تعریف آیت الله هاشمی از "اعتدال" در گفت و گو با «انتخاب»/ گاهی یک اقدام تندروانه و انقلابی هم می شود "اعتدال"

مصطفی فقیهی: آیت الله هاشمی رفسنجانی که خود از منادیان جریان اعتدال است و پس از ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری 92، شعار خود را "اعتدال" عنوان کرد ، با اشاره به برخی آیات قرانی می گوید: در گفتگو ها اعتدال و منطق ملاك است و دعوا و نزاع نيست . بهترين امت كسان يا افرادي هستند كه در بحث ها شركت مي كنند و حرف حق را مي پذيرند .پس بايد با مردمان ديگر در نقاط مشترك همراهي كنيم كه با خودي ها ؛ مسلمانان و هم وطنان جاي خود دارد.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در تفسیر سیاسی از شعار اعتدال در مصاحبه با پایگاه خبری «انتخاب»، می گوید: فضايي با منطق است كه  تند رويي و افراط و تفريط در آن نباشد.اگر انسان بخواهد راه برود ؛ از وسط جاده راه مي رود.راه رفتن از حاشيه جاده افراط است و رفتن از كنار هم باعث  سقوط مي شود.

هاشمی در پاسخ به سئوال «انتخاب» ضمن تایید «تناسب اقدامات انقلابی یا تندروانه با اعتدال»، می گوید: بالاخره جايي بايد تندروي انقلابي شود كه  آنجا  اعتدال معناي خاص خودش را پيدا مي كند و حدود و احكامي دارد .

متن مصاحبه «انتخاب» با آیت الله هاشمی در مورد «اعتدال» در پی می آید:

○ انتخاب: حضرتعالي يكي از مناديان جريان اعتدال در كشورهستيد.متاسفانه  هيچ وقت تعريف دقيقي از سوي دولت و حتي حضرت عالي از «اعتدال» ارائه نشده است. البته سايت شما چند وقت پيش مطالبي  را منتشر كرده بود  كه فكر مي كنم قديمي تر بود . با توجه به شرايط فعلي تعريف شما از اعتدال چيست؟

● آیت الله هاشمی: خودم  كاري روي اعتدال كردم كه در فرهنگ قرآن جمع شده  است. در باره  آيات قرآن مي باشد كه راجع به اعتدال است. به چند نمونه اشاره مي كنم:

در سوره بقرة آیه 143 آمده است :«وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُواْ شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ......؛ و بدين گونه شما را امتى ميانه قرار داديم تا بر مردم گواهو سرمشق باشيد....»

در سوره فاطر آیه 32 آمده است :«ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ؛ سپس اين كتاب را به آن بندگان خود كه [آنان را] برگزيده بوديم به ميراث داديم پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى از ايشان ميانه‏ رو و برخى از آنان در كارهاى نيك به فرمان خدا پيشگام اند و اين خود توفيق بزرگ است»

در سوره الأعراف آیه 199 براي  الزام پيامبر(ص) به اعتدال و ميانه‌روى  آمده است :« خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ؛ گذشت پيشه كن و به [كار] پسنديده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب»

در سوره لقمان آیه 19 براي تاکید به اعتدال در رفتارهای اجتماعی   آمده است :« وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ ؛ در مشي خود ميانه‏رو باش و صداي ات را آهسته ‏ساز»

در سوره مائده آیه 77 براي سئوال مقدر« آیا افراط و انحراف به کفر می رسند؟»؛ آمده است :« قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِي دِينِكُمْ غَيْرَ الْحَقِّ وَلاَ تَتَّبِعُواْ أَهْوَاء قَوْمٍ قَدْ ضَلُّواْ مِن قَبْلُ وَأَضَلُّواْ كَثِيرًا وَضَلُّواْ عَن سَوَاء السَّبِيلِ ؛ بگو اى اهل كتاب در دين خود به ناحق غلوّ‏ گويى نكنيد و از پى هوسهاى گروهى كه پيش از اين گمراه گشتند و بسيارى [از مردم] را گمراه كردند و [خود] از راه راست منحرف شدند نرويد »

