لابی غول‌ها به نفع ایران

روزنامه وال استریت ژورنال در شماره‌های روز گذشته و امروز خود از تمایل زیاد شرکت‌های غربی به برقراری داد و ستد با ایران خبر داد. ایران با 80 میلیون نفر جمعیت از جذابیت بالایی برای شرکت‌های غربی برخوردار است و برخی از تحلیلگران اقتصاد سیاسی بر این باورند که فشار این شرکت‌ها به دولت‌هایشان از دلایل مهم انعقاد قرارداد با ایران بوده است.

به گفته این روزنامه، یکی از بزرگ‌ترین مزایایی که این قرارداد برای کشورهای غربی و ایران خواهد داشت، افزایش داد و ستدهای مالی و کالاها است و از همان آغاز انتشار خبر توافق بزرگ هسته‌ای، شرکت‌های بزرگ غربی به‌صورت علنی از آمادگی خود برای بازگشت به بازار ایران گفتند که اگر اجرای توافق به خوبی پیش برود، بازار ایران برای اولین‌ بار شاهد حضور شرکت‌های آمریکایی بزرگی خواهد بود که پیش‌تر اجازه فعالیت در ایران را نداشتند.

این روزنامه در گزارش اکتبر سال گذشته‌اش از مذاکرات پنهان شرکت «اپل» برای حضور رسمی در بازار ایران خبر داده بود، امروز و پس از امضای قرارداد نهایی بار دیگر بر گزارش قبلی خود تاکید و اضافه کرده که شرکت‌های «اپل»، «جنرال الکتریک» و دیگر شرکت‌های آمریکایی در حال یافتن توزیع‌کنند‌ه‌هایی مناسب برای حضور در بازار ایران هستند. البته این شرکت‌ها در قدم اول قصد ایجاد نمایندگی همه‌جانبه در ایران را نخواهند داشت. وال استریت ژورنال در گزارش سال گذشته خود از تلاش اپل برای ایجاد یک «نمایندگی فروش معتبر» سخن گفته بود. بسیاری از کالاهای الکترونیکی و دیجیتال مشمول تحریم‌های گسترده غرب علیه ایران نمی‌شوند، با این حال فضای دشواری که سیاست‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا برای شرکت‌های غربی ایجاد کرده بود، آنها را از هر گونه مبادله کالا ایران محروم می‌کرد.

مضاف بر اینکه بزرگ‌ترین مانع بر سر این داد و ستدها، تحریم‌های مالی بانک مرکزی ایران بود که هرگونه نقل‌وانتقال مالی را غیرممکن می‌کرد. پیش‌بینی می‌شود که رفع آرام‌آرام تحریم‌های مالی و اقتصادی، شرکت‌های آمریکایی را به بازار پرسود ایران بکشاند. ایران همچنین برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی، امکان خرید مستقیم هواپیما از شرکت‌های غربی همچون بوئینگ و ایرباس را پیدا خواهد کرد. توافق هسته‌ای همچنین منجر به آزادسازی حدود 100 میلیارد دلار پول مسدودشده در بانک‌های غربی و چینی خواهد شد. اتفاقی که قطعا می‌تواند دست دولت را در خرید کالاها و دستگاه‌های اساسی کشور باز کند و زمینه هر چه بیشتر حضور سرمایه‌گذاران خارجی را فراهم کند. سخنگوی بوئینگ اکنون در این خصوص می‌گوید: «ما در حال بررسی توافق حاصل شده با ایران هستیم و تا پیش از اینکه با مقامات دولتی ایالات متحده صحبت نکنیم، نمی‌توانیم نظری قطعی در مورد همکاری با ایران بدهیم.»

ایرانی‌ها به دنبال عرضه‌کنندگان وفادار
این در حالی است که سخنگوی کمپانی اپل، از اظهارنظر در مورد همکاری با ایران امتناع ورزیده است. اما نایجل کوشنر، مدیر ارشد گروه تجاری «دابلیو لگال» که مشاوره اقتصادی کمپانی‌های بزرگی را برعهده داشته است در این باره گفت: «با توجه به تجربه من، ایرانیان برای وفاداری ارزش بسیار بالایی قائل هستند و می‌توان گفت آن دسته از کمپانی‌های غربی که در این مدت و با توجه به تحریم‌ها، رابطه نزدیکشان را با ایران حفظ کرده‌اند، اکنون می‌توانند سود بسیار بالایی به دست آورند.»

