با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید یکی از خواسته ها و در مقابل آن وعده های حسن روحانی در قبال خواسته مردم اصفهان، احیای رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان و جاری شدن آن بود. این تصمیم سرانجام با برگزاری چندین جلسه با مسئولان استانی و کشوری در سطح ریاست جمهوری و نیز وزارت خانه مربوطه یعنی وزارت نیرو، به طرح جامع احیای حوضه آبریز زاینده‌رود در 9 بند در شورای عالی آب کشور ختم شد و دولت کنونی و نیز استاندار این دولت با اظهار این مطلب که احیای رودخانه با نظر کارشناسی و برگزاری جلسات علمی در حال پیگیری است، وعده زنده شدن دوباره زاینده رود در اصفهان را داده اند.
به رغم این تلاش دولت برای احیای زاینده رود، واقعیت هایی در مورد نحوه برداشت از آب رودخانه زاینده رود در سال های گذشته همواره وجود داشته است که به دلیل مسائل امنیتی و نیز امید برای رسیدن به همگرایی در این زمینه با استان های همجوار، و یا شاید به دلیل جانب داری برخی دولت ها از قومیتی خاص، کمتر بدان پرداخته شده است. این واقعیت ها حاصل سال های کار اجرایی چندین وزیر، استاندار، معاون استاندار، فرماندار، نماینده مجلس و نیز اعضای شورای شهر در این حوزه بوده است.
از همین روی استانداران، معاونان استانداران، فرمانداران، نمایندگان مجلس ، وزرا و نیز اعضای شورای شهر اصفهان در ادوار مختلف طی نامه ای به معاون اول رئیس جمهور با پرده برداشتن از برخی واقعیت ها در مورد رودخانه زاینده رود، خواستار مساعدت بیشتر دولت برای برون رفت زاینده رود از سال ها خشکسالی و کشیدن خط بطلان بر تصمیماتی است که در دولت های گذشته با تکیه بر احساسات و غوغا سالاری اتخاذ شده است.
این مدیران ارشد در دولت های اصلاح طلبان و اصولگرایان اقدام به نوشتن این نامه کرده اند و تنوع سیاسی امضا کنندگان در نوع خود بسیار جالب و حائز اهمیت است.
متن نامه مذکور بدین شرح است؛
جناب آقـاي دكتـر اسحاق جهانگيري
معاون اول محتـرم رئيس جمهور و ریاست شورای عالی آب
با عرض سلام و تحيت
شرايط بحراني استان اصفهان ناشي از قطع جريان آب رودخانه زاينده‌رود در
چند سال پياپي و نگراني از عدم تأمين آب آشاميدني حدود 5 ميليون نفر جمعيت
زير پوشش شبكه آبرساني اصفهان بزرگ و بحران‌هاي اجتماعي ناشي از عدم تأمين
حقابه قانوني ده‌ها هزار خانوار كشاورز باعث گرديد كه شرح مختصري از وضعيت
تأمين آب در حوضه زاينده‌رود که با نظر کارشناسان حوزه آب تهیه گردیده را
به استحضار برسانيم.
1. زاگرس مياني منابع آب دو حوضه آبريز كارون بزرگ و زاينده‌رود را
تأمين مي‌كند. توزيع نامتوازن منابع آب و مراكز مصرف عامل بحران‌هاي پديد
آمده است. از منابع آب تجديد پذير زاگرس مياني بيش از 92 درصد در حوضه
كارون و 8 درصد در حوضه زاينده‌رود به طور طبيعي تأمين مي‌شود.
مقايسه جمعيت و مراكز مصرف در دو حوضه آبريز كارون بزرگ و زاينده‌رود
تفاوت زيادي را نشان نمي‌دهد. اين عدم توازن منابع آب و مراكز مصرف موجب
شده است سرانه آب تجديد پذير در حوضه زاينده‌رود بدون تونل‌هاي انتقال آب
600 متر مكعب در سال باشد كه با شاخص سازمان ملل كه سرانه 1200 متر مكعب در
سال را آستانه ورود به بحران تعيين كرده است نشان دهنده بحران شديد آب در
حوضه زاينده‌رود است. سرانه تأمين آب در حوضه كارون بزرگ 5307 متر مكعب در
سال است كه مؤيد وجود آب مازاد بر مصارف است. مطابق مطالعات اخير انجام شده
به كارفرمايي وزارت نيرو ميانگين حجم آب مازاد خروجي از حوضه كارون بزرگ
به خليج فارس را 5/12 ميليارد متر مكعب اعلام نموده است.
