زیر و بم سفر بدون برگشت به مریخ

پروژه مارس يك توسط سازماني به همين نام با هدف استقرار بشر روي سياره سرخ با استفاده از تركيبي از تكنولوژي‌هاي موجود و قابل استفاده در سراسر جهان آغاز به كار كرده است. اين سازمان قصد دارد ماجراجويي چندين ساله خود را از طريق نمايش برنامه‌يي تلويزيوني از تمامي لحظات اين پروژه با تمامي جهان به اشتراك بگذارد. شركت هلندي MarsOne ثبت نام اوليه از داوطلبان حضور در سفر بي‌بازگشت به مريخ را اواخر سال شمسي گذشته آغاز كرد.

براساس اعلام مسوولان اين شركت، پيش از شروع رسمي برنامه انتخاب داوطلبان، بيش از هزار درخواست براي حضور در اين سفر دريافت شده بود. پذيرش اوليه داوطلبان از 8 ژانويه 2013 آغاز شد و فرآيند انتخاب جهاني داوطلبان از طريق برنامه‌هاي تلويزيوني انجام خواهد شد. اين طرح تنها مختص دانشمندان يا خلبانان سابق جت‌هاي جنگي نيست و تمامي افراد علاقه‌مند با حداقل 18 سال سن مي‌توانند داوطلب حضور در جمع پيشگامان مستعمره مريخ (MarsColonypioneer) باشند.

دليل انتخاب مريخ آن است كه پس از زمين، قابل سكونت‌ترين سياره در منظومه شمسي محسوب مي‌شود. خاك اين سياره حاوي آب است و هواي نسبتا مناسبي دارد؛ نور كافي خورشيد امكان استفاده از پنل‌هاي خورشيدي را فراهم و لايه نازك جو نيز يك لايه محافظ در برابر پرتوهاي كيهاني و نور خورشيد ايجاد مي‌كند. ريتم شبانه‌روز آن نيز شباهت زيادي به زمين دارد و هر روز در اين سياره 24 ساعت و 39 دقيقه و 35 ثانيه است. مهلت ارسال درخواست‌ها براي سفر بدون بازگشت به مريخ تا آگوست 2013 بود، بهره هوشي مناسب و سلامت كامل جسمي و روحي را از جمله شروط اصلي براي ثبت نام اوليه در اين طرح عنوان كرده بودند. هدف نهايي در اين طرح، انتخاب 24 تا 40 فضانورد دوره ديده است كه پس از هفت سال تمرين و آماده‌سازي، در گروه‌هاي چهارنفري هر دو سال يك بار راهي سياره سرخ مي‌شوند.

 افرادي كه در فهرست نهايي ساكنان آينده مريخ قرار مي‌گيرند، اطمينان دارند كه هرگز به زمين بازنخواهند گشت؛ در اين شرايط مريخ به سكونتگاه هميشگي و محل زندگي، كار و مرگ آنها تبديل مي‌شود. سفر به مريخ حدود هفت ماه به طول مي‌انجامد.

اين گروه در مدت حضور در تمرينات روي زمين و زندگي بر سطح سياره سرخ در استخدام شركت MarsOne خواهند بود. نخستين تجهيزات مورد نياز براي احداث كلوني طي سال‌هاي 2016 تا 2021 ميلادي به مريخ ارسال خواهد شد و در سال 2018 نيز يك مريخ‌نورد براي انجام تحقيقات تكميلي راهي سياره سرخ مي‌شود.

«لانس دورپ» بنيانگذار شركت MarsOne درباره اين طرح گفت: نخستين گروه مسافران در سال 2023 راهي مريخ خواهند شد و باقي عمر خود را در كلوني‌هاي احداث شده روي سياره سرخ سپري خواهند كرد. نوربرت كرافت از محققان سابق ناسا و مدير پزشكي پروژه نيز اصلي‌ترين چالش پيش رو براي عملي شدن اين طرح را نحوه تعامل و همكاري اعضا در طول سفر بسيار طولاني از زمين تا مريخ و پس از آن زندگي تا آخر عمر بر سطح سياره سرخ عنوان مي‌كند. دكتر جرارد هوفت، برنده جايزه نوبل و برايان انكه، مفسر موسسه تحقيقاتي ساوث وست، از مشاوران برجسته اين پروژه هستند.