رتبه پایین فضای کسب‌وکار
با وجود جذابیت‌های موجود در شرایط کنونی کسب‌وکار خارجی در بازارهای ایران موانعی نیز دارد چرا که این کشور در آخرین رده بندی بانک جهانی در رتبه 130 در سهولت انجام فهرست کسب‌وکار قرار دارد. ایران مدت‌ها با بوروکراسی پیچیده، فساد چند لایه و دخالت‌های سیاسی در تجارت مواجه بوده است. شاید به همین دلایل شرکت‌های اپل، غول نفتی «انی اس.پی.آ» و شرکت «بوئینگ» تا کنون از حضور در ایران بازمانده‌اند. پیتر‌هارل، معاون سابق وزیر مالی آمریکا در امور تحریم‌ها در این باره گفت: «ایران جایی است که شرکت‌ها تکالیف زیادی برای نوشتن در آنجا دارند.»

تاسیس صندوق برای سرمایه‌گذاری در ایران
بلومبرگ در آخرین گزارش خود نوشت: این احتمال می‌رود که کسب‌وکار تاجران ایرانی رونق بگیرد. در ادامه این خبرگزاری به یک تاجر ایرانی اشاره می‌کند که فعالیت‌های خود را در تیم فن آوری و مخابراتی دویچه بانک در لندن آغاز کرد و پس از 8 سال کار در این بانک، تصمیم گرفت تا موسسه مشورتی و سرمایه‌گذاری گریفون کپیتال را با سرمایه اولیه 10 میلیون دلار تاسیس کند.هدف از ایجاد این موسسه جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی به سوی بازار ایران در صورت لغو تحریم‌ها بود. یک دهه دوری اقتصاد ایران از جهان به دلیل تحریم‌ها، ریاضت اقتصادی و نرخ بیکاری بالا سبب شده اقتصاد ایران که دارنده چهارمین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز جهان است، شرایط مناسبی نداشته باشد. در حال حاضر با به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای، سرمایه‌گذاران بار دیگر به فکر استفاده از فرصت‌های کسب‌وکار در این کشور هستند.ایران کشوری 80 میلیون نفری است که ارزش بازار سهام آن به حدود 100 میلیارد دلار می‌رسد.

در ادامه این گزارش به این نکته اشاره می‌کند که این تاجر پیش از این موفقیت‌هایی داشته و وی شرکت‌های اروپایی را تشویق کرده است در شرکت ‌های ایرانی که در حوزه فناوری هستند سرمایه‌گذاری کنند. او همچنین تا پایان امسال قصد دارد دو صندوق را با هدف سرمایه‌گذاری در ایران تاسیس کند. هر کدام از این صندوق‌ها به دنبال جذب 100 میلیون دلار سرمایه خواهند بود که یکی در بورس تهران و دیگری بر سهام شرکت‌های خصوصی متمرکز خواهد بود. شرکت گریفون شرکتی مشاوره‌ای در زمینه مسائل ادغام و تملک شرکت‌ها است. دفتر اصلی این شرکت در تهران است و دفتری دیگر نیز در لندن قرار دارد. این تاجر ایرانی و 3 شریک دیگر و همچنین 9 سرمایه‌گذار اروپایی سرمایه اولیه شرکت گریفون را تامین کرده‌اند. وی در ادامه افزود: «کشورهایی همچون سوئیس و دانمارک برای سرمایه‌گذاری در ایران علاقه نشان داده‌اند و فرصت‌های واقعی پیش روی گریفون زمانی پیش خواهد آمد که موسسات سرمایه‌گذاری وارد بازار شوند. بر اساس گزارش بانک سرمایه‌گذاری رنسانس کپیتال، ایران اقتصادی بزرگ‌تر از اقتصاد تایلند و ذخایر نفتی‌ای بیشتر از ذخایر کانادا را دارد، اما به دلیل وجود تحریم‌ها ایران بزرگ‌ترین بازاری بوده است که تاکنون به روی سرمایه‌گذاران بزرگ بسته بوده است.» چارلز رابرتسون و دانیل سالتر، دو تحلیلگر از شرکت سرمایه‌گذاری رنسانس کپیتال خاطر نشان کردند که لغو تحریم‌ها در اوایل سال 2016 می‌تواند درهای بازار بورس ایران را به روی سرمایه‌گذاران باز کند. بر اساس گفته این تحلیل، حجم سرمایه ورودی در سال اول می‌تواند به یک میلیارد دلار برسد.

