داستانِ بی پایان رسیدگی به وضعیت اتوبوس های اسکانیا

"دستکاری اسکانیا موجب حوادث‌ اخیر شد"،" نشستی برای واکاوی حوادث اخیر اسکانیا"، "گزارش شهرداری تهران از حادثه مرگبار اتوبوس شهری: شیشه‌های اسکانیا هم غیراستاندارد است"، "نقص فنی و سرعت زیاد دو علت حادثه اتوبوس «اسکانیا»"، "رانندگان از سیستم خطرناک برق اسکانیا شاکی‌اند" این‌ها تیتر‌های رسانه‌های گروهی کشور است که پس از حوادث اتوبوس‌های بین شهری که البته عموما متعلق به شرکت اسکانیا است به چاپ رسید.

براساس آخرین آمار ۴۴ نفر از ایرانیان در این حوادث کشته شدند و این آمار موجب شد تا بسیاری لقب اتوبوس مرگ را به اسکانیا دهند. اما با این همه اتوبوس‌های این شرکت همچنان در جاده‌های ایران در حال تردد است. وقتی از مسافران سئوال می‌کنیم که آیا تمایلی به استفاده از این نوع اتوبوس را دارید یا خیر در پاسخ می‌گویند از سرناچاری از این وسیله برای مسافرت‌های بین شهری خود استفاده می‌کنند چرا که انتخاب دیگری وجود ندارد.

برای جویا شدن از دلیل نبود انتخاب وسیله نقلیه به سراغ دارندگان و رانندگان اتوبوس‌های اسکانیا رفتیم تا از زبان آنان دلیل را جویا شویم. محمد دارنده یکی ازا توبوس‌های اسکانیا است، از او پرسیدم که چرا همچنان در جاده با اسکانیا همراه هستی و آیا تو نگران جان خود تا کنون نبوده‌ای؟ او می‌گوید با توجه به شرایط کنونی باز هم اسکانیا به نسبت اتوبوس‌های دیگر که تولید کشور‌های آسیایی هستند بهتر است و من تمایل دارم با اسکانیا رانندگی کنم چرا که حداقل می‌دانم ۸۰ درصد این اتوبوس بهتر از دیگر خودرو‌های بین شهری است.

علی راننده دیگری است در ترمینال جنوب تهران، او می‌گوید من راننده هستم و نوع اتوبوسی که در اختیارم قرار می‌دهند برایم درجه اهمیتی ندارد. سال‌ها است که بر روی اتوبوس‌ها کار کرده‌ام و بیشتر زمان خود را در جاده سپری می‌کنم و تا به امروز هم اتفاقی رخ نداده است و امید دارم باز هم اتفاقی رخ ندهد.

در ترمینال جنوب همانند علی بسیار بودند که امنیت جانی را پس از پول می‌دیدند چراکه آنان معتقد بودند در صورتی که نخواهند بر روی اتوبوس‌های اسکانیا و... کار کنند باید به میدان‌های شهر رفته و به عنوان کارگر فصلی مشغول به کار شوند.

در ادامه به سراغ احمد رضا عامری، مدیرعامل اتحادیه تعاونی اتوبوس‌های مسافربری رفتیم تا نظر وی را جویا شویم اما او تنها یک جواب به ما ارائه داد و آن این بود تا مادامی که استاندارد و وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز‌های فعالیت و تولید را می‌دهند ما از این نوع اتوبوس‌ها استفاده خواهیم کرد.

همچنین یک منبع آگاه در سازمان استاندارد نیز در پاسخ به سئوال ایلنا می‌گوید سازمان استاندارد بار‌ها خواسته است تا مانع از فعالیت شرکت‌های مورد نظر شود اما متاسفانه تا به امروز در این خصوص موفق عمل نکرده است. بنابراین اگر قرار است به دنبال ریشه اصلی برویم باید دلایل را از وزارت صنعت، معدن و تجارت جویا شوید.

اما وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به سئوالات ارسالی خبرگزاری ایلنا در خصوص آخرین روند رسیدگی به جریان اتوبوس‌های بین شهری اعلام کرده است؛

