زلزله‌ای مرگبار در یک قدمی خراسان رضوی

زلزله هیچ گاه خبر نمی کند؛ گاه آهسته و آرام می آید و گاهی با لرزشی ویرانگر پیکره شهرها را در هم می کوبد و گفته می شود در میان تمامی استانها وضعیت خراسان رضوی در مرحله قرمز و هشدار قرار دارد طوری که مطابق آخرین پیش بینی های کارشناسان بزرگترین و مرگبارترین زلزله بعد از بم، در یک قدمی استان خراسان رضوی به ویژه مشهد است.

هم اکنون 65 درصد مساحت خراسان رضوی در خطر زلزله قرار دارد و دیر یا زود این حادثه طبیعی در صورت عدم پیشگیری؛ ما را با چالشی بزرگ روبرو می سازد البته هنوز هم دیر نیست و باید مسئولان استانی آستین های همت را بالا بزنند و پیش از وقوع واقعه به فکر علاج و راه چاره باشند.  

زلزله 7.6 ریشتری نیشابور و 7.3 ریشتری کاخک گناباد
زلزله رخدادی طبیعی است و خراسانی ها در طول تاریخ بارها طعم تلخ آن را چشیده اند. این حادثه رحم و مروت سرش نمی شود وقتی که صدای پایش بیاید زمین و زمان را بهم می دوزد و مردمان بسیاری را به زیر آوار مرگ فرو می برد.

بزرگترین زلزله هایی که در دل این استان پهناور اتفاق افتاده گاه خسارت سنگینی را به مردم و مسئولان تحمیل کرده است. زلزله 7.6 ریشتری در سال 784 هجری شمسی در نیشابور، زلزله 7.3 ریشتری کاخک گناباد در شهریور 1314 و زلزله 7.2 ریشتری قوچان در دی ماه 1250 جز پرحادثه ترین زلزله های این استان بوده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی می گوید: این استان حدود 6 میلیون نفر جمعیت دارد و در این میان 65 درصد مساحت استان در خطر نسبی بالا و 35 درصد در محدوده متوسط خطر زلزله  قرار دارد و این امر نشان می دهد که خراسان رضوی بر روی مدار زلزله می چرخد.

وجود 21 گسل در خراسان رضوی
حجت شایان فر می افزاید: طی 10 سال اخیر 127 مورد زلزله بالای 3.5 ریشتر خراسان رضوی را لرزانده و زنان و مردان بسیاری را به کام مرگ کشانده طوری که 6 مورد از این زلزله ها بالای 5 ریشتر بوده و شهرستان های خواف را با 5.4 ریشتر در سال 1391، نیشابور را با 5.5 ریشتر در سال 1390 و تربت حیدریه را با قدرت 5.7 ریشتر در سال 1389 لرزانده است.

وی از وجود 21 گسل در خراسان رضوی خبر داده و بیان می کند: در مجموع 21 گسل در خراسان رضوی وجود دارد که کشف رود، تربت جام، بینالود، سبزوار، دشت بیاض و سرایان و نیشابور یا کپه داغ و درونه از جمله گسل های این استان بوده و مهمترین گسل کشف رود است.

نصب دستگاه شتاب نگار برای سنجش زلزله
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی عنوان می کند: امکان وقوع زلزله همیشه وجود دارد ودر این راستا تنها کاری که می توان انجام داد برنامه ریزی و پیشگیری قبل از وقوع واقعه است و در حال حاضر دستگاه شتاب نگار به منظور سنجش زلزله در قسمت های مختلف نصب شده و 18 مورد نیز در دست مطالعه است.

شایان فر بیان می کند: یکی از اقدامات مهمی که برای کاهش بحران ها در هنگام وقوع زلزله باید انجام داد؛ مقاوم سازی خانه های روستایی و منازل شهری است و در این زمینه باید بافت فرسوده را شناسایی کرد و با رفع این معضل به مشکلاتی که پیش و پس از وقوع زلزله روی می دهد خاتمه داد.

منابع لازم به سوی ساماندهی و اصلاح بافت فرسوده سوق داده شود
وی ابراز می کند: خراسان رضوی دارای 466 هزار و 791 هکتار بافت فرسوده است و طی سالهای اخیر به بحث نوسازی بافت‌های فرسوده توجه کمتری صورت گرفته و این امر در حالی است که روند بهسازی به کندی انجام می شود.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی با اعلام اینکه باید منابع لازم به سوی ساماندهی و اصلاح این مناطق سوق داده شود، می افزاید: ایجاد ساختمانهای مقاوم در برابر زلزله و برطرف کردن مشکل بافت فرسوده خراسان رضوی که 20 سال است معطل اعتبار مانده، بیشتر به نفع مردم این استان است و در این راستا باید با استفاده از تجارب کشورهای پیشرفته و زلزله خیز و بکارگیری روشهای مدرن، تمام ساختمانهای فرسوده را در برابر زلزله مقاوم کنیم.

شایان فر بیان می کند: در حال حاضر تنها 25 درصد از خانه های روستایی این استان در برابر زلزله ۶ریشتری مقاوم است و در این زمینه پیشگیری، مقاوم سازی و ایمن سازی ساختمان ها باید از اولویت های جدی بنیاد مسکن استان باشد.

