حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی در سخنرانی خود در چهارمین نشست سران کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادسازی در آسیا (سیکا) در شانگهای، با تاکید بر اینکه "جمهوری اسلامی ایران بر ضرورت ارتقای امنیت، ثبات، صلح و بردباری تاکید دارد"، افزود: گفتمان امنیت در آسیا دستخوش تحولات فراوانی شده و چالش‌هایی را فراروی امنیت در دو سوی شرق و غرب آسیا پدید آورده است.
روحانی همچنین در سخنرانی خود با مورد توجه قراردادن ارائه طرح خود (جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری) در شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اظهار کرد: آسیا به عنوان گهواره بزرگتری از مذاهب جهانی و مکاتب عقلانی همچنان باید سرزمین خشونت‌گریزی و افراط گریزی باشد.
وی در ادامه تاکید کرد: تثبیت صلح و امنیت پایدار جز از راه توسعه فرهنگ اعتدال، مدارا و گفت‌وگو بدست نمی‌آید.
روحانی در ادامه با اشاره به نقش مؤثر آسیا در جهت رسیدن به جهانی عاری از سلاح هسته‌ای، گفت: جمهوری اسلامی ایران بر اساس دکترین دفاعی و مبانی اخلاقی و دینی خود با تسلیحات اتمی مخالف است ولی استفاده صلح‌آمیز هسته‌ای را حق خود و همه کشورها می‌داند.
یکی دیگر از محورهای سخنرانی رئیس‌جمهور کشورمان، بحران سوریه بود که وی در این باره اظهار کرد: بدون شک استمرار ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور می‌تواند بیش از پیش به فراسوی مرزهای آن گسترده شود.
رئیس‌جمهور همچنین به موضوع فلسطین اشاره کرد و گفت: شایسته است تا مجمع عمومی سازمان ملل متحد در این سال به وضعیت مردم فلسطین بیش از گذشته توجه و اهتمام نشان دهد.
روحانی همچنین ابراز امیدواری کرد که آسیا در جهت اعتمادسازی گامی رو به جلو داشته باشد و مردم سراسر جهان بتوانند در کنار هم زندگی آرامتر، اخلاقی‌تر و بانشاط تری داشته باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به انفجار معدن زغال‌سنگ در سوما اشاره کرد و گفت: حادثه اخیر ترکیه را به هیأت ترک و ملت ترکیه تسلیت می‌گویم. این حادثه همه ما را متأثر کرده است.
به گزارش ایسنا، متن کامل سخنرانی رئیس‌جمهور بدین شرح است:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
آقای رئیس، عالیجنابان، خانم ها و آقایان؛
در آغاز شروع ریاست چین بر کنفرانس تعامل و اعتمادسازی آسیا را تبریک می‌گویم. اطمینان دارم که این اجلاس در دوره ریاست جدید خواهد توانست برای ارتقاء گفتگو و همکاری میان دولت‌های عضو گام برداشته و نقش شایسته اعضاء را برای تحکیم صلح و ثبات منطقه‌ای و جهانی تعمیق نماید. همچنین از تلاش‌های ارزنده دولت ترکیه در دوران ریاست بر این کنفرانس نیز تقدیر می‌نمایم. همچنین جا دارد حادثه اخیر ترکیه را به هیأت ترک و ملت ترکیه تسلیت بگویم. این حادثه همه ما را متأثر کرده است.
حضار محترم؛
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای پیشگام سیکا، حضور در این جمع محترم را مغتنم شمرده و با تاکید بر ضرورت ارتقاء امنیت، ثبات، صلح، و بردباری معتقد است که گفتمان امنیت در آسیا دستخوش تحولات فراوانی شده و گذشته از ابعاد نگران‌کننده مفهومی آن، چالش‌هایی را نیز فراروی امنیت در دو سوی شرق و غرب آسیا، پدید آورده است. تحولی که همة ما که اینجا برای تأمین امنیت و توسعه اعتماد در آسیا گرد هم آمده¬ایم را با نگرانی و چالش های جدید روبرو نموده است؛ که مباحث این اجلاس، می تواند راهگشایِ نحوه مواجهه با آنها باشد.
به همین دلیل، درمسیر پرفراز ونشیب تحول ساختاری تبدیل این کنفرانس به سازمانی مؤثر ، برداشتن گام‌های ابتدایی در حوزه تحرکات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اقدامی ضروری است، و نزدیکی بیشتر و تعامل موثرتر میان ما و سازمان همکاری‌های شانگهای، و یا گسترش ارتباطات میان سیکا و اکو، و حتی سایر سازمان‌ها و تشکیلات منطقه‌ای خواهد توانست زمینه‌ای را برای این تعاملات کارا فراهم آورد.
