چراغ سبز مراجع به فرجی دانا/ نخبگان و دانشگاهیان درباره استیضاح وزیر علوم چه گفتند؟

پیش‌بینی رییس فراکسیون اصولگرایان مجلس از تیره شدن روابط میان وزارت علوم و مجلس شورای اسلامی به یک ماه نکشیده محقق شد و حالا حدود 50 نفر از نمایندگانی که اغلب ساکنان حوزه انتخابیه‌شان حسن روحانی را به عنوان رییس جمهور برگزیده بودند، عزم خود را برای احضار رضا فرجی دانا به مجلس جزم کرده‌اند تا او را به دلیل آنچه که دور شدن کشور از قطب تولید علم می‌دانند استیضاح کنند.

در مقابل، حامیان سیاست های وزیر علوم نیز با ایجاد کمپینی در شبکه های مجازی و انتشار نامه‌های مختلف، مخالفت خود را با این استیضاح اعلام کرده‌اند.

هنوز مُهر رای اعتماد 159 نفر از نمایندگان مجلس یه دومین گزینه پیشنهادی دولت برای وزارت علوم خشک نشده بود که 82 نفر از نمایندگان مجلس در تذکری کتبی به وی خواستار تجدیدنظر در برخی از انتصابات انجام شده در وزارت علوم شدند و فردای همان روز نیز خبر نامه 150 نماینده مجلس به رییس جمهور در خصوص درخواست مداخله حسن روحانی در انتصابات این وزارتخانه روی خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری قرار گرفت و گرچه مستقیما نامی از افراد مورد اعتراض نمایندگان در آن نامه آورده نشد، اما مشخص بود که اعتراض عمده آنان به انتصاب جعفر توفیقی در جایگاه مشاور عالی وزارت علوم و جعفر میلی منفرد در سمت معاون آموزشی این وزارتخانه است.

یک هفته از این وقایع نگذشته بود که سخنان خارج از عرف یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که از قضا روزی خود ردای وزیر علوم نیز بر تن داشت، روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت، جملاتی که وزیر اسبق در دیدار با معاون پارلمانی وزیر فعلی علوم خطاب به فرجی دانا گفته و در آن با "مرتیکه" خطاب کردن وی خواسته بود تا "پیش از آنکه با اردنگی از وزارتخانه به بیرون پرتش کند، عذر تعدادی از معاونان و مشاوران خود را بخواهد!" مدتی پس از آن ، گرچه آقای وزیر پاسخی به این سخنان عجیب نداد، اما با سوال مشترک 23 نفر از نمایندگان مجلس راهی بهارستان شد تا درباره انتصاب برخی افراد در برخی از سمت‌ها و معاونت‌های وزارت علوم توضیحاتی را ارائه کند، جلسه‌ای که پس از قانع نشدن نمایندگان با 149 رای مخالف و 10 رای ممتنع از جمع 240 رای ماخوذه با ثبت دومین کارت زرد مجلس به نام وزیر علوم دولت تدبیر و امید تمام شد.

این اقدامات اما مانع از ادامه تحقق قول دولت به بدنه حامیان دانشجویی خود نشد و ادامه روند تغییر روسای دانشگاه ها که با جسارت توفیقی در دوران سرپرستی اش بر وزارت علوم و حمایت گسترده دانشجویان آغاز شده بود ادامه یافت و قرعه تغییرات به ریاست دانشگاه تهران رسید و بر این اساس فرهاد رهبر که از سال 86 بر کرسی ریاست دانشگاه تهران تکیه زده بود پس از اتمام حکم مدیریتش از ریاست بر نماد آموزش عالی کشور کنار رفت و محمد حسین امید به عنوان سرپرست این دانشگاه انتخاب شد. این تغییر که با استقبال گسترده دانشجویان و بسیاری از اساتید دانشگاه تهران روبه رو شد، اما چندان به مذاق برخی از مجلسی ها خوش نیامد.

چراغ سبز مراجع به فرجی دانا

چند روز پس از کارت زرد مجلس و تغییر رییس دانشگاه تهران، رضا فرجی‌دانا به قم سفر کرد و با 9 تن از مراجع عظام از جمله حضرات آیات صافی گلپایگانی ، جوادی آملی، موسوی اردبیلی ، وحید خراسانی، علوی گرگانی ، هاشمی شاهرودی و ... دیدار و گفت‌وگو کرد تا ثابت کند که فاصله‌ چندانی میان سیاست‌های وزارتخانه و مطالبات مراجع تقلید وجود ندارد، به ویژه آنکه در این دیدار مراجع عظام در کنار طرح دغدغه‌ها و مطالبات خود با رویی باز به استقبال وزیر علوم و هیات همراهش رفتند.

