شگفت‌انگیزترین رویدادهای نجومی 2013

 اسرار فضاي كيهاني با اجرام عجيب و غريب‌اش دير زماني ذهن انسان زميني را به‌خود معطوف كرده‌است. تولد هر ستاره هنوز هم معجزه عالم كائنات را به‌رخ بشر مي‌كشد. در اين ميان امپراتوري سحابي‌هاي اسرارآميز در برابر صورت‌هاي‌ فلكي‌ با صف طولاني ستارگان درخشان، گنبد خضراي هستي را بسان فرشي رنگارنگ شبا‌هنگام تزيين كرده‌اند.

روزنامه ایران نوشت:در همين راستا مجموعه‌اي از جنجالي‌ترين اخبار كهكشاني در ادامه بررسي خواهد شد:

نخستين پيام كي روبو به زمين
«كي‌روبو» kirob نخستين روبات سخنگوي فضايي، در ايستگاه فضايي بين‌المللي با پيامي كوتاه به فضانورد ژاپني، رويدادي شگرف را رقم زد. روبات كاملاً هوشمند ژاپني به همراه كويچي واكاتا، فضانورد ژاپني همراهش، به مناسبت آغاز جشن كريسمس 2013 ميلادي به حرف آمد و از محقق فضايي پرسيد، براي جشن كريسمس چه هديه‌اي مي‌خواهي؟ «تموتاتاكاشي»، طراح اين پديده شگرف اعلام كرد: روبات 30‌سانتيمتري سخنگو، رابط ميان انسان، سيستم‌هاي فضايي و اينترنت است. همراهي فضانوردان در سفرهاي طولاني مدت و ارسال اطلاعات فضايي، مهم‌ترين وظيفه كي‌رو‌بو خواهد بود.

پايان مأموريت كاوشگر ديپ ايمپكت
كاوشگر Deep Impact پس از دو هفته سكوت راديويي ارتباط خود را با ستاره‌شناسان مركز تحقيقاتي و محققان ناسا از دست داد و از كنترل و مدار شناسايي خود خارج شد.
منجمان ناسا در گزارشي اعلام كردند، ديگر قادر نيستند ارتباط خود را با كاوشگر احيا كنند. بدين طريق اين كاوشگر امكان بازيابي و تنظيم را از دست داد و پس از تقريباً يك دهه فعاليت به مأموريت فضايي‌اش خاتمه داد. «مايكل هيدن»، از دانشمندان و محققان ساخت اين كاوشگر گفت: ارسال تصاوير فوق‌العاده ديپ ايمپكت، انقلابي بزرگ در شناسايي ما از فعاليت‌هاي ستاره‌هاي دنباله‌دار ايجاد كرد.

فرود فضاپيماي چيني بر سطح ماه
افتخاري ديگر از فضانوردان و كارشناسان نجومي چين با پرتاب موفقيت‌آميز فضا‌پيماي بدون سرنشين چانگ‌اي3 به‌وقوع پيوست. دانشمندان چيني روبات ماه‌نورد يوتو (Yutu) يا خرگوش يشمي را براي اجراي آزمايش‌هاي زمين شناسي به همراه فضاپيما به مأموريت كيهاني فرستادند. اين روبات در مأموريت سه ماهه خود به جست‌وجوي مواد معدني نادر از جمله تيتانيوم، اورانيوم و هليم خواهد پرداخت. اين دستاورد بزرگ پس از امريكا و روسيه به چين تعلق گرفت.