2. توسعه مراكز جمعيتي و صنعتي در دهه‌هاي اخير در حوضه زاينده رود موجب
افزايش مصرف و شدت يافتن كمبود آب شده است. اين روند موجب افزايش مصرف آب
آشاميدني از 50 ميليون متر مكعب در سال 1360 به بيش از 450 ميليون متر مكعب
در سال1392 شده است.
آب شرب 5 ميليون نفر جمعيت زير پوشش طرح آبرساني اصفهان بزرگ، توليد 70
درصد فولاد كشور، توليد بخش عمده ای ازمحصولات پتروشيمي و نفتی كشور و
توليد 12 درصد برق كشور و زندگي ده‌ها هزار خانوار كشاورز حقابه‌دار به
جريان آب زاينده‌رود وابسته است.
3. تخصيص‌هاي ناقض حقوق حقابه داران صدها ساله زاينده رود توسط وزارت نيرو
و برداشت‌هاي بي‌رويه و غير اصولي در بالا دست سد زاينده‌رود كه غالباً با
پمپاژ آب زاينده‌رود تا ارتفاع 600 متر به تپه ماهورهاي فاقد خاك و شرايط
مناسب كشاورزي و باغداري صورت گرفته است، موجب تشديد بحران آب در استان
اصفهان شده است.
4. قطع جريان آب در رودخانه زاينده‌رود كه موجب قطع منبع تغذيه منابع آب
زيرزميني شده است در اثر تداوم برداشت‌ها منابع آب زيرزميني را در معرض
نابودي كمي و كيفي قرار داده است. پديده فاجعه‌بار و غير قابل جبران فرو
نشست سراسري دشت‌ها در حوضه زاينده‌رود از پيامدهاي این بحران است.
5. حوضه زاينده‌رود از دو استان اصفهان و چهارمحال و بختياري تشكيل شده
است 93 درصد مساحت حوضه و 98 درصد جمعيت حوضه در استان اصفهان و 7 درصد
مساحت حوضه و 2 درصد جمعيت حوضه در استان چهارمحال و بختياري قرار دارد.
مصوبه غير كارشناسي تبديل شركت‌هاي آب منطقه‌اي به شركت‌هاي آب منطقه‌اي
مستقل استاني در مجلس شوراي اسلامي در سال 1384 كه در دولت‌هاي نهم و دهم
به اجرا درآمد مديريت حوضه زاينده‌رود را به مديريت‌هاي دوگانه تبديل و
موجب تشديد بحران در حوضه زاينده‌رود شد.
سخنراني رئيس جمهور محترم قبل در سفر استاني به چهارمحال و بختياري و
اعلام به مردم آن استان كه تا مي‌توانيد از آب زاينده‌رود برداشت نمائيد و
اراضي استان را زير كشت ببريد بي‌اعتنايي به قوانين و حقوق آب را به اوج
رساند.
6. راهكارهايي كه هرگز به اجرا در نيامد:
در سفر استاني مقام معظم رهبري در آبان 1380ايشان با اظهار تأسف از جاري
نبودن آب در رودخانه زاينده‌رود، پيش بيني راه‌حل‌هاي اساسي و اجراي سريع
آنها را مورد تأكيد قرار دادند.
در جلسه هيأت وزيران در حضور مقام معظم رهبري وزير وقت نيرو اعلام كرد با
طرحهاي در دست اجراي تونل سوم كوهرنگ و تونل چشمه‌لنگان و همچنين اجراي دو
طرح تونل گوكان و تونل بهشت‌آباد 2/2 ميليارد متر مكعب آب به منطقه دشت
مركزي منتقل خواهد شد.