همچون همه دوره‌های قبل وزارت علوم در دولت‌های گذشته، روند تغییر روسای دانشگاه‌ها ادامه پیدا کرد و تا امروز حدود 40 رییس دانشگاه در دولت تدبیر و امید تغییر کرده‌اند ، تغییر روسای دانشگاه ها نیز به یکی از چالش های بین وزارت علوم و برخی از نمایندگان مجلس تبدیل شد، نمایندگانی که عمدتا از اعضا و منتسبان جبهه پایداری هستند بدون اشاره به تغییر بیش از 50 رییس دانشگاه در دولت احمدی نژاد، این اقدام وزارت علوم را به برخورد «گازانبری» با روسای دانشگاه ها تعبیر کردند. هرچند جامعه دانشگاهی به ویژه اعضای هیات علمی از دموکراسی ایجاد شده در تعیین روسای دانشگاه‌ها توسط دولت یازدهم استقبال کردند.

همچنین افشای فساد و رانت‌ علمی در دولت احمدی‌نژاد که به پرونده 3000 بورسیه معروف شد، را می توان از جنجالی ترین خبرهای مربوط به وزارت علوم در بهار امسال دانست. مجتبی صدیقی ، معاون وزیر و رییس سازمان امور دانشجویان در نشست خبری که در نخستین روزهای خرداد ماه برگزار کرد پرده از این تخلف برداشت و گفت که بین سال های 88 تا 92 ، 3002 تن از دانشجویان بدون آزمون به بورس داخل و خارج اعزام شده‌اند که حدود نیمی از آنها فاقد شرایط علمی و سنی لازم بودند.

نحوه انتخاب رییس دانشگاه‌ تهران نیز به چالش دیگری میان برخی از نمایندگان مجلس و وزارت علوم بدل شد و در حالیکه در این ابتکار برای نخستین بار رییس دانشگاه با نظر و رای اعضای هیات علمی خود دانشگاه انتخاب و به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی شد، برخی از اعضای شورا و نمایندگان مجلس نسبت به آن واکنش نشان دادند. غلامعلی حداد عادل در آن زمان -بیستم خرداد ماه- در گفت‌وگویی با سایت خانه ملت با انتقاد از معرفی مجدد سرپرست برای دانشگاه تهران عنوان کرده بود که با این اقدام وزارت علوم، روابط مجلس و این وزارتخانه روز به روز تیره تر می شود.

دانشجویان معروف به ستاره دار که بازگشتشان به تحصیل از وعده های انتخاباتی حسن روحانی نیز بود، چالش دیگر میان وزارت علوم و برخی از نمایندگان مجلس بود، با وعده رییس‌جمهور از همان ایام سرپرستی جعفر توفیقی روند بازگشت به تحصیل این دانشجویان آغاز شده و با روی کار آمدن فرجی دانا نیز در چارچوب قانون و بدون هیچ شتابی ادامه یافت اما همین موضوع برخی را در بهارستان به تکاپو انداخت و حتی هنگام حضور وزیر اطلاعات در مجلس نیز این موضوع مورد پرسش قرار گرفت اما گویا عزم وزارت علوم و دولت برای تحقق شعار «حق تحصیل برای همه» آنقدر جدی است که این تحرکات تاثیری در روند آن نداشت. موضوعی که به نظر می رسد در کنار برخی انتصابات دو محور مهم در طراحی استیضاح وزیر علوم هستند.

از سوی دیگر برخی از نمایندگان مجلس روند رشد علمی را در دولت یازدهم "کند" می‌دانند، این در حالیست که آمارهای تعداد مقالات پایگاه معتبر علمی «ای‌اس‌اس»، «اسکوپوس» و «ای‌اس‌سی» این موضوع را تایید نمی‌کند. براساس این آمارها ایران در آخرین ماه از سال 2012 همزمان با آخرین روزهای فعالیت دولت دهم بیش از 24هزار مقاله علمی در پایگاه‌های علمی را نمایه کرده است که این رقم در شش‌ماه نخست فعالیت دولت یازدهم مصادف با آخرین ماه سال 2013 به 25هزارو 96 مقاله علمی رسیده که نشان از رشد قابل‌توجهی در تعداد مقالات علمی است.

آغاز استیضاح ؟!

