از کمیته تحقیقات گرد و غبار چه خبر؟

تعدادی پروپوزال در جهت منشأیابی پدیده گرد و غبار نتیجه کمیته تحقیقات گرد و غبار در طول یکسال گذشته بوده است.

«مسعود بازگیر»، دبیر کمیته تحقیقات گردو غبار  منطقه ایلام، عوامل تشکیل گرد و غبار را به دو دسته طبیعی وانسانی تقسیم کرد و گفت: از عوامل طبیعی می‌توان به مهم‌ترین آن که تغییر اقلیم است، اشاره کرد که نتیجه‌ی آن خشکسالی‌های متوالی و به تبع آن فرسایش بادی است که بر اثر فرسایش بادی اگر ذرات ریزدانه باشند، گرد و غبار تولید می‌شود.

رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام با بیان اینکه پدیده‌ی تغییر اقلیم در مناطق خشک که ایلام نیز جزو این محدوده است و زمینه بروز گرد و غبار را فراهم می‌کند تصریح کرد: کشور ایران در موقعیت جغرافیایی مناطق خشک قرار دارد که خود زمینه را برای قرار گرفتن در خشکسالی فراهم می‌کند، البته فعالیت‌های انسانی که براثر آن افزایش گازهای گلخانه‌ای مانند co2 ،ch4 و cf6 که براثر سوخت‌های فسیلی می‌شود، براین پدیده دامن می‌زند.

وی ادامه داد: احداث سدهای متعدد در ایران و کشورهای همسایه خصوصاً کشور ترکیه که مانع از ورود آنها به کشور عراق می‌شوند، خود موجب خشکی و گرد و غبار شده است که به دنبال آن گرد و غبار را نیز به دنبال دارد.

بازگیر با تاکید براین که تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی باعث تشدید پدیده‌ی فرسایش می‌شود، تصریح کرد: به علت همجواری ایلام با کشور عراق و برخورداری این کشور از تالاب‌های متعدد، وقوع خشکی موجب از بین رفتن آب تالاب‌ها شده و خاک آن بصورت پودر با وزش بادهای شدید از سطح زمین بلند شده و در قالب پدیده گرد و غبار به کشور ایران و بخصوص استان ایلام وارد می‌شود.

وی با بیان اینکه قطع بی‌رویه جنگل‌های استان ایلام در تشدید این پدیده مستعد بوده است، خاطرنشان کرد: تردد دام، انسان و چرای بی‌رویه موجب فشردگی خاک و به دنبال آن وقوع پدیده گرد و غبار می‌شود.

رییس کمیته تحقیقات گرد و غبار استان افزود: کمیته‌ی تحقیقات گرد و خاک در سال 91 برای اولین بار در ایران، با عضویت 17 نفر از اعضاء هیئت علمی دانشگاه ایلام و علوم پزشکی استان در قالب کارگروه‌های متعدد تخصصی بعلاوه‌ی پزشکی و سلامت تشکیل شد.

وی افزود: بررسی‌های این کمیته نشان می‌دهد که بیماری‌های چشمی، قلبی، تنفسی و پوستی در هنگام ورود این پدیده به استان به دلیل حضور بیماران در بیمارستان شایع‌تر است.

بازگیر با بیان اینکه یکی از گروه‌های تحقیقاتی کمیته وظیفه بررسی اثرات روان‌شناختی پدیده گرد و غبار را برعهده دارد، ادامه داد: این پدیده علاوه بر تاثیرات جسمی و روحی بر افراد ساکن مناطق غربی کشور احتمال درگیری افراد به بیماری‌های قارچی وجود دارد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه یادآور شد: اعضای کمیته تحقیقاتی گرد و غبار شامل گروه‌های منابع طبیعی‌(جنگل و مرتع)، آب و خاک، صنعت‌(ماشین‌الات)، مهندسی کشاورزی‌(زراعت و باغبانی)، علوم دامی و دامپزشکی، متخصصین پزشکی، گروه اقتصاد و علوم اجتماعی است که حاصل این کارگروه تدوین پروپوزال‌هایی در خصوص آسیب‌شناسی‌(خاک، دام، انسان) و راهکارهای مبارزه با آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

وی هدف اصلی گروه را تاسیس پژوهشکده‌ی بین‌المللی گرد و خاک به منظور اشتغال‌زایی و مبارزه با گرد و غبار عنوان کرد و گفت: تاسیس این مرکز استان ایلام را به عنوان قطب علمی و تحقیقاتی گرد و خاک در کشور و منطقه معرفی خواهد کرد.