خطر وقوع زلزله ای مرگبار
وجود 21 گسل  در دل این استان خطر در بیخ گوش خراسانی ها است و  این امر نشان می دهد که وقوع زلزله ای مرگبار در این استان دور از ذهن نیست بنابراین می توان با اقدامات پیشگیرانه و برنامه های علمی با این رخداد طبیعی  تا حد زیادی مقابله کرد.

یک کارشناس زلزله و حوادث غیرمترقبه خراسان رضوی را جزو شش استان نخست کشور به لحاظ حادثه‌خیزی می داند و اظهار می کند: گسل های این استان می تواند زمین‌لرزه‌های 6 تا 7 ریشتری برای مشهد ایجاد کند.

علی وطن خواه می افزاید: بی تردید اگر دست اندرکاران و مردم مقاوم سازی در ساخت وسازها و استحکام بنا را مورد توجه جدی قرار دهند، خسارتهای جانی ومالی ناشی از زلزله بسیار محدود خواهد بود زیرا تجربه تاریخی ما نشان می دهد که این استان همواره بر مدار حوادثی طبیعی نظیر سیل و زلزله قرار دارد.

سالانه 600 زلزله در مناطق مختلف خراسان رضوی به وقوع می پیوندد
وی ادامه می دهد: به طور میانگین سالانه 500 تا600 زلزله در مناطق مختلف خراسان رضوی به وقوع می‌پیوندد به همین دلیل ساکنان مناطق شهری و روستایی نباید از موضوع مقاوم سازی غفلت کنند.

این کارشناس زلزله و حوادث غیرمترقبه بیان می کند: رعایت مقرارت در ساخت و سازها و اصول ایمنی بهترین راهکار برای پیشگیری از خسارتهای زلزله است و باید در نظر داشت که متاسفانه بخش عمده ای از واحدهای مسکونی مناطق روستایی در برابر خطر زلزله مقاوم نیستند و این امر در حالی است که در شهرها نیز بساز و بفروشها توجه چندانی به اصول ایمنی در ساخت و سازها نمی کنند.

وی تصریح می کند: 65 درصد از مساحت این استان در معرض زلزله با خطرزیاد و 35 درصد در معرض زلزله با خطر متوسط قرار دارد و این موضوع نشانگر اهمیت پیشگیری و اجرای برنامه های محوری و علمی است.

بهسازی و مقاوم سازی
وطن خواه یادآور می شود: از میان ۴۲ مورد حوادث غیرمترقبه ۳۰ مورد آن در خراسان رضوی امکان بروز و روی دادن دارد و مهم ترین حوادث طبیعی استان نظیر زلزله، سیل، توفان، بیابان زایی، حرکت شن های روان، صاعقه، برودت بیش از حد هوا، خشکسالی و هجوم آفات گیاهی و نباتی است.

 وی با اعلام اینکه امروز باید با فرهنگ سازی و آگاهی دادن درباره مسائل امداد رسانی و خود امدادی تلفات حوادث ناشی از زلزله را کاهش داد، می گوید: خطر زلزله برای حاشیه‌نشینان و کسانی که در بافت فرسوده به سر می برند جدی است  و در این راستا باید با ساخت‌وسازهای غیر‌ اصولی در حاشیه ‌گسل‌ها‌ مقابله شود.

وی معتقد است؛ در مناطق بافت فرسوده و حاشیه ای باید طرح‌های پیشگیرانه و بهسازی و مقاوم‌سازی‌ به صورت جدی در دستور کار مسئولان امر قرار گیرد.

خطر زلزله بعد از بم مشهد را تهدید می کند
مدیر ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد هم می گوید: بعد از بم خطر زلزله مشهد را تهدید می کند و در این راستا به عنوان اولین شهر در کشور مرحله نخست مدل خطرپذیری زلزله در این شهر تهیه شده است.

ابوالقاسم باغبان‌نژاد اظهار می کند: پروژه مدل خطرپذیری زلزله شهر مشهد از دو سال گذشته آغاز و هم‌اکنون با تهیه بانک اطلاعات شهر، اطلاعات موجود در این بانک ما را در مقابل زلزله آماده می‌کند.

زلزله نیشابور و تربت زنگ خطری برای خراسان رضوی
وی با اشاره به اینکه یک‌چهارم بودجه این پروژه از سوی مدیران آسیایی و جهانی تامین می‌شود، تصریح می کند: این پروژه در مرحله اجرا قرار دارد و بر این اساس مدیران شهری با آگاهی کامل بعد از اجرای پروژه، آموزش‌های ایمنی را می‌ببیند.

وی ادامه می دهد: زلزله نیشابور و تربت برای خراسان رضوی و شهر مشهد زنگ خطری بزرگ محسوب می شود بنابراین ابتدا باید گسل‌ها را به صورت دقیق شناسایی کرد و بعد از مشخص کردن توانایی لرزه زایی آن‌ها به سراغ مهندسی زمین شناسی رفت.

خراسان رضوی جزو شش استان نخست کشور به لحاظ حادثه خیزی است و این امر ضرورت اجرای طرح های پیشگیرانه را در این استان دو چندان می کند.