24نفر نهايي چه كساني هستند؟
اين سازمان هلندي از ميان بيش از 200هزار متقاضي سفر به مريخ در مرحله ‌اول 1058 نفر را انتخاب كرده است. متقاضيان از 140 كشور جهان براي پرواز به مريخ داوطلب شده بودند. سازمان «مارس يك» پنجشنبه 2 ژانويه 2014 (12 دي 1392) اعلام كرد كه در مراحل بعدي، در يك مسابقه تلويزيوني 24 نفر نهايي انتخاب خواهند شد. سازمان «مارس يك» به باس لانسدورپ، مبتكر برنامه‌هاي تلويزيوني تعلق دارد. ظاهرا او قصد دارد از سال 2025 ميلادي در مجموع، شش گروه چهار نفره را به سياره‌ سرخ بفرستد.

 قرار است مسافران در مريخ اردويي بسازند و ‌پرواز بازگشتي نيز در برنامه نيست. داوطلبان بايد حداقل 18 ساله باشند. سازمان «مارس يك» از شركت‌كنندگان انتظار دارد علاوه بر سلامتي از توانايي بالا در روابط اجتماعي برخوردار و بر زبان انگليسي مسلط باشند

مشخصات اصلي سفر
بر اساس اعلام شركت هلندي MarsOne، بيش از 165 هزار درخواست براي سفر بي‌بازگشت به مريخ تاكنون به ثبت رسيده است. پروژه سفر بي‌بازگشت به مريخ شامل انتقال تجهيزات و چند مريخ‌نورد براي احداث پايگاه اوليه جهت استقرار نخستين گروه از ساكنان آينده مريخ است. گروه نخست، متشكل از چهار زن و مرد از قاره‌هاي مختلف جهان، پس از انتخاب و گذراندن دوره‌هاي نهايي آموزش تا سال 2023 راهي سياره سرخ خواهند شد. به دليل نبود فناوري‌هاي مورد نياز براي انجام سفر بازگشت از مريخ، هزينه‌هاي بالاي سفر و مشكلات تامين سوخت، داوطلبان نهايي، بليت يك‌طرفه به سمت مريخ دريافت خواهند كرد.

با وجود عدم امكان بازگشت به زمين، تا ماه آگوست 2013 (مردادماه) بيش از 165 هزار درخواست ثبت شده و استقبال متقاضيان از اين طرح چشمگير عنوان شده است. هزينه ثبت‌‌نام اوليه 12 تا 38 دلار است كه براساس وضعيت اقتصادي كشور، افزايش يا كاهش پيدا مي‌كند.

شرايط زندگي در مريخ
اين نامزدها چند ماه طي دوسال در انزوا و در تاسيساتي شبيه‌سازي شده نگاه داشته مي‌شوند تا نحوه پاسخ آنها به زندگي در فضاي بسته همراه با سه نفر ديگر مورد بررسي قرار گيرد. طي اين مدت فضانوردان تمرين‌هاي فيزيكي بسياري انجام مي‌دهند چرا كه طي هشت ماه سفر تا مريخ آنها نمي‌توانند دوش بگيرند و تنها از غذاهاي خشك شده، كنسروي و فريز شده استفاده مي‌كنند؛ از اين‌رو سه ساعت در روز بايد ورزش كنند تا بتوانند جرم ماهيچه‌هاي خود را حفظ كنند. هواي مريخ به نوعي است كه ساكنان نمي‌توانند بدون يك لباس فضايي بيرون بروند. در اين سياره گياه رشد نمي‌كند اما ساكنان محصولات خود را در كابين‌هايشان رشد مي‌دهند تا غذايشان تامين شود.

دلتنگ نمي‌شويد؟
با شرايط توصيفي، بسياري گفته‌اند ترجيح مي‌دهند يك پا نداشته باشند اما در چنين سفري قدم بگذارند و در سياره‌يي سرد زندگي كنند و براي هميشه از دوستان و خانواده خود خداحافظي كنند!

 ساليجان شريپف، فضانورد مسلمان روس كه سال گذشته به ايران سفر كرده بود، در پاسخ به اين سوال كه آيا در مدت اقامت در فضا غير از خانواده و نزديكان خود براي چيز ديگري هم در زمين دلتنگ شده يا نه، گفته است: ماه اول حضور در فضا كه همه‌چيز براي انسان تازگي دارد و كارهاي زيادي براي انجام دادن هست، بسيار خوب است ولي به‌تدريج دلتنگي سراغ انسان مي‌آيد. دلتنگي‌هايي كه من تجربه كردم به‌حدي است كه فكر نمي‌كنم هيچگاه انساني حاضر باشد براي سفر بدون بازگشت به مريخ و سيارات دور داوطلب شود.

دشواري‌هاي سفر
اگر منتخبان نهايي به مريخ فرستاده شوند، بايد در ابتدا از پروازي كه هفت ماه طول خواهد كشيد و فرودي كه بسيار مشكل خواهد بود، جان سالم به در برند. همچنين بايد از اثرات تشعشعات راديواكتيو قوي در حين اين سفر نيز در امان بمانند. با طي شدن اين دو مرحله اگر زنده بمانند، ‌سياره‌يي خشك با ميانگين دماي 63- درجه در انتظار اين فضانوردان آماتور است. جو مريخ هم به‌طور عمده از دي‌اكسيد‌كربن تشكيل شده كه براي انسان مضر است.

