وقتی تامین اجتماعی در ورطه بازی‌های سیاسی افتاد

چند سالی می‌شد که نام سازمان تامین اجتماعی بر سر زبان‌ها افتاده بود و هر لحظه انتظار آن می‌رفت که در گردبادی دیگر گرفتار شود. حکایت تامین اجتماعی با مدیرانی که حضورشان جنبه سیاسی پیدا کرده بود، از زبان رئیس جدید هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی شنیدنی و تامل برانگیز است.

با دکتر عباس کبریایی‌زاده همراه شدیم و بر عملکرد این سازمان از زمان روی کارآمدن دولت یازدهم مروری داشتیم که بخشی از آن در پی می‌آید.

دکتر عباس کبریایی‌زاده  با بیان اینکه تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه‌ای، اجتماعی و اقتصادی است، اظهار کرد: این سازمان از قدیمی‌ترین و پایدارترین سازمان‌های اقتصادی، اجتماعی و بیمه‌ای در کشور محسوب می‌شود.

وی افزود: دلیلی که می‌توان برای پایداری تأمین اجتماعی ذکر کرد، این است که در طول بیش از 60 سال فعالیت، توانسته استحکام خود را حفظ کند و علی‌رغم تنش‌هایی که در حیطه اشتغال و اقتصاد وجود داشته، خودش را حفظ کند. این امر نشان‌دهنده آن است که تامین اجتماعی از لحاظ زیرساخت‌های حقوقی، قانونی و ساختارهای سازمانی، پایداری مطلوبی دارد.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه این سازمان می‌تواند در کنار شرکت‌هایی از جمله شرکت نفت الگویی برای سیاستگذاران و برنامه‌ریزان بویژه در زمینه ساختار سازمانی پایدار باشد، گفت: تامین اجتماعی سازمانی برخواسته از شغل و کار است، یعنی تا کار شکل نگیرد چیزی به نام سازمان تأمین اجتماعی هم وجود نخواهد داشت.

کبریایی‌زاده تاکید کرد: جوامع پویا و بهره‌ور که دارای رشد اقتصادی و اجتماعی هستند، برای تأمین آتیه نیروی کار خود به سمت تشکیلاتی چون تأمین اجتماعی می‌روند. سازمان تأمین اجتماعی ایران نیز سازمانی است که در کنار ارائه خدمات اجتماعی، حامی کار در کشور است و می‌تواند پشتوانه محکمی برای نیروی کار باشد.

وی با بیان اینکه کارگر، کارفرما و دولت سه رکن اساسی سازمان تامین اجتماعی هستند، گفت: دولت به عنوان نماینده کلیه آحاد جامعه، سیاست‌های کلان اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را تبیین می‌کند. کارگران به عنوان نیروی کار در سیستم تولید فعال هستند و کارفرمایان تولید کار می‌کنند و تأمین اجتماعی از مشارکت این سه بخش شکل گرفته است.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه در طول فعالیت سازمان، این سه رکن شرایطی را فراهم کردند که امروز بیش از 39 میلیون ایرانی تحت پوشش بیمه رفته‌اند، اظهار کرد: در واقع می‌توان گفت بیش از 50 درصد جمعیت ایران تحت پوشش تأمین اجتماعی هستند و در صورتی می‌توانیم انتظار داشته باشیم که رضایت آنها تأمین خواهد شد که سه بخش دولت، کارگر و کارفرما به صورت هدفمند، با برنامه و نگاه به آینده در راستای تحقق اهداف کلان سازمان تأمین اجتماعی مشارکت داشته باشد.

کبریایی‌زاده با اشاره به اینکه اگر فضای اجتماعی و اقتصادی به نفع تولید نباشد، مشارکت کارفرمایان وکارگران آسیب می‌بیند، اظهار کرد: همچنین اگر ضلع سوم که دولت است به وظایف جاری‌اش یعنی تنظیم سیاست‌های کلان در مسیر توسعه کشور نپردازد، در نهایت به مداخله‌گری تبدیل خواهد شد که نه تنها باعث بهبود روابط نمی‌شود بلکه می‌تواند آسیب جدی به بدنه سازمان وارد کند.