آقای رئیس؛
هرگز نباید دستاوردهای کهن انسانی، دینی و اخلاقی آسیا را برای رسیدن به آرمان‌های مشترک بشری نادیده انگاشت. چراکه هیچ‌یک از این دستاوردها، ایمن از دستبرد منفعت‌طلبی، زیاده‌خواهی و غفلت از آموزه‌های اخلاقی سودجویانی نیست که گاهی سود خود را در یک‌جانبه‌گرایی و خشونت و افراط گرایی دانسته و معیشت و اقتصاد مردمان را هدف می‌گیرند و به سیاست محدودیت‌های اقتصادی و تحریم های یک‌جانبه روی می‌آورند؛ سیاست‌های نامشروعی که هدفی جز حفظ و تداوم سلطه زورمداران ندارد. اگر چنین رهیافتی مهار نشود نقض حقوق انسان‌ها، خشونت و افراط گرایی، تروریزم کور و رویارویی مخرب هویت‌های افراطی مذهبی، قومی و نژادی در میان ابنای بشر پای می‌گیرد و میدان برای توسل به زور و تهدید به عنوان ابزار پیشبرد سیاست خارجی باز می‌شود.
این مفهوم و ضرورت صیانت از این دستاوردها، مرا بر آن داشت تا در شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طرح «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری» را برای رسیدن به جهانی که در آن سخن جای سلاح، و خرد جای زور، و امنیت و ثبات جای تخریب و فساد بنشیند پیشنهاد نمودم و خرسندم که بسیاری از اعضای سیکا نیز در زمره بانیان این قطعنامه، نشان دادند که آسیا، به عنوان گهواره بزرگترین مذاهب جهانی و مکاتب عقلانی، همچنان می‌بایست سرزمین خشونت ستیزی و افراط گریزی باشد. امیدوارم این قطعنامه که با اجماع به تصویب رسید به عنوان سند اجلاس در کنار سایر اسناد ارزشمند سیکا مبنایی برای اقدامات آتی ما قرار گیرد. این اجلاس نیزفرصتی دوباره خواهد بود تا در کنار یکدیگر راهکارهای اجرایی آن قطعنامه را نیز در سطح قاره پهناور آسیا با این هدف بررسی کنیم.
در این چارچوب و در راستای تعاملات امنیت و فرهنگ، و برای حصول به اهداف سیکا، تمایل دارم به ارتباط مفهومی این امر با فرهنگ اعتدال و تحکیم پیوندهای میان اعضاء نیز اشاره کرده و بیافزایم که:
* تثبیت صلح و امنیت پایدار جز از راه توسعه فرهنگ اعتدال، مدارا و گفت‌وگو به دست نمی‌آید. لذا چنانچه ما به عنوان دولتمردان و نمایندگان ملت‌هایمان، به الزامات آن پایبند باشیم می‌توان امید بست که دیگران نیز این شیوه را برگزیده و این راه را بپیمایند. تعمیق چنین فرهنگی نیاز به گسترش آموزش حقوق و کرامت انسان، فارغ از هرگونه رنگ و تعلقی در میان گروه‌های مرجع جامعه به ویژه نخبگان سیاسی، مذهبی، و اجتماعی دارد. در این راستا سیکا می‌تواند برگزاری نشست‌های اعتمادساز گفت‌وگو در همه ابعاد را نیز در دستور کار خود قرار دهد.
* علاوه بر این، تحکیم پیوندهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک میان اعضای سیکا نیز از جمله مؤثرترین راهکارها برای ارتقاء همگرایی منطقه‌ای در اقتصاد جهانی خواهد بود؛ زیرا انجام پروژه‌های مشترک اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک می تواند به تحکیم بیشتر همگرایی آسیایی منجر شود. چنین همگرایی در گام اول مستلزم پرداختن به امور و اقداماتی است که به آسانی بتوان بر سر آن به وفاق عام دست یافت؛ اموری مانند گسترش ترانزیت و کریدورهای حمل و نقل، همکاری در حوزه انرژی، همکاری مستقیم بانکی، مدیریت منابع آبی و دیگر اشکال همکاری‌های اقتصادی.