البته  آقاي رستگاري دارد آن ها را يكي يكي به صورت CD پخش  مي كند . البته اين ها فقط آيات قرآن است اخيراً كتابي از  آقاي زم با عنوان« امپراطوري اعتدال» ديدم كه ايشان وسيع تر مطالبي را در آن جا آوردند . لذا شروع شده است. بالاخره اعتدال يك اصل مسلم اسلامي و قرآني است كه مي گويد « ما شما را امت معتدل و ميانه رو قرار داديم و انتظار خداوند اين است كه شما الگو و نمونه بشريت باشيد . و پيغمبر (ص) شما هم شاهد و گواه بر شما باشد. تنها از پيغمبر(ص) بياموزيد و ساير فرق از شما بياموزند »

 اين آيه قرآن است. آياتي داريم كه مقداري ميداني تر بيان  مي كنند، قرآن رسما  از همه اهل كتاب كه داراي كتاب آسماني هستند ؛ دعوت مي كند  كه بياييد روي نقاط مشتركم با هم كار كنيد« قل يا اهل الكتاب تعالوا علي كلمه سواءٍ بيننا و بينكم .» اين آيه خيلي روشن است. در گفتگو ها اعتدال و منطق ملاك است و دعوا و نزاع نيست . بهترين امت كسان يا افرادي هستند كه در بحث ها شركت مي كنند و حرف حق را مي پذيرند .پس بايد با مردمان ديگر در نقاط مشترك همراهي كنيم كه با خودي ها ؛ مسلمانان و هم وطنان جاي خود دارد.

○ انتخاب: عدم تعریف اعتدال در فضای سیاسی کشور، شرایطی ايجاد کرده كه مي گويند اعتدال، حد وسط است، نه چپ و نه راست و يا هم چپ و هم راست است . نظر شما چيست؟

● آیت الله هاشمی: تعريفش در قرآن هست . گفتم كه اگر  به  فرهنگ قرآن و حرف هايي كه آقاي رستگاري دارد آماده مي كند تا پخش شود ؛نگاه كنيد ؛ متوجه مي شويد كه اعتدال ربطي به چپ و راست ندارد.

○ انتخاب: منظور من در فضاي سياسي است.

● آیت الله هاشمی: فضايي با منطق است كه  تند رويي و افراط و تفريط در آن نباشد.اگر انسان بخواهد راه برود ؛ از وسط جاده راه مي رود.راه رفتن از حاشيه جاده افراط است و رفتن از كنار هم باعث  سقوط مي شود.

○ انتخاب: اگر اعتدال را برگرفته از "عدالت" بدانیم، آیا "تندروي" نمي تواند در برخی شرایط خاص، جزو اعتدال باشد؟ مثلاً یک اقدام انقلابی در شرایط خاص که کاملا به عدالت نزدیک است را هم می توانیم در مسیر "اعتدال" تعریف و تفسیر کنیم؟

● آیت الله هاشمی: چرا نمي شود؟ آن هم مشكلي ندارد، بالاخره جايي بايد تند روي انقلابي شود كه  آنجا  اعتدال معناي خاص خودش را پيدا مي كند و حدود و احكامي دارد . افراط يعني زياده روي  و بيش از حد لازم نيرو مصرف كردن يا جايي را گرفتن و يا هر چيزي كه تجاوز به حق ديگران است . تجاوز از حد . اگرچراغي  راكه از سقف آويزان است ؛ تنها به اين طرف يا آن طرف ببريد ؛ آن  از اعتدال خارج كرديد. به محض اين كه آزادش مي كنيد ؛ به طرف ديگر مي آيد و  مدتي نوسان مي كند. اين حركات  مال افراط و تفريط است .اين حالت نوسان ادامه دارد تا  دوباره استقرار پيدا كند . اگر ما معتدل باشيم ؛ از اين گونه كارها نخواهيم داشت.