یک نگاه زیرچشمی به غیرت

ابتکار در گزارشی نوشت: حرف غیرت که به میان می‌آید، رنگ گردن ها بیرون می‌زند. ما به غیرت مشهوریم. نام غیرت که می‌آید، یاد لات های قدیم می‌افتیم – نه به عنوان لات های سوسول امروز- که ناموس و خواهر و مادر و مملکت برای شان ارزش داشت. اسم غیرت که می‌آید، همه یاد دخترانی می‌افتیم که از ترس برادر یا پدرشان جرات این را نداشتند که پا را از خانه بیرون بگذارند. اما این روزها، همه چیز در هم شده است. شاید معنای غیرت را گم کرده ایم یا شاید در گذار از جامعه سنتی به مدرنیته، نمی‌دانیم که خانه دوست کجاست؟

غیرت چیست؟

اول شاید بهتر باشد معنای غیرت را بدانیم. همان که زندگی مان با نامش گره خورده است. همان که باعث می‌شود، پدر پیر کارگر، با دستان پینه بسته اش، تا نیمه های شب کار کند تا با سیلی صورتش را سرخ نگه دارد تا کسی نگاه چپ به ناموسش نکند تا... حجت الاسلام محمد علی ایازی، از اساتید حوزه علمیه، در گفتگو با خبرنگار روزنامه ابتکار در پاسخ به این سئوال که غیرت چطور معنا می‌شود، می‌گوید: این کلمه به دو شکل معنا و تفسیر می‌شود. یک وقتی وصف اجتماعی دارد که مثلا فرض کنید غیرت در مقابل حمله دشمن به کشور معنا می‌شود. در زمانی دیگر این واژه وصف فردی و شخصی دارد. چیزی که غیرت در آن وجود دارد و دفاع در مقابل آنها را اقتضاء می‌کند. البته در اینجا هم بدان معناست که مثبت تلقی می‌شود. زمانی هم شکل فردی و شخصی به خود می‌گیرد. اموال و جان و فرزندان باید مورد دفاع قرار بگیرند. گاهی غیرت مفهوم عامیانه ای دارد مثل تعصب که آن در صورتی است که انسان نسبت به چیزی حساسیت داشته باشد و بخواهد واکنشی نشان دهد. حقی نسبت به آن ندارد ولی او احساس می‌کند به او توهین می‌شود. در آن صورتی که توهین منطق و استدلال نداشته باشد عملی مذموم به حساب می‌آید.

از دفاع مقدس تا دفاع از نظام

حال این نکات را برای چه باید می‌دانستیم؟ همه ما که غیرت را به خوبی می‌شناسیم و می‌دانیم. از زمان دفاع از میهن اسلامی در مقابل دشمن در دفاع مقدس تا به امروز؛ حتی کودک دبستانی هم آن را می‌تواند به خوبی بنویسد و بخش کند: «غیرت!» معاون تهذیب حوزه‌های علمیه در خبری که در پارسینه منتشر شد، گفته بود: استفاده از ماهواره بی غیرتی است. حجت‌الاسلام هادی حسین خانی معاون تهذیب حوزه علمیه ادامه داده بود: همان‌طور که مسوولان به مساله جده واکنش نشان داده و عمره را به تعلیق در آوردند، نسبت به آسیب‌های فضای مجازی نیز غیرت نشان دهند. وی در تقسیم بندی غیرت ابراز کرده بود: غیرت را نمی‌توان به دو قسم احساسی و عقلانی تقسیم کرد چرا که حتی اگر غیرت عقلانی هم جاری شود، باز هم احساسات برانگیخته شده است؛ در تقسیم بندی غیرت می‌توان گفت که غیرتی صحیح و مطابق روایات و غیرتی ناروا داریم؛ حساسیت نشان دادن نابجا، غیرتی غیر عقلانی است که مسبب مشکلات بسیاری می‌شود. منشا غیرت می‌بایست عقلانی باشد تا نابجا دامن گیر افراد نشود اما همین غیرت عقلانی هم در منصه ظهور با احساسات عجین می‌شود. استفاده از ماهواره و رضایت به ورود آن به حریم زندگی اهالی خانواده یکی دیگر از مصادیق بی غیرتی است چراکه دشمن غربی فرهنگ فاسد خود را به وسیله این ابزار به سایر جوامع تزریق می‌کند.