وقتی تامین اجتماعی در ورطه بازی‌های سیاسی افتاد

وی ادامه داد: متاسفانه مشارکت، پویایی و نقش‌آفرینی این سه رکن اثرگذار در سال‌های گذشته کمرنگ شده بود و تأمین اجتماعی از رسالت‌ها و ماموریت‌هایش فاصله گرفته بود، زیرا ضلع سوم به نام دولت مداخلاتی داشت که خارج از وظایف قانونی او بود.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با تاکید بر اینکه تأمین اجتماعی باید مامن و پناه نیروی کار بوده و آتیه آنها را تضمین کند گفت: حوزه فعالیت تأمین اجتماعی از قبل تولد تا بعد از مرگ افراد را در بر می‌گیرد و به نوعی می‌تواند یک فضای امن را فراهم کند تا آحاد جامعه بتوانند با اطمینان خاطر به کار مشغول باشند و بدانند که اگر دچار آسیب، بیماری یا از کار افتادگی شدند تحت پوشش ما خواهند بود. اگر بازنشسته شدند، مستمری دریافت می‌کنند و پس از فوت نیز بازماندگانشان تا زمانی که از شرایط لازم برخوردار باشد، مستمری دریافت می‌کنند.

کبریایی‌زاده افزود: اما شاهد بودیم که چنین سازمانی در ورطه بازی‌های سیاسی افتاد. مداخلات دولت‌گرایانه چیزی بود که باید به شدت از آن فاصله می‌گرفت.

وی با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته با بهم خوردن این روابط مواجه بودیم، گفت: تاریخ نشان می‌دهد هرگاه دولت بیش از آنچه که در قانون برایش پیش‌بینی شده در امور تأمین اجتماعی ورود کرده، باعث تخریب و آسیب به آن شده است و متاسفانه سیاستمداران با مداخلاتی که چند سال گذشته داشتند تأمین اجتماعی را از مسیر سلامت و کارآیی دور کردند.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی به وضعیت تامین اجتماعی پس از روی کارآمدن دولت یازدهم اشاره کرد و گفت: رویکرد دولت یازدهم این بود که نقش خود را به عنوان نماینده کلی آحاد جامعه در تنظیم سیاست‌ها ایفا و تنها اعمال نظارت کند تا سازمان تأمین اجتماعی بتواند به خوبی به وظایفش عمل کند.

کبریایی زاده افزود: هیئت امنا در راس سازمان قرار دارد و ریاستش بر عهده وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان نماینده دولت است. مهم‌ترین هدفی که هیئت امنا دنبال می‌کند، کارآمدی و سلامت تأمین اجتماعی است. بنابراین آنچه که از سوی هیئت امنا به هیئت مدیره تأمین اجتماعی تکلیف شد این بود که تأمین اجتماعی ارزش‌های سازمان را سرلوحه فعالیت‌های خویش قرار دهد تا بتواند موجبات رضایتمندی مشتریانش را فراهم کند. در واقع اولین اصل ابلاغی از سوی هیئت امنا حرکت سازمان به سمت شفافیت بود زیرا در نهایت باید به ذینفع‌شان اعم از دولت، مجلس، بیمه‌شدگان، کارفرمایان و کارگران پاسخگو باشد.

تامین اجتماعی باید پاسخگو باشد

وی با بیان اینکه در همین راستا سازوکاری تحت عنوان حسابرسی‌های دوره‌ای از سازمان پیش‌بینی شد، عنوان کرد: مدیران سازمان باید براساس استانداردهای تعیین شده به مراجع ذی‌ربط پاسخگو باشند تا کارآمدی و سلامت تضمین شده باشد.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی ادامه داد: در بودجه سال 93 نیز بر این ارزش‌های سازمانی که مهم‌ترین آنها قانونمداری است تاکید شده است. علاوه بر این اصول دیگری همچون اعتمادآفرینی و پیش‌بینی پذیری مورد توجه قرار دارد. در همین راستا هیئت مدیره جدید سازمان تأمین اجتماعی اصل را براین گذاشت که سازمان را دارای برنامه‌های سنواتی یک ساله و بلندمدت سه تا پنج ساله کند. تأمین اجتماعی قبلا از نداشتن یک برنامه مشخص آسیب دیده بود.

کبریایی‌زاده افزود: بنابراین اول فروردین سال 93 سازمان دارای بودجه مصوب بود و در مقدمه آن ارزش‌های سازمانی به عنوان نقشه راه مورد توجه قرار گرفت و تکالیفی مشخص شد تا به شفافیت و ارتقای عملکرد مجموعه کمک کند.

وی با بیان اینکه طی 9 ماه گذشته به سرعت روابط سازمان تأمین اجتماعی با شرکای اجتماعی خود اصلاح شد، اظهار کرد: تاخیر پرداخت مطالبات در برخی استان‌ها به بیش از 10 ماه رسیده بود که آنها را به روز کردیم و تمامی مطالبات به مراکز درمانی و داروخانه‌های طرف قرارداد تا پایان فروردین‌ماه پرداخت شد. همچنین علاوه بر اصلاح روابط اقتصادی شرکا، روند پرداخت مستمری‌ها نیز اصلاح شد.

