شارلاتانیسم نخ‌نمای پیش‌بینی زلزله ایران

وقوع زلزله های اخیر در ایلام، فرصت تازه ای برای پخش شایعات پیش بینی زلزله‌های قریب الوقوع در کشور شده تا علی رغم اثبات چندین و چند باره بی پایه بودن آن‌ها و اطلاع رسانی‌های مکرر جامعه علمی و رسانه ها در خصوص مبنای غیرعلمی و شارلاتانیسم پشت پرده این شایعات، این بار به کمک شبکه های اجتماعی تلفن همراه به نگرانی بی اساس عمومی در خصوص زلزله دامن بزند.

به گزارش انتخاب دکتر مهدی زارع، دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله  با ابراز تاسف عمیق از این که به رغم هشدارها و اطلاع رسانی‌های صورت گرفته همچنان عده ای فریب این قبیل شایعات بی اساس را می خورند، اظهار داشت: در روزهای اخیر تلفن های متعددی دریافت کردم که سایتی به نام world-earthquake.com برای 48 ساعت آینده برای ایران احتمال زیادی برای زلزله پیش بینی کرده است. در سایت هم فقط کلمه ایران (با وسعت حدود یک میلیون و ششصد و چهل و هشت هزار کیلومتر مربعیش) آمده ولی در پیامک ها و گروههای وایبری پیامی می چرخد که پیام این سایت تجاری (و از دید من حقه بازی و شعبده بازی!) را به عنوان احتمال بالای وقوع زلزله در تهران ترجمه کرده و در بعصی پیامک ها آن را به سازمان لرزه شناسی دنیا یا تهران نسبت می دهد که اصلا به این نام سازمان لرزه شناسی در تهران یا دنیا یا هیچ جای دیگری از کره خاکی نداریم!

وی خاطرنشان کرد: واقعا باعث تاسف و تاثر عمیق است که بعد از این همه گفت‌وگو در مورد علم و عقل و آموزش در جامعه ما، یک پایگاه تجاری جمعی از هموطنان ما را سرکار می‌گذارد و باز هم بخشی از مردم دستجمعی مشغول نگران کردن همدیگر شده اند!

زارع با تاکید بر این که از نظر اعداد و ارقام مربوط به سنجشگر های علمی، احتمال وقوع زلزله در تهران در روزهای اخیر با یک ماه قبل، یک سال قبل یا چند سال قبل در چنین روزهایی تغییری نکرده است، اظهار داشت: درست است که سایتی که به نام استناد می شود، جعلی نیست ولی مساله آن است که وقتی شما بخواهید جراحی کلیه انجام دهید حتما نزد پزشک جراح متخصص می روید نه به در دکان قصابی! در این مورد مثال، دکان قصابی دروغی نیست، واقعی است، ولی محل رجوع نیست. اگر اطلاعیه در دکان قصابی نصب کردند که از فردا کلیه و مثانه انسان هم جراحی می کنیم، آیا بیماران کلیه و مثانه می روند صف می ایستند؟! حال حکایت این سایت تجاری در مقایسه با مراکز معتبر علمی بین المللی در زمینه زلزله شناسی است.

عضو هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران تصریح کرد: در کشوری که در استان ایلامش زلزله ای با بزرگای 6.2 در روز دوشنبه قبل آمده معلوم است که نه تنها در 48 ساعت آینده بلکه در 48 روز آینده احتمال وقوع زلزله - به دلیل پسلرزه ها - در منطقه غرب کشور حتما بالاست و ما این مساله را به صراحت گفته ایم و تکرار هم کرده ایم، این هیاهو و شایعه پراکنی و نگران کردن مردم برای چیست؟

وی با یادآوری این که تهران و بسیاری از کلان شهرهای ما، مناطقی با مخاطره و ریسک بالای زلزله هستند، اظهار داشت: این مناطق، یک ماه قبل و یک سال قبل هم به همین وضع بوده اند و بیان اینکه تهرانی ها این روزها باید نگران بیشتری درباره رخداد زلزله داشته باشند بی معنی است.

زارع در عین حال با بیان این که کار علم، پیش بینی است، اظهار داشت: البته این که با مشخص شدن بی پایه بودن این قبیل شایعات، زلزله را مطلقا غیر قابل پیش بینی بدانیم، صحیح نیست. زلزله هم قابل پیش بینی است ولی "اکنون" کسی در دنیا زمان دقیق آن را نمی تواند اعلام کند ولی در آینده خواهد توانست. روش‌های پیش‌نشانگری که در دنیا وجود دارند هنوز در ایران عملیاتی نشده اند. رصد نشانگرهای زلزله سامانه و رفتار سنجی خاص و علمی و با ابزار دقیق نیاز دارد (و این فقط یکی از روشهای پیش بینی زلزله است). چطور کسی یا کسانی از آن سوی دنیا برای همه دنیا در ساعت های آینده و برای همه دنیا پیش بینی می کند؟!

وی درباره نحوه مقابله با این قبیل شایعات گفت: لطفا و حتما لازم است تا ما دست از سر شیادان و کلاهبرداران برداریم تا آنها هم سراغمان نیایند و دست از سر ما بردارند! نگویید در گروه وایبری که هستم مدام برایم پیام می آید، یا وایبر را حذف کنید یا از آن گروه خارج شوید. اگر پیامکی تکراری اینچنینی از آشنایی آمد، پیشنهاد می کنم آن شماره را در لیست سیاه - و قفل شده- گوشی خود قرار دهید! وقتی از پیرون از خانه دود غلیط و مسمومی در هوای پیرامون خانه شما پراکنده شده باشد، عاقلانه ترین کار بستن پنجره هاست، نه اینکه تمام در ها و پنجره ها را باز کنیم و بعد بگوییم از این هوای مسموم و آلوده آزار می بینیم! مگر حفاظت از حریم روانی خودتان را فراموش کرده اید و اختیارتان را به دست پیامک ها و گروه های وایبری داده اید!؟

دانشیار پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در پایان تاکید کرد: امروز و همیشه باید برای وقوع زلزله های مخرب آماده بود و این موضوع ربطی به موضوع خبر سایت حقه بازی مذبور ندارد. در سرزمینی که در آن زلزله بم 1382 و طبس 1357 و ... آمده است باید همواره آماده زیست و اگر اوقات دیگر سال از این موضوع غافلیم اشکال از ماست.