* همچنین، علاقه‌مندم بر ضرورت همیاری و اقدام مشترک اعضای این مجمع محترم، برای امحای خطر دهشتناک سلاح‌های کشتار جمعی موجود برای صلح و امنیت بشری تأکید نمایم. همان‌گونه که سال گذشته در اولین اجلاس عالی‌رتبه مجمع عمومی ملل متحد درباره خلع سلاح هسته‌ای به نمایندگی از جنبش عدم تعهد تأکید کردم، تنها راه رفع تهدید این سلاح‌ها، امحای کامل آن‌هاست. مجمع عمومی ملل متحد نیز متعاقباً با تصویب قطعنامه‌ای نقشه راه رسیدن به آن را تبیین کرد. ضرورت دارد دولت‌های عضو این مجمع محترم نیز ضرورت دارد با همکاری بیشتر برای تحقق اهداف آن قطعنامه، نقش مؤثر آسیا را برای رسیدن به جهانی عاری از سلاح هسته‌ای تثبیت کنند.
در همین جهت جمهوری اسلامی ایران بر اساس دکترین دفاعی و مبانی اخلاقی و دینی خود، با تسلیحات اتمی مخالف است ولی استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای را حق خود و همه کشورها می‌داند و بر این باور است که با رویکرد برد - برد و به دور از زیاده‌خواهی و تهدید می‌توان مذاکرات جاری در مورد برنامه هسته‌ای ایران را به توافق نهایی رساند به نحوی که حقوق هسته‌ای ایران تضمین شود و نگرانی‌های مشروع طرف‌های مذاکره نیز برطرف گردد.
آقای رئیس؛
لازم است با توجه به اعلامیه اصول و اهداف سیکا، به فاجعه انسانی سوریه نیز اشاره نمایم. بحرانی که آتش آن را برخی از بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی با سرازیر کردن منابع تسلیحاتی و اطلاعاتی و تقویت گروه‌های افراطی دامن زدند. بلاتردید استمرار ناامنی و بی‌ثباتی در این کشور می‌تواند بیش از پیش به فراسوی مرزهای آن گسترش یافته و اعضاء سیکا را هم تحت تأثیر افراط گرایی‌های تروریستی خود قرار دهد. ایجاد صلح و آرامش در سوریه در گرو ایجاد شرایط لازم برای مفاهمه و گفت‌وگوی ملی میان دولت سوریه و همه گروه‌های تأثیرگذار در آن کشور است که ملتزم به روش‌های غیرخشونت‌آمیز بوده و امنیت و ثبات را طلب می‌نمایند.
آقای رئیس؛ عالیجنابان؛
فلسطین نیز دیگر معضل امنیت ستیز در نزدیکی ما و در مقوله مذکور است. مجمع عمومی ملل متحد سال گذشته با هدف افزایش آگاهی جامعه جهانی از وضعیت اسفناک مردم فلسطین سال 2014 را سال همبستگی با مردم فلسطین اعلام نمود . بر این اساس شایسته است که این مجمع محترم نیز در این سال به وضعیت مردم فلسطین و درد و رنجی که آنها از اشغال سرزمین مادریشان می-کشند بیش از گذشته توجه واهتمام نشان دهد.
با کمال تأسف بی‌توجهی جامعه بین‌المللی موجب شده است که سیاست‌های اشغال‌گرانه و توسعه‌طلبانه رژیم صهیونیستی همچنان ادامه یابد و در نتیجه، رسیدن به راه‌حلی جامع و عادلانه برای این بحران دور از دسترس شود، و ابعاد فاجعه انسانی که گریبانگیر ملت فلسطین شده است عمیق‌تر گردد. جامعه بین‌المللی نیز باید وظیفه خود را برای احقاق حقوق مردم فلسطین انجام دهد تا این خشونت ساختاری هر چه زودتر اصلاح شود.
آقای رئیس؛ حضار محترم؛
در دو سوی شرق و غرب سیکا، بحران‌ها و نزاع‌های مختلف دیگری نیز در جریان است که باید در خصوص آن نیزسخن بگوییم. چرا که امید واثق دارم که با همکاری اعضای این کنفرانس در آینده‌ای نه چندان دور می‌توانیم شاهد آسیایی عاری از جنگ، خشونت و افراطی‌گری باشیم. آسیایی که در آن جان و کرامت آدمیان بیش از هر چیز ارزشمند، و مردمانش بهروز و برخوردار باشند. آسیایی که بیش از نصف جمعیت جهان درکشورهای ما چشم امید به آن دوخته اند که آرمان "اعتمادسازی" را گامی به تحقق نزدیک تر کنیم تا مردم سراسر جهان بتوانند درکنار هم زندگی ای آرامتر، اخلاقی تر و با نشاط تر درراستای فضیلت های انسانی والهی داشته باشند. وقت آن است که ارزشهای اخلاقی را سرمایه اعتمادسازی جهانی کنیم.
آقای رئیس؛
از حوصله جنابعالی و حضار محترم تشکر می‌کنم.»