اما و اگرهای عضویت ایران در سازمان شانگهای

به گزارش انتخاب؛  امروز برخی خبرگزاری ها در خبری مدعی شدند که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در یادداشتی که در یک روزنامه تاجیکستانی منتشر شد، اعلام کرده است که «ایران، پاکستان و هند ممکن است به زودی بتوانند به سازمان همکاری شانگهای بپیوندند.»

محسن شریعتی نیا درباره احتمال تغییر رویکرد روسیه در خصوص عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفت: سخنانی که به نقل از آقای سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در برخی خبرگزاری های کشورمان و حتی خبرگزاری ریانووستی منتشر شده است از دقت لازم برخوردار نیست.

وی افزود: آقای لاوروف مقاله ای را تهیه کرده اند که نسخه ای از آن در سایت وزارت خارجه روسیه منتشر شده است. فهم من از اين مقاله اين است كه ایشان به نوعی به تشریح سیاست های مطلوب روسيه در سازمان همکاری شانگهای در دوره جدید که بعد از اجلاس "دوشنبه" شروع خواهد شد و روسیه ریاست دوره ای این سازمان را برعهده خواهد گرفت پرداخته است.

شریعتی نیا با بیان اینکه لاوروف در این مقاله اشاره ای مستقيم به امکان عضویت هیچ کشوری از جمله ایران در سازمان همکاری شانگهای نکرده است گفت: در این مقاله او بحثی درباره تغییر رویکرد روسیه نسبت عضویت احتمالی ایران در سازمان همکاری شانگهای مطرح نکرده بلکه تنها اعلام کرده که تصمیمات نهايي در اجلاس تاجيكستان در مورد شکل قانونی، اجرايي و مالي پیوستن اعضای جدید اتخاذ خواهد شد.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا ادامه داد: در این مقاله لاروف بدون آنکه نامی از ایران برده باشد تنها در انتهای مقاله در یک جمله اعلام کرده است که کشورش به دنبال نهایی کردن شرایط عضویت جدید کشورهای متقاضی پیوستن به سازمان همکاری شانگهای است. از این رو برپایه این مقاله نمی توان چنین نتیجه گرفت که موضع روسیه درباره عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای تغییر کرده است.

وی تصریح کرد: در سال 1387 دولت وقت بدون تحليل دقيق مقتضيات زماني و تبعات درگيري ايران و غرب بر سر پرونده هسته اي اقدام به ارایه درخواست عضويت در سازمان شانگهای کرد که این درخواست با مخالفت کشورهای عضو به خصوص دو کشور محوری این سازمان یعنی روسیه و چین روبرو شد.

شریعتی نیا تاکید کرد: بر همین اساس در آن سال کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای برای آنکه با درخواست جمهوری اسلامی ایران مخالف غیر مستقیمی داشته باشند، شرطی را برای پذیرش اعضا جدید گذاشتند، بدين مضمون که کشور متقاضی عضویت نباید تحت تحریم های سازمان ملل باشد.

وی درباره اینکه آیا چون روسیه هم اکنون خود تحت تحریم های یکجانبه آمریکا و اروپا قرار گرفته است و به نوعی طعم تحریم را چشیده ممکن است به منظور متحد کردن هم پیمانان جدید در برابر غرب با درخواست عضویت ایران موافقت کند گفت: سازمان شانگهای از اهميت ژئوپولتيك چنداني برخوردار نيست. از همين رو تاکنون هیچ یک از کشورهای عضو نتوانسته اند از این سازمان در راستای منافع ژئوپولتيك خود بهره گیری چشمگيري کنند.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا افزود: در بحران‌هاي اصلی که روسیه در سال های اخیر درگیر آن بوده است یعنی بحران گرجستان و اوکراین سازمان شانگهای در هر دو مورد موضع منفعلانه و بی طرفانه ای اتخاذ کرده است. افزون بر اين در افغانستان به عنوان مهمترين و پيچيده ترين كانون بحران در جغرافياي اين سازمان، شانگهاي منفعل بوده است.

شریعتی نیا ادامه داد: چین به عنوان یکی از کشورهای پایه گذار و رهبران اصلی این سازمان تاکنون سعی کرده است که سازمان شانگهای را از مناقشات روسیه با غرب و با همسایگان يا ورود به مديريت كانون هاي بحران دور نگه دارد. بر این اساس در اینکه تا آينده اي كوتاه مدت سازمان همکاری شانگهای کارکردی ژئوپولتیک برای کشورهای عضو داشته باشد مي توان ترديد روا داشت.

وی تصریح کرد: اولویت های چیني ها با اولویت های روس ها متفاوت است از این رو چینی ها تاکنون نگذاشته اند که روسیه سازمان همکاري شانگهای را در جهت اهداف خود تعریف کند در آینده كوتاه مدت هم بعید است که اتفاقی غیر از این در رفتار ژئوپولتيك اين نهاد این سازمان رخ دهد.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا در ادامه درباره اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفت: به هر حال عضویت در این سازمان اهمیت های خاص خود را دارد. چون تعدادی از کشورها همسایه ما عضو این سازمان هستند، چین مهمترین شریک اقتصادی و سیاسی ما عضو آن است. بنابراين عضويت در اين نهاد ممكن است به گسترش روابط ايران با اين كشورها كمك كند، گرچه در اين مورد نيز نمي توان با اطمينان سخن گفت.

وی افزود: با این حال نباید درباره اهمیت عضویت در این سازمان هم اغراق کرد که گویی با پیوستن ایران به این سازمان کشورهای اصلی عضو آن یعنی روسیه و چین در برابر فشارهای غرب به ایران موضع جدید و متفاوتی را اتخاذ خواهند کرد.

شریعتی نیا ادامه داد: همانطور که اشاره شد حتی خود روسیه به عنوان عضو بنیان گذار سازمان همکاری شانگهای هم تاکنون نتوانسته است از این سازمان در جهت منافع ژئوپولتیک خود بهره لازم را ببرد.

این تحلیل گر روابط بین الملل و کارشناس مسائل آسیا گفت: بنابراین حتی اگر ایران بتواند عضو این سازمان شود خیلی در موقعیت ژئوپولتیکش تغییری ایجاد نخواهد شد و نمی تواند موقعیت جدیدی را پیدا کند منتهی عضویت در این سازمان می تواند روابط ایران با کشورهای عضو این سازمان را نهادینه تر کند و ایران شاید از این فرصت و موقعیت بتواند استفاده کند.

شریعتی نیا در خاتمه افزود: به طور تاريخي ایران تجربه خوبی از عضویت در پیمان های منطقه ای ندارد و کم بوده اند پیمانی هايي که عضویت در آن برای ایران سرانجام خیلی خوبی داشته باشد بر این اساس در مورد سازمان همکاری شانگهای هم باید توجه شود که در ازای عضویت در این سازمان كشور قرار است چه منافعي كسب كند و چه تعهداتي بپذيرد و آيا منافع بر تعهدات برتري دارد يا خير. طبيعي است كه عضويت در هر نهادي تكاليفي را به همراه خواهد داشت.

منبع: فرارو