میراث «قندی» در گفت و گو با «فریدون صدیقی» و «محمدمهدی فرقانی»

پیکر «حسین قندی» روزنامه نگار، استاد رشته علوم ارتباطات که روز پنجشنبه بعد از تحمل مدت ها بیماری از دنیا رفت امروز (شنبه) در قطعه ی نام آوران بهشت زهرا آرام گرفت. در گفت و گو با «فریدون صدیقی» و «محمدمهدی فرقانی» از روزنامه نگاران و صاحبنظران شناخته شده، به بررسی جایگاه و میراث قندی پرداختیم.

حسین قندی در سال 1330 خورشیدی در سبزوار متولد شد. «آقای تیتر» ایران که 40 سال فعالیت در حوزه ی روزنامه نگاری را در کارنامه ی خود داشت از نوجوانی به نوشتن علاقه مند بود بعد از ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته ی روزنامه نگاری، فعالیت خود در این حوزه را آغاز کرد. قندی سپس به آمریکا رفت و بعد از اتمام تحصیلاتش در رشته ی ارتباطات از آمریکا به کشورش بازگشت و سال ها به نوشتن در رسانه های مختلفی همچون «کیهان» (نشریه یی که قندی کار خود را در آن آغاز کرد)، «ابرار»، «اخبار»، «انتخاب» و «جام جم» و البته تدریس ارتباطات و روزنامه نگاری پرداخت.

از او تالیف های بسیاری نیز بجای مانده است که برخی آن ها از مهم ترین منبع های دانشجویان ارتباطات و روزنامه نگاری محسوب می شوند. از میان این کتاب ها می توان به «روزنامه نگاری نوین»، «مقاله نویسی در مطبوعات»، «روزنامه نگاری تخصصی» و «تخیل در روزنامه نگاری» اشاره کرد.

قندی همواره بر رعایت اخلاق در روزنامه نگاری تاکید داشت و علاوه بر رعایت آن در کار حرفه ییِ خود، این آموزه را همواره به شاگردان خود نیز منتقل می کرد. نگرانی و تشویش بسیاری از آن ها که طی روزهای اخیر و بعد از رفتن او به کما در رسانه ها و بویژه شبکه های اجتماعی در قالب یادداشت و دلنوشته دیده می شد نشان از وجه تمایز و محبوبیتِ او به عنوان یک استاد نیز داشت.



***قندی یک کاراکتر تکرار نشدنی است

«فریدون صدیقی» روزنامه نگار و استاد برجسته ی ارتباطات و روزنامه نگاری کشور، از دوستان و همکاران نزدیک مرحوم قندی است. سابقه ی آشنایی و رفاقت قندی و صدیقی به سال ها پیش باز می گردد. این دو به همراه یکدیگر در دوره های مختلف، کارگاه های تخصصی را در حوزه ی روزنامه نگاری در شهرهای مختلف کشور راه اندازی می کردند که در شکل گیری تحریریه ی استان ها نقش بسزایی داشت.

صدیقی در حالی که حال مساعدی نداشت و از فوت دوست و همکار قدیمی خود متاثر بود پاسخگوی ما شد تا به چند پرسش در خصوص جایگاه و تاثیر قندی در روزنامه نگاری ایران پاسخ دهد.

او در خصوص وجه تمایز قندی گفت: آقای قندی در گونه ی خاص خود، چهره یی متمایز و متفاوت، با سلیقه و رفتاری بسیار حرفه یی و ویژه در نوشتن و گفتار و بویژه در آموزش بود.

صدیقی ادامه داد: این تمایز و ویژگی باعث ماندگاری و نیز محبوبیت بسزای او میان شاگردانش بود. نکته یی که واکنش شاگردان قندی طی دو روز گذشته به انتشار خبر فوت او بخوبی بیانگر آن است. قندی استادی بود که با شاگردان خود رابطه و نسبتی روا، سزا و بجا داشت.