۱- شرکتهای رانیران، عقاب افشان، شهاب خودرو، ایران خودرو دیزل، یاوران خودرو شرق و زرین خودرو در زمینه تولید اتوبوس بین شهری فعالیت داشته‌اند که بدلیل مشکلات اقتصادی و تحریم دچار کاهش تولید و بعضاً ‌قطع تولید شده‌اند.
۲- تمامی این شرکت‌ها موظف به رعایت استانداردهای ملی و اجباری که برگرفته از استانداردهای بین المللی و اروپایی است می‌باشند و محصول آن‌ها فقط به شرط مجوز سازمان ملی استاندارد ایران شماره گذاری می‌گردد.
۳- شرکتهای تولیدکننده اتوبوس داخلی، قوای محرکه (شامل شاسی، موتور، گیربکس و اکسل) خود را از برندهای بر‌تر دنیا مانند ولوو،مان، بنز، اسکانیا و رنو تهیه می‌کنند که دارای بهترین کیفیت سطح جهانی می‌باشد.
همچنین طراحی و ساخت اتاق اتوبوس نیز در شرکت داخلی تحت نظارت شرکت مادر خارجی انجام می‌گیرد که تضمین کننده کیفیت محصول است. زیبایی طرح و کیفیت ساخت این محصولات بگونه‌ای است که به آن‌ها قدرت رقابت با محصولات خارجی را داده و امکان صادرات را فراهم نموده است.
۴- اعلام توقف تولید یک محصول فقط در شرایطی است که سازمان ملی استاندارد ایران خروج شرایط تولید یا کیفیت محصول را از شرایط استاندارد اعلام نماید. این مهم برای سازمان در ابتدای تولید محصول (تائید نوع) و در حین تولید محصول (تطابق تولید) بصورت کنترل و بازدید ادواری یا اتفاقی ممکن است. پس به ازای وقوع حوادث جاده‌ای نمی‌توان از تولید محصول ممانعت بعمل آورد.
۵- تأسیس شرکت تولیدکننده اتوبوس مانند تولیدکننده هر محصول دیگری تابع آئین نامه ضوابط صدور جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری است که توسط معاونت بهره برداری وزارتخانه متبوع اعلام و اجرا گردیده است. این آئین نامه کاملاً شفاف و روشن است و تولیدکنندگان اتوبوس بدون احراز شرایط آن صلاحیت دریافت مجوزهای واحد صنعتی را نخواهند داشت. مجوز شماره گذاری و عرضه محصول نیز به شرط احراز شرایط و الزامات استاندارد از سوی سازمان ملی استاندارد باید صادر گردد و این دو موضوع بصورت تفکیک شده و مجزا می‌باشند.
۶- وزارتخانه متبوع با توجه به اهمیتی ویژه که برای حقوق هم میهنان عزیز در زمینه امنیت، کیفیت و آسایش سفر قائل است، اقداماتی را در خصوص شرکت عقاب افشان طی چندماه گذشته پیگیری و به انجام رسانده و اقداماتی را نیز در خصوص همه سازندگان اتوبوس و سایر ارگانهای مرتبط برنامه ریزی و در دستور کار قرارداده که از سوی کمیسیون ایمنی راه‌ها ابلاغ گردیده و به شرح ذیل می‌باشد:
الف) در خصوص شرکت عقاب افشان:
۱) تغییر و ارتقاء سیستم تعلیق محور جلو و فرمان
۲) نصب باکهای جدید پلیمری و اجرای سازه ضربدری برای ایمنی بیش از پیش باک‌ها
۳) نصب کاور روی باتری و تعبیه لوله تخلیه می‌عانات برای آن
۴) هوشمند شدن سیستم کنترل تغذیه به برق اتاق (مالتی پلکس)
۵) نصب صفحه نمایشگر فارسی برای استفاده راننده
۶) انتقال اتاقک برق به پشت چرخهای جلو جهت حفاظت بیشتر
۷) ECU نیز در اتاقک برق مذکور قرار گرفت.
۸) تعداد چکش‌های اضطراری از ۴ به ۱۰ عدد افزایش و محل آن‌ها جهت دسترسی مناسب مسافران روی ستون‌ها قرار گرفت.
۹) ارتقاء ایمنی سازه و سقف با ایجاد کلافهای سه گانه جلو، وسط و انتهای اتوبوس
۱۰) پیگیری انجام آزمونهای بدنه (R۶۶) از طریق سیستم‌های مجازی با شرکتهای معتبر اروپایی که بعلت تحریم فعلاً به حال تعلیق در آمده.
۱۱) به روزکردن کارت ایمنی مسافران جهت آگاهی آن‌ها
۱۲) ‌ اجرای آموزش چند رسانه‌ای قبل از شروع سفر جهت آشنایی مسافران با سیستم‌های ایمنی خودرو
۱۳) ‌ اجرای طرح فراخوان محصولات تولیدی به ترتیب اولویت سال ساخت از ۱/۳/۹۳ تا پایان سال

ب) در خصوص سایر مراجع ذیربط:
۱) تاکید بر جلوگیری از هرگونه دستکاری در سیستم استاندارد خودرو از جمله محدودکننده سرعت، باک اضافه، سیستم‌های برقی خودرو، خروجی‌های اضطراری و.... همچنین عدم بکارگیری تجهیزات غیراستاندارد توسط مالکان و رانندگان خودرو صورت پذیرد که می‌تواند در معاینات فنی دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد.
۲) مالکان اتوبوس به انجام سرویس‌های ادواری در مراکز مجاز شرکتهای سازنده ملزم گردند.
۳) دوره‌های معاینه فنی اتوبوس‌ها توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به دوره‌های کوتاه تقلیل یابد.
۴) تصویب و ابلاغ استانداردهای جدید «ساختار عمومی وسایل نقلیه بزرگ» در شورای عالی استاندارد
۵) ثبت سفارش تایر فقط برای واردکنندگان مجاز امکانپذیر باشد.
۶) استانداردهای لاستیک بخصوص لاستیک اتوبوس همچنین مقررات نحوه استفاده از تایر و مقررات نگهداری و انبارداری تایر، تدوین یا بازنگری گردد.
۷) اختصاص اعتبار و تسهیلات لازم برای تکمیل آزمایشگاه‌ها و مراکز آزمون خودرو
۸) بازدید جدی قبل از حرکت در پایانه‌ها توسط مسئولین فنی و رعایت چک لیست مربوطه و کنترل اتفاقی توسط پلیس راهور
۹) نصب محدودکننده سرعت (غیرقابل دستکاری) و کاربرد کامل و صحیح آن الزامی گردد.
۱۰) توجه کافی به اقتصاد حمل و نقل از سوی مسئولین ذیربط و واقعی شدن قیمت‌ها.