رواج بی غیرتی با ماهواره؟

و حالا در اینجا یک مساله شاید ذهن ها را به خود درگیر کند که آیا استفاده از وسایل ارتباط جمعی که ماهواره هم یکی از آنها به حساب می‌آید و پل ارتباطی میان ایران و کشورهای دیگر است، به خودی خود می‌تواند اسباب بی غیرتی را فراهم آورد؟ حجت الاسلام ایازی در این خصوص می‌گوید: اصلا استفاده کردن از ابزار علوم و اطلاع رسانی به عنوان استفاده از ابزار هیچ مساله ای ندارد. ممکن است یک کسی بگوید تلویزیون و رادیو خلاف غیرت است. یک وقتی بود اوایل انقلاب ویدیو را ممنوع کرده بودند. اینها به نفس خودش مشکلی ندارد ولی استفاده از اینها در جایی که خلاف اخلاق باشد و سوءاستفاده باشد، مشکل دارد. نمی‌توان به صورت کلی اینها را ممنوع کرد؛ چون استفاده از علم یک امر مقبول است. در هیچ جای اسلام استفاده از علم منع نشده است. در اینجا مواردی که جنبه غیر اخلاقی داشته باشد و در حوزه خصوصی اشخاص باشد و به اختلافات خانوادگی منتهی شود، حتما منظورشان بوده است. استفاده از موبایل به عنوان ابزار انتقال، خوب است ولی وقتی به این مساله منتهی شود که در میهمانی، همه سرشان در موبایل باشد و خلاف ادب شود، ممنوعیت پیدا می‌کند. چیزی که ما می‌توانیم بگوییم استفاده از ابزارها زمانی غیر اخلاقی می‌شود که آداب اجتماعی و اخلاق انسانی را خدشه دار کند.

بی غیرتی چیست؟

ماهواره و استفاده از آن، مساله ای است که مدت ها همه را درگیر خود کرده است. از آن زمانی که ویدئوهای نوار کوچک و بزرگ به این وسیله هیولای غول آسا بدل شد و رفته رفته جای خود را در میان خانواده های ایرانی باز کرد تا حالا. قارچ های آهنی که بر پشت بام های خانه گسترده شد. حجت الاسلام ایازی در این راستا می‌گوید: در صورت کلی کسی نمی‌تواند این ابزار را مایه بی غیرتی بداند. ابزارهای ارتباطی منافع خوب و پسندیده ای هم دارند. نباید مورد هجو قرار گیرند. دلیل عقلایی و دینی ندارد. همانطور که پیامبر اسلام(ص) فرموده اند: علم را بجویید حتی اگر در چین باشد یا اینکه می‌گویند شما حکمت را بیاموزید ولو از کافران. اسلام مرز و محدودیتی نمی‌شناسد. اینترنت و موبایل و... اگر سطح آگاهی ما را بالا ببرند و بتواند فرصت های خوب روحی و روانی را برای ما ایجاد کند، نه تنها اینها نامطلوب نیست بلکه مطلوب است.