موارد استثنایی در لغو تحریم
به گزارش روزنامه «دهیل» چاپ واشنگتن با توجه به توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی، در رابطه لغو تحریم‌های تجاری آمریکا علیه ایران چند استثنا در مورد تجارت مواد غذایی، فرش و قطعات هواپیما وجود دارد. به گفته این خبرگزاری پس از اعلام توافق هسته‌ای با ایران، مقامات ارشد دولت آمریکا اعمال تغییرات جزئی در تحریم تجاری آمریکا علیه ایران را تایید کردند. در ادامه این گزارش به این نکته اشاره می‌کند که به استثنای آن چند مورد، شهروندان، بنگاه‌های اقتصادی و بانک‌های آمریکایی همچنان به‌طور کلی از هرگونه معامله با شرکت‌های ایرانی منع شده‌اند. یک مقام ارشد دولت آمریکا در این خصوص گفت: «تنها تغییری که ما در این تحریم‌ها در تاریخ اجرای توافق اعمال خواهیم کرد، اجازه واردات مواد غذایی و فرش از ایران و صادرات هواپیمای مسافربری و قطعات هواپیما به ایران خواهد بود.» تحریم‌های تجاری، به‌طور گسترده‌ای امکان فروش هواپیما و قطعات هواپیمایی غربی به ایران را محدود کرده است و موجب شده که ناوگان هوایی ایران هواپیما‌های فرسوده داشته باشد و از نظر امنیت هوانوردی به یکی از بدترین کشورهای جهان تبدیل شود. به گزارش نیویورک تایمز در سال 2012، سقوط هواپیماهای مسافربری در ایران، موجب کشته شدن بیش از 1700 مسافر و خدمه هواپیما در این کشور شده است. تصمیم دولت آمریکا مبنی بر مستثنی کردن این چند قلم کالا از تحریم تجاری ایران همچنین می‌تواند موجب رونق بازار فرش ایران شود. بر اساس گزارش تلویزیون دولتی ایران حدود 2/ 1 میلیون نفر در صنعت فرش بافی ایران فعالیت دارند. بر اساس گزارش ایندیپندنت، صادرات فرش ایرانی ارزشی 560 میلیون دلاری را برای ایران داشته است.

آینده تجاری ایران و هند
به گفته خبرگزاری رویترز، یک بنگاه مهم تجاری هند اعلام کرد که با کاهش تحریم‌های ایران و افزایش فروش محصولات کشاورزی، صادرات هند به ایران در سال مالی جاری ممکن است بیش از 30 درصد رشد یابد و به 6 میلیارد دلار برسد اما رقابت برای صادرات کالاهای غیرکشاورزی افزایش خواهد یافت. ایران در چند سال گذشته در قبال نفت صادراتی‌اش، با استفاده از روپیه‌ای که از هند دریافت می‌کرد مقادیر زیادی برنج باسماتی و شکر از این کشور خریداری می‌کرد. آجای ساهای به مدیر فدراسیون سازمان‌های صادر‌کننده هندی به رویترز گفت: «درست است که از این توافق، بخشی از صادرات هند به ویژه صادرات کالاهای غیرکشاورزی آسیب خواهد دید، اما صادرات محصولات کشاورزی، بیش از میزان زیان ناشی از کاهش محصولات دیگر رشد خواهد داشت.»

در ادامه این خبرگزاری تاکید کرد که تجارت ایران با هند دیگر به میزان نفت صادراتی تهران به این کشور وابسته نخواهد بود و افزود که ایران امکان بیشتری برای افزایش خرید محصولات غذایی از هند نظیر برنج، شکر و سویا خواهد داشت. ویجای ستیا، رئیس سابق اتحادیه صادر‌کنندگان برنج هند در این خصوص گفت: «هم اکنون، تجار ایرانی و هندی به سوی معاملات متعارف حرکت خواهند کرد.» هند، اصلی‌ترین فروشنده برنج به این ایران است. این کشور بخش زیادی از نیاز سالانه یک تا 2/ 1 میلیون تنی ایران به برنج را تامین می‌کند.ایران در سال 2014 و 2015 حدود یک میلیون تن برنج باسماتی وارد کرد که 930 هزار تن آن از هند بوده است. رئیس سابق اتحادیه صادر‌کنندگان برنج هند افزود: «اخیرا صادرات برنج باسماتی هند به ایران کاهش یافته است، اما صادرات این نوع برنج به ایران افزایش خواهد یافت.» به‌علاوه، توافق هسته‌ای بین ایران و غرب می‌تواند به کاهش هزینه حمل‌ونقل و به برخی صادر‌کنندگان مواد غذایی هند کمک نماید، اما کاهش 20 درصدی ارزش یورو در یک سال گذشته، به شرکت‌های اروپایی کمک خواهد کرد تا در بخش‌های مختلف از جمله قطعات خودرو و ماشین‌آلات، بازار ایران را از دست شرکت‌های هندی خارج کنند.

منبع: دنیای اقتصاد