اصغر فرهادی: فیلم‌هایم نقد جامعه‌اند، نه نقد سیستم

اصغر فرهادی، سازنده جدایی نادر از سیمین و گذشته، در یک جلسه عمومی، در برابر یک سؤال مخالف قرار گرفت که منجر به گفته شدن یک نکته مهم از زبان او شد. «آقای فرهادی می‌خواستیم به خاطر هوادارانتان که اینجا هستند، به این سؤال منتقدان پاسخ بدهید که می‌گویند در کارهای آقای فرهادی اندیشهٔ لیبرال غرب نمود دارد. مثلا اینکه در دربارهٔ الی در سکانس اول دختر حلقه‌اش را درون صندوق صدقات می‌اندازد و با آن تمام اعتقادات و قید و بندهایی را که از بچگی با آن‌ها بزرگ شده است درون صندوق می‌اندازد و در آن مسافرت هم هیچ کس هیچ اعتقاد خاصی ندارد. یا مثلا اینکه چرا در فیلم‌های آقای فرهادی همیشه قشر مرفه مانتوپوش هستند و قشر فقیر همیشه چادری. من می‌خواستم یک بار رسما به این سؤال‌‌ها پاسخ دهید».

اصغر فرهادی در پاسخ به این پرسش پاسخ می‌دهد: «این پاسخ روشنی ندارد چون سؤال روشنی نیست. آن‌ها [منتقدان] فیلم‌ها را قضاوت نمی‌کنند، آن‌ها رفتارهای فیلمساز را بیرون از فیلمش می‌بینند و بعد فکر می‌کنند که این [فرد] با این رفتار و این لباس و آنجا هم که رفته با آن خانم دست داده و... پس ادم درستی نیست و باید فیلم را اینطوری ببینیم. بعد در فیلم می‌گردند و اتفاقا مصداق‌های حرف‌هاشان هم درست درمی آید. ولی اگر من با همین فیلم‌ها، ادمی بودم که ظاهرم کمی متفاوت با این بود و بیرون از ایران هم رفتار دیگری داشتم، فیلم‌های من کاملا برعکس می‌توانست تعبیر شود. اما خارج از شوخی به‌تان بگویم که اتفاقا آن فیلم‌ها، هیچ کدامشان به سمت تأیید یا محکومیت هیچ جمله، موضوع و مضمونی نرفته‌اند و گاهی همین باعث سردرگمی یک عده‌ای از تماشاگرانی می‌شود که همیشه دنبال این هستند که ببینند این فیلم را اگر خلاصه کنیم در یک جمله می‌خواهد چه بگوید. من همواره می‌بینیم کسانی را که در فیلم دنبال چیزهایی می‌گردند که بگویند این فیلم ضد ماست، ولی پیدا نمی‌کنند و از آن طرف هم می‌گویند که خب ما که نمی‌توانیم این را تأیید کنیم. بنابراین سردرگم‌اند».

فرهادی ادامه می‌دهد: «این مثال‌هایی که می‌زنند مثال‌هایی سطحی است. معلوم است که من نمی‌توانم کسی را که مثلا به قول شما در طبقه مرفه است و با دوستانش دارد می‌رود شمال چادری نشان بدهم. بالاخره این فیلم‌ها، فیلم‌هایی رئالیستی است که بر اساس واقعیت روز جامعهٔ ما ساخته شده است. این فیلم‌ها راجع به ادم‌ها هستند و نسبت بین آن‌ها، من خیلی دنبال تأیید یا محکومیت سیستم‌ها نیستم. درواقع این فیلم‌ها نقد سیستم نیستند نقد جامعه‌اند».