اين برنامه تا به حال با انتقادات زيادي مواجه شده است ولي يك پشتيبان معروف هم دارد. «گرارد ت هوفت» برنده‌ هلندي جايزه نوبل فيزيك از اين برنامه حمايت كرده است. تا به حال فقط روبات‌هاي بدون سرنشين به مريخ فرستاده شده‌اند. نوامبر سال گذشته ميلادي سازمان فضانوردي هند برنامه ‌‌پرواز به مريخ را تاسيس كرد. يك سال پيش از آن، سال ????ميلادي نيز سازمان ناسا كاوشگر «كنجكاوي» را به مريخ فرستاده بود.

حضور 70 ايراني در اين طرح
در پي اعلام اين فراخوان هزاران نفر از سراسر جهان براي حضور در اين ماموريت اعلام آمادگي كرده‌اند كه در بين آنها بيش از 70 ايراني نيز حضور دارند. سازمان خصوصي و غيرانتفاعي هلندي Mars One با هدف ساخت سكونتگاه انساني بر سطح سياره مريخ تاسيس شده است؛ در سال 2011 اعضاي بنياد Mars One گردهم آمدند و برنامه استراتژيكي براي فرستادن انسان به مريخ تدوين كردند. اين مسافران فضايي هرگز به زمين باز نمي‌گردند، آنها زندگي خود را در مريخ خاتمه مي‌دهند.

اين بليت يك طرفه به مريخ ماموريت را ممكن مي‌كند، هزينه را كاهش مي‌دهد و از سوي ديگر بايد در نظر گرفت كه هنوز هيچ فناوري براي بازگشت به زمين از مريخ وجود ندارد. اين شركت اعلام كرده درحال حاضر به هيچ فناوري جديدي براي فرود انسان روي مريخ نيازي نيست. بودجه پيش‌بيني شده براي اين پروژه شش ميليارد دلار است كه حدود 66 درصد هزينه‌ها تنها به ارسال و فرود فضاپيماي حامل ساكنان مريخ اختصاص دارد. فضاي اختصاص يافته به هر فضانورد در داخل كپسول‌ها 50 مترمربع است و 200 مترمربع فضاي داخلي نيز به اتاق خواب، محوطه كار، اتاق نشيمن و واحدهاي پرورش گياهان اختصاص يافته است. فضانوردان هنگام ترك محل سكونت خود و براي در امان ماندن از پرتوهاي كيهاني بايد از لباس‌هاي ويژه (Mars Suit) استفاده كنند.

 ساكنان آينده مريخ در طول زندگي‌شان به صورت روزانه و مستمر گزارش‌هايي را به مراكز كنترل زميني ارسال مي‌كنند و نحوه زندگي و كشفيات خود را با ساكنان زمين به صورت زنده و مستقيم به اشتراك مي‌گذارند. نخستين ساكنان انساني مريخ به‌طورقطع به توليد مثل نيز فكر خواهند كرد؛ پزشكان تاكيد مي‌كنند كه ديدگاه روشني نسبت به احتمال باردار شدن و زايمان در شرايط گرانش ضعيف مريخ كه 38 درصد گرانش زمين است، ندارند.

مهم‌ترين چالش
محققان اصلي‌ترين چالش پيش رو براي عملي شدن اين طرح را نحوه تعامل و همكاري اعضا در طول سفر بسيار طولاني از زمين تا مريخ و پس از آن زندگي تا آخر عمر بر سطح سياره سرخ عنوان مي‌كنند. گرانش مريخ كه تنها 38 درصد گرانش زمين است، چالش ديگري است كه به احتمال قوي باعث تغييرات فيزيولوژيكي بدن از جمله كاهش تراكم استخواني، ضعف عضلاني و مشكلات گردش خون مي‌شود. بيماري‌ها و مشكلات حاد پزشكي نيز در مريخ قابل درمان نيست؛ همچنين اگر لباس مخصوص فضانوردان در محيط خارج از كپسول‌ها صدمه ببيند، احتمال مرگ فرد وجود دارد.

ماموريت ارسال انسان به اين سياره مي‌تواند حيات بالقوه در مريخ را نيز تهديد كند. هر انساني كه قدم بر سطح سياره مريخ بگذارد، بيش از 100 تريليون ميكروب به همراه خواهد داشت كه مي‌تواند ارگانيسم‌هاي احتمالي موجود در مريخ را نابود كند.
منبع: اعتماد