پیش بینی حداد عادل از تیره شدن روابط وزارت علوم و مجلس خیلی زود به واقعیت بدل شد و در کمتر از یک ماه پس از آن سخنان، طرح استیضاح وزیر علوم با امضای حدود 50 نماینده به هیات رییسه مجلس شوراس اسلامی داده شده تا بر اساس آن رضا فرجی دانا با حضور در صحن مجلس از سوی این نمایندگان استیضاح شود، نمایندگانی که گرچه نامشان منتشر نشده اما آنطور که در خبرها آمده عمده آنها نزدیک به جبهه پایداری و دلواپسان در مجلس شورای اسلامی هستند و حتی شاید بتوان گفت اغلب از همان 70 نفری هستند که به وزارت فرجی دانا رای مخالف داده بودند.

با طرح موضوع استیضاح، جامعه دانشگاهی هم آرام ننشست، تا جایی که تا به حال بیش از 1000 استاد دانشگاه در نامه های مختلف به روسای مجلس و جمهور حمایت خود از رضا فرجی دانا را اعلام کرده‌اند و کمپینی در فیسبوک نیز با عنوان «حمایت از دکتر رضا فرجی دانا» ایجاد شده که با گذشت حدود یک هفته از راه اندازی آن بیش از 6000 کاربر آن را دنبال کرده‌اند. شواهدی که از حمایت بدنه جامعه از اقدامات وزارت علوم حکایت دارد و حال معلوم نیست که رایزنی برزگان مجلس می تواند مانع از اعلام وصول این استیضاح شود یا وزیر علوم استیضاح خواهد شد؟

نخبگان و دانشگاهیان درباره استیضاح چه گفتند؟

علاوه بر نامه نمایندگان و موج گسترده حمایت های دانشجویی از وزیر علوم، شماری از نخبگان و دانشگاهیان نیز به این تصمیم 50 نماینده مجلس واکنش نشان دادند.

الهه کولایی نماینده اسبق مجلس و از اساتید به نام دانشگاه تهران در این باره گفت: نباید ملاحظات سیاسی و جناحی متعلق به یک جریان سیاسی در فضای آموزش عالی حاکم شود و از نمایندگان مجلس انتظار می‌رود در ایفای وظایف خود بیش از هرچیز به کارکردهای مفروض و رسمی و قانونی این نهاد توجه داشته باشند و با رفتار خود اسباب اطمینان و آرامش بر بهبود و اعتلای دانشگاه‌ها را فراهم کنند.

فروهر فرزانه ، استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز گفت: در شرایط خطیر و دشوار فعلی کشور، استیضاح وزیر موجب ناپایداری و ایجاد خدشه در روند توسعه علمی دانشگاه‌های کشور می‌شود. بنابراین دکتر فرجی‌دانا از هر نظر، فردی برجسته و ذی‌صلاح برای وزارت علوم هستند.

محمد زاهدی اصل ، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز با ابراز تاسف از طرح مساله استیضاح وزیرعلوم گفت: این استیضاح مبنای علمی، منطقی و اخلاقی ندارد و برخی از نمایندگان مجلس به جای اینکه تسهیلات ایجاد و به دولت کمک کنند، برای دولت مساله‌آفرینی می‌کنند.

محمد مهدی فرقانی ، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در مورد فرآیند مساله استیضاح وزیرعلوم، گفت: کارکرد وزارت علوم مثبت است و نباید وزیرعلوم را به دلیل نقاط قوتش استیضاح کرد.

و ....

سعد الله نصیری قیداری، معاون پارلمانی و حقوقی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری نیز با اعلام این که نامه استیضاح وزیر هنوز به دست ما نرسیده است، گفت : رایزنی ها با نمایندگان مجلس آغاز شده است تا سوءتفاهم‌های احتمالی برطرف شود. وزیر علوم نیز در حاشیه بازدید از محل برگزاری کنکور سراسری در اظهاراتی مشابه گفته بود که از متن استیضاح بی خبر است.

حال گرچه مشخص نیست سرانجام استیضاح و احضار وزیر علوم به مجلس چه خواهد شد، اما حمایت‌های انجام گرفته از فرجی دانا حاکی از رضایت نسبی بدنه آموزش عالی کشور از اقدامات انجام شده از سوی وزیرعلوم است، بدنه‌ای که عملکرد وزارت علوم در مبارزه ساختاری با فساد، احیای حق تحصیل دانشجویان ستاره دار و مشارکت دادن جدی اعضای هیئت علمی در مدیریت دانشگاه ها و ... را از جمله اقدامات درخشان انجام شده در 9 ماه اخیر می‌داند و معتقد است فرجی دانا از فعال ترین وزرای دولت تدبیر و امید در تحقق شعارهای انتخاباتی حسن روحانی بوده است.