درحالی‌که هفته‌های پیش‌رو برای اونس جهانی حداقل در كوتاه مدت طلا کاهشی
پیش‌بینی شده است در بازار داخل سخن از تثبیت نرخ ارز در سطح جدید است. در
واقع نقشه قیمتی در بازار ارز و طلا با دو جهت متفاوت ترسیم می‌شود. جهت
قیمت در دو بازار مستقل زمانی اهمیت می‌یابد که بازار سکه هم تراز شود.
قیمت دلار و اونس دو متغیر اثرگذار در بازار سکه هستند. کارشناسان با اشاره
به فرمول کشف قیمت سکه در بازار اعتقاد دارند متغیر قیمت اونس در این
تعیین قیمت اثر اولیه دارد و نرخ دلار به‌عنوان عامل دوم در کشف قیمت عمل
می‌کند. گفته می‌شود اثر‌گذاری عامل دوم از عامل اول معمولا از شدت بیشتری
برخوردار است. البته در بررسی میزان اثر‌گذاری باید به درصد تغییر و دوره
زمانی توجه شود.
به گزارش انتخاب بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت اونس در مجموع از
ابتدای شهریور تا بامداد 12 شهریور یک درصد افت داشته است. این در حالی است
که در بازار ارز، دلار در همین مدت حدود سه درصد افزایش قیمت ثبت کرده
است. این دو روند متفاوت موجب شد قیمت سکه 2/1 درصد بالا رود.
روند کاری
بازار سکه در روز گذشته البته کاملا متفاوت با هفته‌های اخیر بود. در روز
گذشته قیمت ارز یک درصد افزایش یافت در حالی که از ارزش اونس 7/1 درصد
کاسته شد. در این وضعیت سکه ترجیح داد در سطح قیمت روز سه‌شنبه باقی بماند و
تغییری ثبت نکند. با توجه به پیش‌بینی روند قیمت‌ها، دو بازار تاثیرگذار
بر قیمت سکه در دو جهت متضاد حرکت می‌کنند كه این تضاد حرکتی می‌تواند اثر
متفاوتی بر قیمت در این بازار داشته باشد.
فعالان بازار می‌گویند اگر بر اساس فرمول قیمتی قرار باشد عمل شود، سکه در
ابتدا همسو با اونس حرکت می‌کند، ولي در ادامه با قیمت دلار خود را تنظیم
می‌کند، اما از سوی دیگر با توجه به آنکه درصد تغییرات در دو بازار یکسان
نیست و احتمال درصد ریزش بیش از مقدار نوسان در بازار دلار وجود دارد مسیر
قیمتی در بازار سکه نیز تحت‌تاثیر اونس باقی خواهد ماند. روز گذشته بازار
با دلار 3160 تومان معاملات را آغاز کرد که نسبت به روز سه‌شنبه ثابت باقی
مانده بود و تغییری نداشت. در ادامه اما دلار چند بار در جهت افزایشی نوسان
کرد و در نهایت در ساعات انتهایی بازار روی پله 3190تومان ایستاد که
افزایشی 30 تومانی نسبت به روز سه‌شنبه داشته است. به این ترتیب دلار برای
سومین بار از آغاز شهریورماه نوسانی 30 تومانی را در جهت افزایشی تجربه
کرد.
نوسانات پلکانی در شهریورماه
شهریورماه دلار با نرخ تقریبا 3100 تومانی آغاز به کار کرد. در روز دوم این
ماه، دلار 30تومان افزایش یافت و سپس به مدت چند روز دچار نوسانات جزئی
شد، اما مجموعا میانگین قیمت حول 3130 تومان تا 3165 قرار داشت. 6 روز بعد
یعنی شنبه، 8 شهریور که ابتدای هفته دوم شهریورماه بود نیز شاخص بازار ارز
دومین افزایش پلکانی 30 تومانی خود را تجربه کرد تا بالاتر از سطح 3160
تومان قرار بگیرد، اما در ادامه نوسانات بازار در روزهای بعدی به‌گونه‌ای
بود که میانگین نرخ تقریبا معادل با سطح 3160 تومان شود و تا چهار روز بعد
یعنی ابتدای دیروز نیز سطح نرخ در همین حوالی بود.