7. مروري بر رويدادهاي 12 سال گذشته عليرغم تأكيدات مقام معظم رهبري به اجراي راه حل‌هاي اساسي
- از دستور كار خارج شدن تونل گوكان در دولت‌هاي پيشين عليرغم تصميمات اتخاذ شده در محضر رهبر معظم انقلاب اسلامي؛
- كاهش دادن حجم آب انتقالي تونل بهشت‌آباد از يك ميليارد متر مكعب مصوب
براي استان اصفهان به 580 ميليون متر مكعب براي سه استان يزد، كرمان،
اصفهان در دولت قبل؛
- متوقف شدن عملیات اجرایی تونل بهشت آبادتحت تاثیر فشارهای غیر کارشناسی
- بي‌اعتنايي به 12 سال مطالعات تونل بهشت‌آباد توسط مشاوران معتبر داخلي و
خارجي از كشورهاي فرانسه، سوئيس و اتريش و جايگزين كردن طرح غير كارشناسي
و بدون پشتوانه مطالعاتي و غير اقتصادي خط لوله و پمپاژ با ارتفاع حدود
700 متر به جاي انتقال ثقلي آب با تونل. اقدامي كه موجب 25 برابر شدن هزينه
بهره‌برداري هر متر مكعب آب، افزايش هزينه‌هاي سرمايه گذاري و سه برابر
شدن قيمت تمام شده آب مي‌شود.
- تداوم خشك بودن رودخانه به مدت بيش از 7 سال پياپي؛
- عدم تحويل حقابه مسلم حقابه داران طوماري و سهمابه‌بران قانوني زاينده‌رود،
- گسترش دامنه بحران آب به غرب اصفهان و مناطق مياني حوضه و خشك شدن باغ‌هايي با قدمت چند قرن و داراي حقابه،
- تخصيص‌هاي بي‌رويه در استان چهارمحال و بختياري كه منجر به افزايش حجم
برداشت آب از زاينده‌رود از 50 ميليون متر مكعب به 237 ميليون متر مكعب شده
است.
راهكارهاي حل بحران آب در حوضه زاينده رود
- تأمين بودجه لازم براي تكميل عمليات اجرايي سد سوم كوهرنگ كه موجب مي‌شود ظرفيت تونل سوم كوهرنگ به ظرفيت نهايي برسد.
- صدور دستور اجراي تونل گلاب 2 كه به تصويب هيأت وزيران رسيده و وزارت
نيرو موظف به اجراي آن شده است براي مقابله با كمبود آب شرب 14 شهرستان زير
پوشش شبكه آبرساني اصفهان. (در حال حاضر شبكه آبرساني با كمبود آب روبرو
است و اين كمبود در افق 1420 به 9/12 متر مكعب در ثانيه مي‌رسد)
- حمايت از حقوق قانوني و مسلم حقابه‌داران زاينده‌رود از طريق جلوگيري از
برداشت‌هاي غير قانوني از آب زاينده‌رود در استان چهارمحال و بختياري
- لغو طرح برداشت آب از زاينده‌رود موسوم به بن- بروجن با حدود 700 متر
ارتفاع پمپاژ و 140 كيلومتر سامانه انتقال، به جاي طرح اوليه انتقال آب از
سبزكوه كه از نظر فني ـ اجرايي و اقتصادي توجيه بيشتري دارد و با سامانه
انتقال كوتاهتري بدون نياز به پمپاژ مي تواند آب بروجن و شهرها و روستاهاي
مشخص شده در هدف طرح را تأمين مي‌كند.
- پرداخت خسارت به ميزان واقعي و كارشناسي شده براي جبران خسارات واقعي وارده به حقابه داران
- تسريع در اجراي سد و تونل بهشت‌آباد مطابق طرح مطالعه شده و مصوب
اوليه(اینکه عده ای تونل را عامل زهکش کردن و خشکیدن چشمه های مسیر می
دانند، با نتیجه مطالعات مشاورین داخلی و خارجی منافات دارد؛ ضمن اینکه عمق
تونل و فناوری روز دستگاه های حفاری بکار گرفته شده زهکش کردن تونل را
منتفی می کند.)
