پیامدهای مثبت و منفی توافق برای روسیه

خبرگزاری فرانسه در گزارشی از مسکو به قلم گابریل تترو فاربر نوشت:

به گفته تحلیلگران، توافق مهم بر سر برنامه هسته ای ایران که روسیه به حصول آن از طریق مذاکرات طولانی کمک کرد، نوعی انگیزه دیپلماتیک برای مسکو است که موجب تقویت مبادلات تجاری آن با ایران خواهد شد و در عین حال ممکن است درآمدهای حاصل از بخش انرژی روسیه را که به شدت نیازمند آن است، تحت تاثیر منفی قرار دهد. ایران و گروه پنج به علاوه یک سه شنبه هفته پیش توافقنامه ای را امضا کردند که موجب لغو تدریجی تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه ایران در ازای اعمال محدودیت هایی بر برنامه هسته ای این کشور خواهد شد.

به نظر می رسد روسیه به عنوان متحد ایران نقش محوری در تضمین دستیابی به توافق ایفا کرده است. کارشناسان می گویند نقش روسیه در دستیابی به توافق هسته ای با ایران ممکن است موجب بهبود وجهه بین المللی مسکو شود؛ وجهه ای که بر سر بحران اوکراین خدشه دار شده است. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا از ولادیمیر پوتین، همتای روس خود به خاطر کمک به توافق با ایران تمجید کرد. با توجه به بن بست موجود بین روسیه و آمریکا بر سر مداخله روسیه در امور اوکراین، این یکی از موارد نادر ابراز حسن نیت بین سران دو کشور بوده است. سرگئی سرگیچف Sergei Seregichev، کارشناس مسائل خاورمیانه در دانشگاه «استیت هیومنیترین» State Humanitarian روسیه گفت: « بزرگترین پیروزی روسیه در ارتباط با توافق ایران، مربوط به بهبود جایگاه مسکو است.»

وی تصریح کرد: « چه کسی بود که ایران را متقاعد به توافق با آمریکا کرد؟ روسیه. بدون روسیه هیچ توافقی به دست نمی آمد.» همچنین پس از آنکه تحریم های اعمال شده علیه ایران برداشته شود، روسیه -که خود نیز به علت تحریم های غرب بر سر بحران اوکراین، با مشکلات اقتصادی رو به رو است- ممکن است در صف نخست کشورهایی باشد که قراردادهای سودمندی با ایران در زمینه هایی همچون انرژی و حمل و نقل امضا خواهند کرد.آندرئی باکلیتسکیAndrei Baklitsky، مدیر برنامه منع گسترش تسلیحات هسته ای در مرکز مطالعات سیاسی روسیه گفت: « ایران باید بخش هایی را توسعه دهد که تحریم ها تاثیر منفی گسترده ای بر آنها گذارده است.

این کشور نیاز به سرمایه گذاری شرکت های خارجی خواهد داشت. شرکت های روسیه از جمله شرکت «ریل ویز» و «لوک اویل» به دنبال شرکت در این سرمایه گذاری ها هستند.» واگیت آلکپروف، رئیس شرکت نفتی لوک اویل ماه آوریل گفت این شرکت علاقه مند به بازگشت به ایران به محض لغو تحریم هاست. شماری از شرکت های نفت غرب نیز تمایل خود را برای سرمایه گذاری در ایران اعلام کرده اند. به گفته کارشناسان، روسیه در توسعه بخش انرژی هسته ای غیرنظامی ایران نقش اصلی را ایفا خواهد کرد. کرملین گفته است توافق جدید به « اجرای طرح های گسترده برای همکاری در زمینه انرژی صلح آمیز » بین دو کشور کمک خواهد کرد.

شرکت دولتی روس اتم روسیه به ساخت نیروگاه هسته ای بوشهر در ایران کمک کرده است و قصد دارد رئاکتورهای بیشتری در این کشور احداث کند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در مذاکرات هسته ای ایران خواستار لغو فوری تحریم های تسلیحاتی اعمال شده علیه ایران شده بود. با اینکه به موجب توافق هسته ای ایران، تحریم های تسلیحاتی موجود تا پنج سال دیگر به قوت خود باقی خواهد ماند، لاوروف گفت با موافقت شورای امنیت سازمان ملل، تحویل سلاح به ایران امکان پذیر خواهد بود. روسیه ماه آوریل ممنوعیت فروش سامانه های پدافند هوایی اس 300 را به ایران لغو کرد. یکی از مشاوران کاخ کرملین ماه پیش گفت روسیه و ایران سرگرم فراهم کردن مقدمات برای انعقاد قراردادی در زمینه تحویل سامانه های پدافند هوایی هستند، و تاکنون درباره نحوه تاثیر توافق بر این طرح ها به طور رسمی اظهارنظر نشده است.

سرگیچف گفت: « شاهد رقابت شدیدی برای سرمایه گذاری در صنعت انرژی ایران، و بعداً در صنعت تسلیحاتی خواهیم بود. به عقیده من، روسیه به خاطر تجربه گسترده بین المللی خود در زمینه انرژی به طور عمده در بخش انرژی با ایران قرارداد امضا خواهد کرد.»

فشار در بخش تولید نفت

با وجود این، دستاوردهای احتمالی روسیه ممکن است تحت الشعاع بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی قرار گیرد؛ بازگشتی که به گفته تحلیلگران موجب کاهش هر چه بیشتر قیمت نفت و تحت فشار قرار گرفتن روسیه در ارتباط با تامین انرژی اروپا خواهد شد. یکی از کارشناسان مسائل خاورمیانه در «مرکز تحقیق تحلیلی» مستقر در مسکو گفت: « ایران تمایل زیادی دارد دوباره به اروپا نفت صادر کند. یک بازیگر مهم به بازار بازخواهد گشت و رقابت افزایش خواهد یافت.»

کاهش شدید قیمت نفت از ژوئن 2014تا ژانویه 2015 یکی از عوامل اصلی حرکت روسیه به سمت رکود اقتصادی و کاهش درآمدهای دولتی این کشور بود. بانک گلدمن ساچز آمریکا اعلام کرد بازگشت ایران به بازار نفت - پس از تصویب توافقنامه در شورای امنیت سازمان ملل، کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی ایران- ممکن است موجب کاهش هر چه بیشتر بهای نفت شود. اما تحلیلگران دیگر می گویند با توجه به اینکه معلوم نیست ایران -که عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام(اوپک) است- بتواند سهم خود را بازار جهانی انرژی به دست آورد، کاهش بهای نفت چندان فاجعه بار نخواهد بود.

سرگیچف گفت: « ایران می خواهد تا جایی که می تواند از لغو تحریم ها پول به دست آورد. همواره این امکان وجود دارد تا برای جلوگیری از تنش در بازار، بر سر قیمت نفت توافق شود.» تحلیلگران همچنین گفته اند بازگشت نفت ایران به بازاری که هم اکنون با عرضه بیش از حد نفت رو به روست، به این زودی ها محقق نخواهد شد، و نزدیک ترین زمانی که ممکن است نفت ایران به بازارها بازگردد، سال آینده است.