در نهایت نیز، روز گذشته
یعنی چهارشنبه، 12 شهریورماه دلار 30 تومان دیگر افزایش یافت تا وارد سطح
3190 تومانی شود. به این ترتیب در این ماه نوسانات دلار را می‌توان به حرکت
پلکانی تشبیه کرد. به این ترتیب که پس از افزایش‌های 30 تومانی دلار با
نوسانات جزئی مواجه شده و تقریبا روی سطح جدید تا چند روز پایدار مانده تا
مجددا با نوسان بعدی، 30 تومان افزایش دیگر را تجربه کند. روندی که از
ابتدای شهریورماه تا دیروز ادامه داشته است.
این درحالی است که شاخص بازار ارز طی دو ماه نخست تابستان، روند بسیار
آرام‌تری را طی کرد. در مردادماه اندازه تغییرات قیمت دلار هیچ گاه تا 30
تومان نمی‌رسید و در کل تیرماه نیز، تنها دو بار چنین دامنه‌ای از تغییرات
نرخ تجربه شده بود. با این حال، از دوم تا دوازدهم شهریورماه، یعنی طی 11
روز، بازار ارز سه بار شاهد چنین سطحی از تغییرات قیمتی بوده است. هر چند
کارشناسان معتقدند نوسان‌های کمتر از 3 درصد (یعنی نهایتا تا حدود 30
تومان) را نمی‌توان نوسان‌های بزرگی تلقی کرد و حتی توصیه می‌شود بانک
مرکزی نیز در چنین مواقعی در بازار دخالت نکند تا در صورتی که برآیند
متغیرهای اثرگذار بر بازار، سطح جدید قیمتی را طلب کند، بازار به صورت
تدریجی و با افزایش‌های پلکانی جزئی (نهایتا تا حدود 30 تومان افزایش) روی
این سطح جدید در تعادل قرار بگیرد.
در بررسی آمارهای قیمتی دلار این نکته نیز می‌تواند جالب باشد که آخرین
باری که نرخ این ارز به 3190 تومان رسیده بود، به اول تیرماه بازمی‌گشت. به
این ترتیب، دلار در اواخر نیمه اول شهریورماه به نرخ آغاز خود در ابتدای
تابستان سال‌جاری بازگشته است.
4 عامل افزایش قیمت دلار
بر اساس مشاهدات میدانی و اظهارنظر فعالان و تحلیل‌گران بازار، افزایش 30
تومانی دلار در روز گذشته را می‌توان ناشی از چهار عامل ذیل دانست: افزایش
تقاضا، کاهش صادرات میعانات گازی، ایجاد مشکل در نقل و انتقالات اعتباری با
چین و مقاومت فعالان غیررسمی.
به گفته تحلیل‌گران بازار یکی از دلایل افزایش نرخ دلار این است که به‌طور
سنتی از شهریورماه تا آذرماه، موعد ثبت سفارش برای واردات بالا می‌رود و با
افزایش ثبت سفارش‌ها نیز، متقاضیان واقعی ارز وارد بازار می‌شوند. همچنین
گروهی که موفق به دریافت ارز از مرکز مبالات نمی‌شوند، سعی می‌کنند ارز خود
را از بازار آزاد تهیه کنند. به‌نظر می‌رسد تقاضای این گروه برای ارز، سر
فصل جدیدی به تقاضای بازار افزوده است و افزایش تقاضا یکی از عوامل افزایش
قیمت‌ها بوده است. از سویی دیگر آمار و صادرات و واردات مردادماه که
به‌تازگی ازسوی گمرک منتشر شده، نشان می‌دهد در ماه گذشته «صادرات میعانات
گازی» تقریبا نصف شده است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد به‌طور طبیعی عرضه ارز
حاصل از این صادرات در شهریورماه کاهش یافته است و همین عامل، علت دیگری
برای افزایش جزئی اخیر در قیمت‌ها بوده است.