رئیس هیئت مدیره سازمان تأمین اجتماعی افزود: 13 میلیون بیمه شده اصلی داریم. از این تعداد 70 درصد بیمه شدگان اجباری هستند و مابقی بیمه‌شدگانی هستند که در دسته‌بندی بیمه شدگان خاص و مستمری‌بگیران و بازنشستگان قرار می‌گیرند. هرچقدر نسبت بیمه‌شدگان اجباری به نسبت سایر اقشار کاهش یابد به معنای آن است که صندوق در حال فاصله گرفتن از پایداری و درآمد مستمر است.

چرا قانون همسان سازی حقوق بازنشستگان اجرا نشد؟

کبریایی‌زاده با اشاره به اینکه طی هشت سال گذشته دولت قبل با مصوباتی که داشت اقشاری از جامعه را به فهرست بیمه شدگان ما اضافه کرد و بر تعهدات خود افزود. درباره بیمه‌شدگان اجباری، دولت فقط سه درصد حق بیمه و کارفرما 20 درصد حق بیمه را پرداخت می‌کنند. اما دولت قبل با مصوبات ویژه برای بیمه‌شدگان خاص تکالیفش را بیشتر کرد و باعث شد بدهی‌هایش به سازمان روز به روز افزایش یابد.

وی اضافه کرد: در واقع با تصمیمات سیاسی در مقاطع مختلف برای ایجاد یک رضایتمندی کاذب و مقطعی با پرداخت‌های غیرمستمر و خلق‌الساعه مواجه بودیم. هرچند دولت تضمین‌گر این پرداخت‌ها بود، تنها توانست به بخشی از تعهداتش عمل کند و بعد ادامه پرداخت‌ها دیگر برایش میسر نبود.

تعهدات دولت به تأمین اجتماعی به بیش از 90 هزار میلیارد تومان می‌رسد

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه محاسبات نشان می‌دهد سازمان تأمین اجتماعی تا پایان سال 92 بیش از 60 هزار میلیارد تومان بابت همین موارد از دولت طلبکار است و امسال نیز حدود 15 تا 16 میلیارد تومان به این رقم افزوده خواهد شد، گفت: علاوه بر این سود بانکی ناشی از تاخیر در پرداخت‌ها نیز به این رقم اضافه می‌شود و می‌توان گفت مجموع تعهدات دولت به تأمین اجتماعی به بیش از 90 هزار میلیارد تومان می‌رسد که این رقم صندوق را از تعادل خارج می‌کند. کبریایی‌زاده افزود: این در حالی است که پیش‌بینی می‌کنیم امسال از محل پرداخت حق بیمه کارفرمایان و بیمه‌شدگان تنها 30 هزار میلیارد تومان درآمد داشته باشیم.

بحران در تامین اجتماعی در صورت عدم پرداخت بموقع مطالبات دولتی

وی با بیان اینکه دموگرافی جمعیتی سازمان به سمت پیری می‌رود و معنای آن افزایش تعهدات است، اظهار کرد: عوامل دیگری چون رشد اقتصادی منفی، کند شدن روند تولید، تورم، بیکاری، فرار مالیاتی و تعهدات فزاینده دولت شرایطی را فراهم کرده است که صندوق به سمت منفی شدن حرکت کند. به این معنا که چنانچه دولت مطالباتش را بموقع پرداخت نکند، ناچار خواهیم شد از اندوخته‌های سازمان برداشت کنیم و دارایی‌های خود را بفروشیم.

رئیس هیئت مدیره سازمان تامین اجتماعی تصریح کرد: اگر پرداخت مطالبات بموقع صورت نگیرد، بدهی‌ها به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافت و سازمان‌ با بحران‌ اقتصادی مواجه خواهد شد. طی مذاکراتی، پیشنهادات مختلف به دولت برای تسویه این بدهی‌ها ارائه شده است که واگذاری شرکت‌های دولتی و لحاظ کردن این مطالبات در بودجه از جمله اینهاست البته در سال جاری پیش‌بینی قابل توجهی به تسویه بدهی‌ها نشده است.

هتل‌های هما به فهرست دارایی‌های تامین اجتماعی اضافه شد

کبریایی‌زاده در پاسخ به اینکه گفته می‌شود در همین راستا بخشی از سهام هتل‌های هما به تامین اجتماعی واگذار شده است اظهار کرد: در حال حاضر هتل‌های هما صددرصد به سازمان تأمین اجتماعی واگذار شده و جزو دارایی‌های این سازمان است.