بازگیر افزود: هیچ‌گونه همکاری و پشتوانه‌ی مالی از سوی نهادها به این کمیته تعلق نگرفته است، اما اعضای کمیته از روی حس وظیفه‌شناسی این کار را انجام داده‌اند.

وی از ادارات مربوطه مثل منابع طبیعی، محیط‌زیست، سازمان جهاد کشاورزی و استانداری به دلیل عدم همکاری با اعضاء کمیته گله‌مند بود و افزود: امید است به واسطه همکاری این ارگان‌ها گام‌های موثری برای حل این موضوع برداشته شود و ایلام به عنوان یک مرکز بین‌المللی جهت رایزنی‌های بین کشورهای عراق، ترکیه، سوریه و ... تبدیل شود.

دکتر «حاجی کریمی»، عضو کمیته و دانشیار هیدرولوژی دانشگاه ایلام با تاکید بر فعالیت یکساله کمیته تحقیقات گفت: در این مدت تعدادی پروپوزال در جهت منشأیابی پدیده گرد و غبار گردآوری شده است.

وی افزود: کشورهایی مانند سوریه، عراق، اردن و عربستان بایستی به صورت جدی بحث‌های دولتی در این خصوص را انجام دهند.

دکتر «نورالدین رستمی» استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه ایلام با تاکید بر این موضوع که منشأ گرد و غبار استان ایلام، کشور عراق است که براثر عوامل مختلف مانند کمبود بارش و خشکسالی این پدیده به وقوع می‌پیوندد، اضافه کرد: در حال حاضر با وجود چالش‌های موجود کشور عراق، علاوه بر عدم توان و هزینه‌ کافی برای متوقف کردن و جلوگیری این پدیده فرصت اجرای برنامه‌های جانبی را نیز ندارد.

رییس گروه منابع طبیعی کمیته تحقیقات گرد و غبار با بیان اینکه ریزدانه‌ترین ذرات در کشور عراق تشکیل هور می‌دهند، تصریح کرد: براثر خشکسالی و خشک شدن هورها ذرات ریزدانه برجای مانده و در نتیجه گرد و غبار باقیمانده به سمت کشور مجاور و خصوصاً ایران می‌آید.

«عبدالرضا محمدی»، کارشناس ارشد بیابان‌‎زدایی در این باره گفت: تغییرات اقلیم و خشکسالی رابطه مستقیم و تنگاتنگی با هجوم ریزگردها به کشور را دارد‌، متاسفانه خشکسالی‌های اخیر شدت این ریزگردها را در مناطق غربی و جنوب غربی بیشتر کرده است.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته که این شدت بیشتر بود و بارش‌ها کمتر‌،‌ شروع وجود ریزگردها در کشور از اوایل بهمن و اسفند آغاز می‌شد، اما امسال بدلیل بارش‌های مطلوب، ریزگردها دیرتر سراغ منطقه را گرفته‌اند، به طوری که اولین هجوم ریزگردها به منطقه اواخر فروردین بوده است.

کارشناس ارشد بیابان‌زدایی تاکید کرد: اقدامات کمیته تحقیقات گرد و غبار مستقر در دانشگاه ایلام با وجود اساتید مجرب و کارآزموده می‌تواند فعالیت‌های چشمگیرتری را انجام دهد و انجام این کار مستلزم همکاری سایر دستگاه‌ها و ارگان‌هاست، چون این کمیته علمی است و عملی کردن نظریات اساتید دانشگاه‌ها وظیفه‌ی دستگاه‌های مجری بوده که کم کاری آنها مشهود است.

محمدی تصریح کرد: از دولت انتظار می‌رود تمهیدات بیشتری برای به رفع این معضل و تثبیت ریزگردها به کمک کشورهای همسایه در منشأ آن بیندیشد.