از طرفی تعدادی از کارشناسان
می‌گویند اخباری از بروز مشکل در نقل و انتقال اعتباری با چین به گوش رسیده
است و این اختلالات موجب افزایش تقاضا برای حواله ارزی و درنتیجه، رشد
جزئی نرخ ارز شده است. البته برخی از فعالان غیررسمی بازار نیز عنوان
می‌کنند: «زمانی که دلار شنبه هفته جاری از سطح مقاومتی (3150 تومان) عبور
کرد، انتظار می‌رفت که بانک مرکزی با مداخله و تزریق ارز مانع از تداوم
نوسان قیمت در سطوح بالاتر از این نرخ شود؛ ولی به‌نظر می‌رسد با توجه به
عدم مداخله از سوی این نهاد، تعدادی از فعالان به این باور رسیده‌اند که
دلار در سطح جدید تثبیت شده است؛ بنابراین با توجه به نیازهای خود، شروع به
خرید ارز مورد نیاز خود کرده‌اند.»
این در حالی است که بانک مرکزی پیش از
این اعلام کرده بود که سیاست مداخله در بازار ارز برای تثبیت قیمت را که در
دوره گذشته در مقاطعی وجود داشت، در دوره جدید ادامه نخواهد داد. به گفته
مسوولان این نهاد، مداخله در بازار فقط درصورت نوسان‌های قیمتی شدید صورت
خواهد گرفت. در نتیجه افزایش‌های جزئی مثل موارد اخیر که موجب می‌شود سطح
نرخ ارز به‌صورت تدریجی تعدیل شود و در تعادل با شرایط و عوامل جدید قرار
بگیرد، با ممانعت این نهاد مواجه نمی‌شود. به‌عنوان مثال، یکی از انتقاداتی
که اخیرا ازسوی برخی از کارشناسان به بانک مرکزی وارد شده این بوده که با
وجود ادامه تورم دورقمی، نرخ اسمی ارز افزایش پیدا نکرده است و درنتیجه
«نرخ واقعی» ارز کاهش یافته که به افزایش بیشتر واردات درمقایسه با واردات
در ماه‌های اخیر منجر شده است.
البته برخی از فعالان غیررسمی دیدگاه‌های دیگری دارند و بعضا شایعات دیگری
نیز در بازار ارز به گوش می‌رسد. به‌عنوان مثال، از سوی عده‌ای گفته می‌شود
که در گذشته وقتی تحریمی صورت می‌گرفت، دلار در یک روز حداقل 100 تومان
افزایش می‌یافت؛ ولی درحال‌حاضر در روزهایی که اخبار نگران‌کننده منتشر
می‌شود، بازار در سطوح محدودی نوسان می‌کند که به اعتقاد آنها، دلیل این
نوسان‌های جزئی این بود که بانک مرکزی با تزریق ارز به بازار، جلوی
نوسان‌های یکباره را گرفته است. موضوعی که ازسوی بانک مرکزی تکذیب شده و
مشاهدات نیز حاکی از چنین اقداماتی در بازار ارز نبوده است. از طرفی روز سه
شنبه، هم تعداد دلالان در بازار و هم تحرکات آنها در بازار افزایش یافته
بود.