تعطیلی اپیلاسیون خانه ها

همه اینها به کنار تا به خبری می‌رسیم، که هر چه در آن سرک می‌کشیم، نمی‌توانیم به درستی مفهومش را بیابیم. خبری که حکایت از تعطیلی برخی آرایشگاه های زنانه در قزوین داشت. نامه ای که با مضمون زیر از طرف جمعی از سازمان های مردم نهاد قزوین نوشته شده است: «حضور معاون محترم سیاسی امنیتی استاندار قزوین جناب آقای رحیمی، با سلام، چند صباحی است که بسیاری از سالن های آرایش بانوان شهرمان به پیاده نظام کارگردانان برخی از برنامه های ماهواره ای تبدیل شده و در این زمینه گوی سبقت را برای کسب در آمد بیشتر؟! از هم می‌ربایند. اگر نگاهی به لیست خدمات این مراکز بیندازیم به طور واضح این خدمت رایگان به جبهه فرهنگی دشمن جهت ضربه زدن به عفت و حیا و پوشش زنان جامعه مان را مشاهده می‌کنیم؛ خدماتی که با هدف نمایاندن هرچه بیشتر زیبایی ها و لطافت های زنانه در فضای عمومی جامعه به جای محیط امن خانه ارائه می‌گردد که نتایج مخرب آن بر آگاهان امور اجتماعی و خانواده مبرهن است. متاسفانه مدتی است که پازل اینگونه خدمات که اغلب خلاف شرع محسوب می‌شود، با انجام اپیلاسیون کامل بدن در بسیاری از این مراکز به اوج ماموریت حیازدایی خود رسیده و تکمیل گردیده و زمینه آغاز برخی از ناهنجاری های اخلاقی را فراهم ساخته است و حتی مراکز غیرقانونی و بدون مجوز با نام سالن های مخصوص اپیلاسیون در این شهر دایر گشته که بدون هیچگونه نگرانی و با اطمینان از عدم نظارت ارگانهای مسئول به کسب در آمد مشغولند!» و در نهایت، اینکه اینگونه اقدامات را از غفلت و سهل انگاری مسئولان انگاشته و از دست اندرکاران خواسته شده که این مراکز ساماندهی و... شوند. حتی در قسمتی دیگر گفته شده که این اعمال در شهر قزوین نباید صورت بگیرد ولی اگر در شهرهای دیگر این دسته از اعمال مثل اپیلاسیون بدن انجام شود، اشکالی ندارد!

فارغ از سلیقه ای بودن

حجت الاسلام محمد علی ایازی، در این راستا می‌گوید: اولا این مسایل ذوقی و سلیقه ای نیست و کسی نمی‌تواند دستور بدهد و از طرف خودش قانونی وضع کند که بگوید مربوط به این منطقه است و در جای دیگر نیست. از جهت دیگر فرق بین قزوین و غیر قزوین نیست. اگر خلاف است، برای همه جا باید خلاف باشد. چیزی که مطرح است، مسایل اخلاقی را نمی‌توان بر پایه تحکم های شخصی گذاشت. جامعه باید خودش بشناسد و ترغیب شود و به سمت عملش برسد. اینکه کسی بخواهد دستور دهد و به صورت آمرانه بخواهد حذف کند درست نیست. این مساله افراد را تحریک کرده و دهن کجی و لجبازی را به همراه خواهد داشت.

تنها یک «آیا»ی کوچک...

در اینجا یک نکته مبهم می‌ماند. آنکه آیا پاکیزگی نشانه ایمان نیست؟ آیا علم را در هر جایی که باشد نباید جست؟ اینکه حکم موهای زاید چیست را با یک جستجوی ساده می‌توان در اینترنت پیدا کرد؛ پاسخی که شنیدیم آیا درست نیست که می‌گویند: بلند گذاشتن موهاى عانه و زیر بغل، حرام نیست، ولى در روایات مورد نکوهش قرار گرفته است و سفارش شده که بیشتر از طول یک دانه جو آنها را بلند نگذارید. پس بهتر است حد اکثر هر دو هفته‌‏اى یک بار آنها را ازاله کرد و استفاده از نوره (داروى حمام) روش خوبى است. البته موهایى که در بدن مى‏‌رویند چند گونه‌‏اند: موهایى که بلند گذاردن آن مکروه است مانند موى عانه (اطراف عورت) و زیر بغل و موهایی که بلند گذاردن آنها مکروه نیست, مانند موى سینه در مردان و پا و دست که البته تراشیدن آن نیز اشکالى ندارد. آیا مشکل در شکل ارائه بهداشت است؟ آیا استفاده از ماهواره برای اینکه از مرزها عبور کنیم، به خودی خود، مشکل ساز است؟ آیا...؟ آیا...؟