به گفته ی او درحالی که بسیاری از اساتید، باوجود داشتن دانش و مهارت کافی در روزنامه نگاری موفق به انتقال آن به شاگردان خود و تربیت صحیح آن ها نمی شوند، قندی شاگردانی را تربیت کرد که اکنون تاثیرگذاری آن ها را در روزنامه نگاری کشورشاهد هستیم.

صدیقی با اشاره به اینکه قندی چنین رابطه ی خوب و محکمی را با همکاران خود نیز داشت افزود: او از یگانه های سه دهه ی اخیر روزنامه نگاری کشور بود و جای او قطعا خالی خواهد بود.

صدیقی وجه تمایز قندی را در سلیقه و نگاه متفاوتی که او به فعالیت حرفه یی خود در همه ی زمینه ها داشت و آن را در کار خود نیز اجرایی می کرد دانست. او گفت: قندی علیرغم اینکه در بستر عمومی کارکردهای رسانه یی کشور که برگرفته از آموزه هایی واحد در تکنیک ها و مهارت های روزنامه نگاری بودند حرکت می کرد، همواره سلیقه ی خاص خود را در کارش اعمال می کرد و همین وجه تمایز قندی را بدنبال داشت.

او افزود: قندی یک کاراکتر بود. فردی با نظم، دیسیپلین، نگاه و تلقی متفاوت با سایران. در حالی که بسیاری از افراد تا مدت ها یک تیپ باقی می مانند و به شخصیت هایی قابل رویت تبدیل نمی شوند، قندی مدت ها بود که به چنین جایگاهی رسیده بود. جایگاه بالای او در شیوه ی آموزش، نوشتن و در نگاه به خبر و روزنامه نویسی که ناشی از سلیقه ی خاص او بود، قندی را یک سر و گردن از بقیه بالاتر قرار می داد.

صدیقی که سال ها در کنار قندی در رسانه های مختلف قلم زده و با اثرهای او از نزدیک آشنا است در این خصوص گفت: قندی در نوشتن و روزنامه نگاریِ خود، زاویه ی دید متفاوتی داشت که در نوشتن او نیز بازتاب پیدا می کرد. این تمایزکه با شور قلم و در عین حال درک درستی از تکنیک ها و مهارت های روزنامه نگاری همراه بود، خواندن نوشته های او را بسیار جذاب می کرد.



***میراث قندی؛ آشتی حرفه ییِ دانشگاه و رسانه

«محمدمهدی فرقانی» استاد برجسته ی روزنامه نگاری و ارتباطات و از دوستان و همکاران نزدیک قندی نیز در گفت و گوی تلفنی با پژوهشگر ایرنا، ضمن ابراز تاسف از درگذشت مرحوم قندی، در خصوص بارزترین ویژگی های فعالیت حرفه یی او گفت: یکی از ویژگی هایی که آقای قندی و معدودی از هم نسلان ایشان داشتند، هجرت این افراد از محیط آکادمیک دانشگاه به روزنامه و برعکس بود. به این معنی که آن ها دانش روزنامه نگاری را در دانشگاه آموختند و سپس آن را در محیط تحریریه بکار گرفتند و باعث رشد و ارتقای استانداردهای حرفه یی این حوزه شدند.

فرقانی با اشاره به اینکه این نسل سال ها بعد نیز این تجربه ها را به کلاس های درس آورده و در آنجا بکار گرفتند گفت: افرادی مثل قندی، خلا میان آموزش و کار حرفه یی که از گذشته تا به امروز وجود داشته را پر کردند. خلایی که زیر تاثیر آن، بسیاری از دانش آموختگان روزنامه نگاری به مطبوعات کشور راهی ندارند و در مقابل، اعضای تحریریه های مطبوعاتی نیز تخصص و دانش حرفه یی این حوزه را بصورت آکادمیک و دانشگاهی فرا نگرفته اند. بزرگ ترین دستاورد افرادی نظیر قندی، پر کردن این خلا و برقراری آشتی میان دانشگاه و محیط کار حرفه یی روزنامه نگاری بود که ارتقای هر دو عرصه را در بر داشت.