چنانچه وزارت نيرو قادر به حل موانع اجتماعي كه در استان چهارمحال و
بختياري به دليل تحريف واقعيت‌ها و تحريك اجتماعی بوجود آورده اند نمي
باشدو به اجراي خط لوله و پمپاژ به جاي راهكار منطقي تونل بهشت آباد اصرار
دارد، اجراي تونل گوكان و طرح انتقال آب رودخانه ماربر در شهرستان سميرم
براي انتقال منابع آب خروجي از مرزهاي استان اصفهان را جايگزين طرح انتقال
آب بهشت‌آباد با خط لوله و پمپاژ با ارتفاع حدود 700 متر نمايد.
در پایان ضمن تشکر از مساعی جنابعالی و دولت محترم، از شورای عالی آب
انتظار می رود به دور از تأثیر جوّهای کاذب، با تصمیمات مدبّرانه در حفظ
حیات زاینده رود و جلوگیری از تشدید بحران آب در استان استراتژیک اصفهان
بکوشد و مدیریت آب در منطقه مرکزی کشور را به طور همه جانبه ساماندهی کند.
انشاءا...
اسامی امضا کنندگان این نامه بدین شرح است:
وزراء و مدیران ارشد
حضرت آیت الله روحانی (رئیس پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی)
غلامحسین کرباسچی(شهردار اسبق تهران و استاندار اسبق اصفهان)
احمد خرم (وزیر راه و ترابری دولت اسبق) ناصر خالقی (وزیر کارواموراجتماعی دولت اسبق ونماینده اصفهان)
مرتضی مبلغ (معاون وزارت کشور دولت اسبق)
سیدمحمود میرلوحی (معاون وزارت کشور دولت اسبق)
استانداران ادوار اصفهان و سایر مقامات کشور
محمود اسلامیان
مرتضی بختیاری
محمدعلی پنجه فولادگران
علیرضا ذاکر اصفهانی
محمود حسینی
فتح اله معین
سیدجعفر موسوی
سید علی نکویی
سیدمحمدرضا واقفی
عبدالله کوپایی
معاونین ادوار استانداری
حسین آذین
محمود پناهنده
عبدالرضا جمالی
سیدرضا روحانی طباطبایی
عبدالحسین سیف الهی
جواد شعربافچی زاده
عزیزاله شمس
سید جمال الدین صمصام شریعت
مرتضی طهرانی
سید علی اکبر میرلوحی
رضا نیک نداف آباد
محسن نیلی احمدی
علی شفیعی پور
رسول قریشیان
نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی
علی باغبانیان
سید ولی الله توکلی
ناصر خالقی
سیدابوالفضل رضوی
حسن رمضانیان پور
احمد شیرزاد
مرتضی شایسته
فضل الله صلواتی
مصطفی طاهری
حجت الاسلام اسداله کیان ارثی
اکرم مصوری منش
محمد معزالدین
نعمت الله علیرضایی
فرمانداران ادوار استان اصفهان
محمد اسلامی نائینی
علی امینی
هومن امیری
ناجح پامناری
محمدباقر پور مقدس
مهدی حری
ایوب درویشی
علی محمد رضوانی
محمد رضوانی
حسین رسولی
مصطفی سلطانی
پورمحمد شریعتی
محمد حسین غضنفری
اصغر لطفی
منصور ملاوردی
محمدتقی نجفی
قدرت اله نوروزی
فضل الله دهخدایی
مهدی طاهری
مدیران کل صنایع و محیط زیست و منابع طبیعی
منوچهر بزرگی
هوشنگ طالبی
امیر کریمی
فتح الله غیور
شهرداران ادوار اصفهان
محمدعلی جوادی
حمیدرضا عظیمیان
اعضای شوراها ادوار اصفهان
اصغر آذربایجانی
احمد امین پور
رضا امینی
مهدی باقربیگی
اصغر برشان
عباسعلی بصیرت
مصطفی بهبهانی
رسول جزینی
عباس حاج رسولی
کریم داوودی
غلامرضا شیران
عبدالحسین ساسان
غلامحسین صادقیان
نورالله صلواتی
حیدرعلی عابدی
احمدعلی عاملی
علیرضا فرزانه خو
وحید فولادگر
ابوالفضل قربانی
حسین ملایی
مینو موحدی
کریم نصر
علیرضا نصر
ندا واشیانی پور
عدنان زادهوش
محمدرضا فلاح