به‌نظر می‌رسد که نوسان‌های اخیر فرصتی را برای برخی از فعالان
غیررسمی ایجاد کرده که عدم کسب سود خود در حدود سه ماه گذشته را با سودگیری
از نوسانات بازار جبران کنند. برخی از کارشناسان معتقدند اقدامات این
فعالان نیز یکی از دلایل مقاومت بازار در مقابل بازگشت و کاهش قیمت ارز
محدوده بالای 3150 تومان به سطوح پایین‌تر پیشین بوده است؛ اما برخی دیگر
از کارشناسان معتقدند با توجه به حجم قابل توجه گردش روزانه ارز در بازار
کشور، معاملات جزئی این دلال‌ها به خودی خود نمی‌تواند تغییر چندانی در سطح
قیمتی ایجاد کند و توصیه می‌کنند که سیاست‌گذاران، عوامل بنیادی اثرگذار
بر قیمت ارز را مورد توجه قرار دهند و مشابه دوره پیشین، با اقداماتی سطحی
مثل برخورد با معامله‌گران خیابانی دلار، برای مسائل اقتصادی چاره‌جویی
نکنند. روز گذشته دلار در بین معامله‌گران غیررسمی در محدوده خیابان‌های
منتهی به میدان فردوسی، با نرخ‌هایی متفاوت بین 3175 تومان تا 3183 تومان
در بازار خرید و فروش می‌شد و در ساعات مختلف روز این نرخ نیز تغییر
می‌کرد.
ثبات سکه در التهاب بازار
دیروز هر سکه بهار آزادی طرح جدید (امامی) به بهای 946 هزار تومان معامله
شد که نسبت به روز پیشین (سه شنبه) تغییری نداشت و ثابت باقی مانده بود.
این در حالی است که بهای اونس جهانی در دو روز اخیر با افت شدید 22دلار
مواجه شده و از 1288 دلار در روز دوشنبه به 1266 دلار در روز چهارشنبه
رسیده است. فروشندگان سکه و طلا باور دارند عامل ثبات قیمت سکه نسبت به روز
سه‌شنبه، افزایش بهای دلار در بازار آزاد از یک سو و کاهش نرخ اونس طلای
جهانی از سوی دیگر بوده است و برآیند این دو عامل متضاد، منجر به عدم تغییر
قیمت‌ها در بازار طلای داخلی شده است.
این در حالی است که بهای سکه در
ابتدای هفته جاری به کانال 950 هزار تومانی بازگشته بود و تعدادی از
فروشندگان انتظار داشتند همراه با صعود قیمتی دلار در ابتدای هفته، تغییرات
طلای جهانی نیز به سمتی رود که قیمت سکه به سطوح بالای 950 هزار تومان
افزایش پیدا کند، اما به‌نظر می‌رسد کاهش بهای اونس جهانی، این معادلات را
نقض کرده و موجب ثبات قیمتی سکه شده است.
دومین روز کاهشی دلار مبادله‌ای
روز گذشته بانک مرکزی نرخ رسمی دلار را 26 هزار و 612 ریال اعلام کرد که
کاهشی 2 ریالی نسبت به روز سه‌شنبه داشته است. به این ترتیب بانک مرکزی
برای دومین روز متوالی نرخ دلار مبادله‌ای را با دو ریال کاهش اعلام کرده
است. این در حالی است که پس از اینکه در 21 مردادماه نرخ دلار مبادله‌ای به
نرخ محاسباتی این ارز در بودجه رسید، بانک مرکزی هیچ‌گاه نرخ دلار
مبادله‌ای را با کاهشی بیش از یک ریال اعلام نکرده بود. رویکرد اخیر بانک
مرکزی در کاهش تدریجی نرخ رسمی دلار، تحت‌تاثیر فضای افزایشی فعلی در بازار
ارز بوده است و در مقاطع قبلی نیز، هنگام افزایش نرخ‌ها در بازار آزاد،
بانک مرکزی افزایش نرخ رسمی ارز خود را متوقف می‌کرد؛ بنابراین انتظار
می‌رود با بازگشت مجدد ثبات به بازار غیررسمی و یافتن محدوده جدید قیمت
تعادلی، روند افزایش جزئی نرخ رسمی دلار از سوی بانک مرکزی نیز مجددا از سر
گرفته شود.
منبع: دنیای اقتصاد