان(ع) حراست و مرزباني از انديشه هاي اسلامي بود که با آغاز بعثت و دعوت پيامبر شروع شده و هريک از امامان بزرگوار به تناسب شرايط زماني خود به اين وظيفه مهم و خطير پرداخته اند. پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) با افراد و گروه هاي بسياري که به ظاهر مسلمان بوده، اما افکار خارج از انديشه هاي ديني و اسلامي داشتند، به بحث و گفتگو و مقابله جدي مي پرداختند.

در دوره امام عسکري(ع) نيز گاهي همين انديشه ها که هر روز در لباس نويي خود را در جامعه اسلامي آشکار مي کرد و خلفاي بني عباس را هم به دام انداخته و گاه مي شد همان افکار غلط، سياست نظام را ترسيم مي نمود در اين شرايط بود که امام يازدهم شيعيان با اقدامهاي سرنوشت ساز خود مانع همه گير شدن اين تفکرات شدند. دوران امام يازدهم، يکي از دورانهاي سخت و دشواري بود که افکار گوناگون از هر سو «جامعه اسلامي» را تهديد مي کرد و با اينکه امام در نهايت فشار به سر مي برد، اما وي همانند پدران خود، لحظه اي از اين مسأله غفلت نورزيده و در برابر گروه ها و مکتبهاي التقاطي و انديشه هاي وارداتي و ضد اسلامي و دگرانديشان، سخت موضع گرفته و با شيوه هاي خاص خود، کارهاي آنها را خنثي نموده و نقش بر آب مي کرد.

يکي از برخوردهايي که امام حسن عسکري(ع) با منحرفان فکري داشت، موضع گيري در برابر غلات و مفوضه بود. چون اين انديشه انحرافي لطمه شديدي بر عقايد مسلمانان مي زد و پيامدهاي ناگواري در پي داشت، بدين جهت از آغاز پيدايش اين تفکر غلط، مورد نکوهش معصومان قرار گرفت و اين طايفه را بدتر از يهود و کفار قلمداد کردند. از اين رو، امام عسکري(ع) مسلمانان را از پيروي چنين افرادي با چنين افکاري بر حذر مي داشت و گاهي با برخي از ساده انديشان و فريب خوردگان بسيار بزرگوارانه برخورد مي کرد، به اميد آنکه از باور خود دست بردارند.

گروه ديگري که حضرت در برابر آن موضع گيري کردند واقفيه بود. اين گروه انحرافي که پس از شهادت امام موسي بن جعفر(ع) پديد آمد، آنهايي بودند که ادعا داشتند: موسي بن جعفر(ع) هنوز از دنيا نرفته است. بنيانگذاران اين طايفه، زياد بن مروان قندي، علي بن ابي حمزه و عثمان بن عيسي مي باشند و علت انکار آنان در آغاز کار، اين بود که نزد اين سه نفر، اموالي از حضرت موسي بن جعفر(ع) وجود داشت، چون نمي خواستند اموال امام کاظم(ع) را به فرزندش امام رضا(ع) تحويل دهند، شهادت امام کاظم(ع) را منکر شدند. اين گروه با توقف در امامت موسي بن جعفر(ع) از همان ابتدا مورد لعن، نفرين و برائت امامان بوده و به گروه «مَمطوره» نيز اشتهار يافتند.
موضع گيري امام عسکري(ع) در برابر اين جماعت بسيار قاطع بود، به گونه اي که حتي شرکت در تشييع جنازه آنان را جايز نمي دانستند. و درباره اين گروه افراطي مي فرمودند: «بدان، کسي که تعداد ما را اضافه بداند، مانند کسي است که از تعدادمان کاسته باشد و امامت ما را انکار کند.»