الگوی مصرف مطبوعات در تهران

گزارش حاضر حاصل دومین نظرسنجی مرکز ملی مطالعات و سنجش افکار عمومی است که از 923 نفر شهروند تهرانی درباره میزان و الگوی مصرف مطبوعات در اسفند ماه سال 1392 از 55.8 درصد از زنان و 44.2 درصد از مردان ساکن در شهر تهران انجام پذیرفته است و نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که میزان استفاده و اعتماد پاسخگویان از مطبوعات بعد از صدا و سیما در مقام دوم قرار داشته و مهمترین شیوه دسترسی آنها به مطبوعات هم از طریق کیوسک‌های روزنامه فروشی است. میزان مطالعه روزنامه در میان خوانندگان آنها 49.3 دقیقه در شبانه‌روز و در رابطه با مجلات هم این رقم به 48.4 دقیقه می‌رسد. بیشترین روزنامه‌ مورد مطالعه و قابل اعتمادترین آنها از نظر پاسخگویان با رقم بالایی روزنامه همشهری و در  میان مجلات هم می‌توان به مجله خانواده سبز اشاره داشت.

مهمترین معیار پاسخگویان که از تمام مناطق 22 گانه تهران انتخاب شده و میانگین تحصیلات آنها 12.1 سال است در مطالعه روزنامه داشتن صداقت و بیان واقعیات و در رابطه با مجلات هم تنوع مطالب و موضوعات آن است.

بر اساس این پژوهش که به سفارش معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده، 23.6 درصد افراد همیشه جهت کسب اخبار و اطلاعات گوناگون از صداوسیما استفاده کرده، 35.8 درصد اغلب، 24.1 درصد گاهی، 9.6 درصد به ندرت و 7 درصد هم هرگز از رسانه‌ها جهت کسب اخبار استفاده نمی‌کنند.

در رابطه با نحوه بهره‌مندی از مطبوعات داخلی و یا سایت‌های مرتبط با آنها هم 6.8 درصد همیشه، 15 درصد اغلب، 26 درصد گاهی، 18.7 درصد بندرت و 33.5  درصد هم هرگز از این رسانه بهره‌ای نمی‌برند.

از ماهواره‌ها هم 7.2 درصد همیشه، 12.6درصد اغلب اوقات،19.7 درصد گاهی و 9 درصد هم بندرت برای کسب خبر از آنها بهره برده و در مقابل 51.5 درصد هرگز استفاده‌ای نمی‌برند.

بنابراین گزارش، از پاسخگویان پرسیده شد که: «به نظر شما روزنامه‌ها و مجلات منتشره در کشور تا چه حد در اطلاع‌رسانی از آزادی برخوردارند؟» از میان 861 پاسخگویی که به این سئوال جواب داده‌اند، 14.5 درصد آزادی مطبوعات را در این زمینه بسیار زیاد و زیاد دانسته، 30.5 درصد تاحدی،43.5 درصد کم و بسیارکم و از نظر 11.5 درصد هم این آزادی در بین مطبوعات اصلاً وجود ندارد! به عبارتی حدود 60 درصد از پاسخگویان معتقدند مطبوعات آزادی بیان ندارند و یا آزادی بیان بسیار کمی دارند.

در این تحقیق که در دفتر مطالعات ملی و سنجش افکار عمومی و به سفارش معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اسفند 92 انجام شده، از پاسخگویان خواسته شد تا حداکثر به نام چهار روزنامه‌ای که بیش از سایر روزنامه‌ها مطالعه می‌کنند اشاره نمایند. نتایج نشان داد 44.1 درصد پاسخ‌ها مربوط به کسانی است که روزنامه همشهری را مطالعه کرده، سپس با فاصله بسیار زیادی، 12.2 درصد در این زمینه به روزنامه ایران، 7.5 درصد به جام‌جم، 5.9 درصد به انواع روزنامه‌های ورزشی. نکته جالب اینجاست که در تحقیقی که سال 85 انجام شد، رتبه دوم برای روزنامه جام جم بود و رتبه سوم به «ایران» رسیده بود و حالا بعد از 7 سال، این جابه جایی معنادار صورت گرفته است.

درباره روزنامه همشهری، 21.2 درصد گفته‌اند که بطور مرتب و هر روز، 31.8 درصد بیشتر روزهای هفته، 30 درصد یکی دو روز در هفته و 17 درصد هم کمتر از یکی، دو روز در هفته این روزنامه را مطالعه می‌کنند.

در رابطه با روزنامه ایران نحوه مطالعه 23.1 درصد بطور مرتب و هر روز، 27.9 درصد بیشتر روزهای هفته، 27.9 درصد یکی، دو روز در هفته و نحوه مطالعه 21.2 درصد هم کمتر از یکی دو روز در هفته است.

از میان خوانندگان روزنامه جام‌جم هم 18.2 درصد بطور مرتب و هر روز، 30.3 درصد بیشتر روزهای هفته، 37.9 درصد یکی دو روز در هفته و 13.6 درصد هم گفته‌اند که کمتر از کی دو روز در هفته این روزنامه را می‌خوانند.

روزنامه‌های ورزشی هم توسط 13.7 درصد پاسخگویان بطور مرتب و هر روز، 31.4 درصد بیشتر روزهای هفته، 35.3 درصد یکی دو روز در هفته و توسط 19.6 درصد هم کمتر از یکی دو روز در هفته مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

از این میان، علت مطالعه 8.9 درصد مردم به روز بودن مطالب روزنامه، 8.9  درصد آگهی و نیازمندی‌ها، 7.6 درصد تنوع مطالب آن، 6.7 درصد بیان جامع و کامل اخبار و 6.3 درصد هم کسب موضوعات مورد علاقه‌شان بوده است. علاوه براین، دلایل 6 درصد دیگر صداقت و بیان واقعیات توسط روزنامه‌ها، 5.2 درصد کیفیت و محتوای مناسب و دلیل مطالعه 4.9درصد هم علاقه‌مندی به مطالعه روزنامه بوده است. در این رابطه 4.6 درصد دیگر از پاسخ‌ها به دسترسی آسان به روزنامه‌ها و دلیل 3.5 درصد هم اعتماد به روزنامه بوده است.

در این میان، مهمترین بخشهای مورد علاقه نیز از جامعه آماری پرسش شد؛ نتایج نشان داد 18.6 درصد به بخش‌های حوادث، 15.1 درصد موضوعات سیاسی، 13.7 درصد موضوعات اقتصادی، 10.4 درصد موضوعات اجتماعی، 7.3 رصد موضوعات ورزشی و 6.6 درصد هم خواننده موضوعات فرهنگی روزنامه‌ها هستند. علاوه بر این 5/6 درصد به تبلیغات و آگهی‌ها اشاره داشته، 6.3 درصد دیگر خواننده اخبار روز، 5.3 درصد تیترها، 2 درصد جدول، 1.4 درصد موضوعات علمی و 1.3 درصد هم بیش از همه خواننده موضوعات پزشکی و بهداشتی هستند.

از میان آن دسته از پاسخگویانی که به روزنامه‌های قابل اعتماد خود در سطح کشور اشاره داشته‌اند، نتایج نشان می‌دهد در میان روزنامه‌های منتشره 41.4 درصد از پاسخ‌ها به روزنامه همشهری، 8.5 درصد ایران، 7.9 درصد جام‌جم و 7.6 درصد هم به روزنامه اطلاعات اختصاص دارد.