تغییراتی که گفته می شود سلمان بن عبدالعزیز با انتصاب های جدید در آرایش تیم حکومتی خود در پادشاهی عربستان داده است، بیش از آنکه خواست شخص پادشاه باشد، چینشی برای آمادگی در برابر تحولات جدید داخلی و منطقه ای با هماهنگی کامل آمریکایی ها است؛ شاه مهره این چینش جدید را می توان محمد بن نایف دانست؛ شخصیتی تربیت یافته و مورد اعتماد آمریکا و نماینده نسل جدید اصلاح طلبان در پادشاهی سرزمین شن ها.
تغییرات پس از مرگ ملک عبدالله در ساختار حکومتی عربستان سعودی خیلی سریع تر از حد انتظار رخ داد؛ آنقدر سریع که عملا معنای یک کودتای واقعی را از سوی جناح حاکم فعلی یعنی سدیری ها (خاندان سلمان پادشاه فعلی) علیه شمری ها (خاندان پادشاه درگذشته) تداعی کرد، اما این تغییرات را هر چه بنامیم، این مساله قابل انکار نیست که عربستان شخصیت مستقلی از خارج خود ندارد و هر گونه تغییری در داخل آن علاوه بر لزوم پاسخگویی به مسایل داخلی این کشور تاثیرات خارجی خود را خواهد داشت.
بحران های داخلی عربستان قطعا برد خارجی هم خواهد داشت و اینجاست که امنیت داخلی عربستان اهمیتی همراستای تولید و قیمت جهانی نفت دارد همانگونه که مبارزه با رشد لجام گسیخته گرایش های تروریستی در عربستان سعودی (به عنوان بزرگترین منبع تغذیه افراط گرایی در منطقه) همانقدر اهمیت دارد که همت برای نابودی گروه ترویستی داعش در عراق و سوریه.
چینش جدید مهره های پادشاهی عربستان با توجه به واقعیت های موجود در سه بعد قابل درک است: بعد حاکمیتی و بحران سالخوردگی در سران عربستان، بعد داخلی و بحران های مبتلابه اجتماعی و بعد منطقه ای- بین المللی و ضرورت توجه به نقش آفرینی های جدید ریاض در سطح خارجی.
اما با توجه به سالخوردگی پادشاه 80 ساله و ابتلای وی به آلزایمر آنگونه که برخی منابع گفته اند و همچنین ناتوانی مقرن بن عبدالعزیز ولیعهد حدودا 70 ساله، جانشین ولیعهد یعنی محمد بن نایف مهمترین چهره حاضر در ساختار پادشاهی عربستان است. اما این تنها دلیل انتصاب محمد بن نایف نیست.
محمد بن نایف کیست؟محمد بن نایف بن عبدالعزیز در 30 آوریل 1959 به دنیا آمد. بن نایف 55 ساله موثرترین چهره نسل دوم پادشاهی عربستان است.
عبدالوهاب بدرخان تحلیلگر سیاسی به خبرگزاری فرانسه می گوید: خاندان پادشاهی با این تغییر و تعیین شاهزاده محمد بن نایف عملا انتقال پادشاهی به نسل دوم را محقق کرد. بن نایف یک چهره امنیتی کاملا مسلط به اوضاع اجتماعی – سیاسی و مسائل امنیتی عربستان است و می تواند تضمینی برای آینده پادشاهی این کشور باشد.
بن نایف متخصص مبارزه با تروریسم است و تحصیلات علوم سیاسی خود را در دانشگاه های آمریکایی گذرانده است. او چند دوره پیشرفته مبارزه با تروریسم را در مراکز نظامی و امنیتی آمریکا طی کرده است.
او در سال 1999 اولین منصب رسمی خود را با سمت معاونت وزیر کشور عربستان تجربه کرد.
دو سال بعد و پس از حملات 11 سپتامبر 2001 در آمریکا، او فعالیت های جدی خود را در داخل عربستان برای مبارزه با افراط گرایی آغاز کرد؛ اقداماتی که با استقبال آمریکایی ها روبرو شد و توجه مقام های آمریکایی را به این شاهزاده جوان سعودی جلب کرد.
بین سال های 2003 تا 2006 حملات خونبار القاعده در عربستان چند مقر رسمی این کشور و برخی مراکز نظامی- نفتی و همچنین اهدافی غربی را نشانه رفت. تدابیر اتخاذی از سوی محمد بن نایف اینجا هم توانست القاعده را عقب براند و فعالیت هایش تضمین و تمرینی شد برای آنچه آمریکایی ها آن را تحت شعار مبارزه با تروریسم ترویج می کردند.
بن نایف در سال 2012 به سمت وزیر کشور عربستان منصوب شد.هر چند دیدگاه تکفیری وهابی در عربستان سعودی، خود، اندیشه های تروریستی را بازتولید می کرد؛ مساله ای که هم اکنون نیز در آن کشور مشهود است، با این وجود محمد بن نایف دستکم از قرائت آمریکایی ها جدی ترین فرد برای مبارزه با تروریست ها و گروه هایی بود که به طور بالقوه می توانستند تهدیدی برای منافع واشنگتن در عربستان و منطقه باشند.
محمد بن نایف مسئول هماهنگی های امنیتی با آمریکا در پرونده های تروریسم است و گفته می شود در هفته های گذشته نیز با افزایش تحرکات داعش در مرزهای شمالی عربستان چند سفر به آمریکا و دیدارهایی با مقام های امنیتی آن کشور داشته است.
در عین حال، شاهزاده محمد را بسیاری از ناظران مسئول تقویت فعالیت القاعده در یمن می دانند و گفته می شود اقدامات او علیه القاعده در عربستان باعث شد تا این سازمان به یمن پناه ببرد و از آشفته بازار آنجا استفاده کند تا آن کشور را تبدیل به یکی از مراکز فعالیت خود کند. همین محیط مساعد در همسایگی عربستان برای القاعده بود که نهایتا در سال 2009 این سازمان را به صرافت ترکیب دو شاخه یمنی و عربستانی تحت نظر قرارگاه فرماندهی این سازمان در یمن انداخت و القاعده معروف به قاعده الجهاد در جزیره العرب (القاعده شبه جزیره عربستان) از دل این تحولات سر برآورد.
انتصاب محمد بن نایف به سمت جانشین ولیعهد نشان دهنده اهمیتی است که پرونده های امنیتی فراروی این کشور در مقطع فعلی داراست؛ امری که عبدالوهاب بدرخان کارشناس سیاسی در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه از آن با این عبارت یاد می کند: حالا با انتخاب محمد بن نایف خیال آمریکا و شرکای خارجی عربستان هم از برخی پرونده های امنیتی راحت می شود.
منبع : جام جم