عضو هیات علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی که سال ها سابقه ی همکاری با قندی را دارد همچنین به ویژگی های تدریس او اشاره کرد و افزود: آنچه در کلاس های قندی آموخته می شد مبتنی بر داده های حرفه یی بود. نمونه ها و مثال ها و مواردی که بصورت روزمره در کار حرفه یی اتفاق می افتاد توسط ایشان به کلاس های درس برده می شد و دانشجویان ایشان نه بصورت انتزاعی بلکه با نمونه های حقیقیِ استفاده شده در مطبوعات و رسانه ها آموزش می دیدند و همین کاهش ضعف و نقصان های این افراد را زمانی که وارد محیط کار حرفه یی می شدند بدنبال داشت. نکته یی که باید برای اساتید همه ی رشته هایی که دارای هر دو بعد تجربی و تئوریک هستند یک الگو باشد.



**رسانه ها باید به دانشجویان روزنامه نگاری فرصت فعالیت دهند

فرقانی در ادامه ی گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با ابراز تاسف از بی توجهی سیاستگذاران به دغدغه های فعالیت حرفه یی روزنامه نگاری که قندی نیز آن ها را در سر داشت گفت: رشته ی روزنامه نگاری باید نظیر پزشکی دوره های بالینی داشته باشد. به این معنا که دانشجو بتواند بخشی از دوران تحصیل خود را در تحریریه های روزنامه ها بگذراند و این فرصت به او داده شود.

فرقانی افزود: به استثنای دوره ی کوتاهی بعد از تاسیس دانشکده ی ارتباطات علوم اجتماعی پیش از انقلاب، این خلا و در نتیجه عدم هماهنگی و همکاری میان دانشگاه و محیط حرفه یی روزنامه نگاری وجود داشته و با وجود اینکه بخشی از این خلا توسط افرادی نظیر قندی که دانش آموخته ی روزنامه نگاری بودند و در این حوزه فعالیت و تدریس می کردند پر شد، ولی هنوز باید در این خصوص برنامه ریزی و تفکر شود.

به گفته ی فرقانی تجربه ی این دوره ی طلایی و افرادی مثل قندی به ما می آموزد که باید تعامل میان دانشگاه و رسانه ها برقرار شود. دانشجویان روزنامه نگاری باید قادر باشند در دوران دانشجویی کارآموزی خود را در رسانه ها بگذرانند. میراث قندی می تواند این آموزه و تجربه را به سیاست گذاران این حوزه نشان دهد.

مرحوم قندی همواره بر اخلاق در روزنامه نگاری و لزوم رعایت آن تاکید داشت. نکته یی که فرقانی نیز در بخش پایانی گفت و گوی خود به آن اشاره کرد و گفت: روزنامه نگاری حرفه یی شامل مجموعه یی از مهارت ها، ارزش ها، توامنمندی ها و دانش ها است. روزنامه نگاری حرفه یی به این معنا نیست که ما تنها به داشتن تکنسین های خبری که بتوانند از عهده ی نوشتن یک گزارش، لید، مقاله یا تیتر خوب بربیایند فکر کنیم؛ این ها همگی بخش کوچکی از مهارت هایی هستند که یک روزنامه نگار باید داشته باشد. روزنامه نگاران باید علاوه بر داشتن همه ی این مهارت ها و توانمندی ها، از دانش و بینش کافی در همه ی این عرصه ها برخوردار باشند و مهم تر از آن اینکه اخلاق حرفه یی را که شامل امانتداری و پایبندی به صحت و دقت و آگاهی و احترام نسبت به کرامت انسانی و حقوق شهروندان و ... می شود را رعایت کنند. نکته هایی که قندی همواره در دوران فعالیت خود برای ارتقای آن ها تلاش کرد.