رصد قمر اسرارآميز نپتون  پس از 24 سال
كاوشگر ويجر 2 در سال 1989 ميلادي- 1368 هجري شمسي- تصاوير ناياد Naiad، نزديك‌ترين قمر نپتون با قطر 100 كيلومتر را به زمين مخابره كرده بود، اما پس از آن تاريخ به مدت 24 سال اين قمر ناپديد شد. «مارك شوالتر»، از دانشمندان ناسا و محققان مركز تحقيقاتي «ستي»، دليل اصلي رصد ناپذيري اين قمر را قرار گرفتن در مكان اشتباه و خارج از مدار اصلي‌اش عنوان كرد. طبق نظر كارشناسان نجوم، دلايل زيادي براي اين واكنش وجود دارد كه اثر متقابل اين قمر با ساير قمرهاي سياره نپتون، از مهم‌ترين عوامل به‌شمار مي‌رود. تاكنون محققان با تحليل‌هايي كه انجام داده‌اند 14 قمر نپتون را كشف كرده‌اند. Naiad همواره هدفي گريزان براي محققان محسوب مي‌شد از اين رو گردآوري اطلاعات پيشين حقايق جديدي را درباره اسرار اين قمر خارق‌العاده افشا خواهد كرد.
‌
 ماه 100 ميليون سال جوان‌تر شد
سن ماه با 100 ميليون سال كاهش، بين 4/4 تا 45/4 ميليارد سال تخمين زده شد.
براساس آخرين تحقيقات كارشناسان ناسا، ماه‌ اندكي ديرتر از هنگام شكل‌گيري مريخ و كهكشان راه شيري تشكيل شده است. پيش از اين عمر ماه 56/4 ميليارد سال برآورد شده بود. ريچارد كارلسون، از مؤسسه علوم كارنگي در واشنگتن دي‌سي در اين باره گفت: نظريه‌هاي مختلفي درباره نحوه شكل‌گيري عمر ماه وجود دارد. نتايج جديد اين تحقيق در جلسه‌اي برنامه‌ريزي شده توسط انجمن سلطنتي نجوم لندن با موضوع «منشأ ماه»، اعلام شد. بر اساس تجزيه و تحليل شهاب سنگ «سيارك وستا» كه بارها با سطح زمين برخورد كرده است، دانشمندان به ميزان سن تقريبي اجرام آسماني پي بردند. طبق اين تحقيق، زمين و تنها قمر آن بايد زمان طولاني تري را براي تشكيل و رسيدن به حجم ايده‌آل سپري كرده باشد.

‌ درياي الماس در مشتري و زحل
رعد و برق‌ها و توفان‌هاي شديد در جو سيارات مشتري و زحل باعث توليد ذرات كربن به شكل دوده و تركيبي گرافيتي شده‌ است. محققان و دانشمندان ناسا براساس مشاهدات و آزمايش‌هاي به عمل آمده اعلام كردند: گرافيت در حال سقوط به سياره پس از فشار، حرارت و مواد تلفيقي تبديل به الماس جامد مي‌شوند و محاسبات اختر فيزيكدانان نشان داد شرايط جوي در دو سياره مشتري و زحل به‌گونه‌اي است كه امكان توليد اقيانوس‌هاي دائمي از الماس مذاب در سطح آنان وجود دارد. پيش‌از اين دانشمندان براساس تجزيه و تحليل‌هاي خود احتمال وجود الماس را درسيارات اورانوس و نپتون پيش‌بيني كرده بودند. طبق گفته محققان، فشار و دماي زياد باعث تشكيل و تركيب اتم‌هاي كريستالي كربن خواهد شد كه سرانجام اين آرايش اتم‌ها را الماس مي‌ناميم. «پيتر رويد»، از اساتيد دانشگاه آكسفورد معتقد است: وجود الماس‌هاي سيارات مشتري و زحل پذيرفتني است، اما آن تصوري كه از الماس زميني داريم با خصوصيات و تركيبات الماس‌هاي فضايي كاملاً متفاوت خواهد بود.

شكوه تولد يك ستاره
دو تلسكوپ فضايي و زميني، به طور همزمان، شگفت‌برانگيز‌ترين رويداد نجومي را شكار كردند. هنگام تولد ستاره، گازهاي منتشر شده به همراه گرد و غبار كيهاني، رنگين‌كمانی از انوار مختلف را خلق كرده‌اند. محققان ناسا، انبساط‌هاي سريع زمان تولد، بي‌نظمي در اشكال ابرهاي گازي توليد شده و پيدايش جرم فضايي را ثبت كرده‌اند. ستاره 47/46 با تولدش، دريچه‌اي نوين بر عالم نجوم و تحقيقات اخترشناسان گشوده است.

كشف كهكشان وابل
كهكشان وابل Wobble توسط يك تيم بين‌المللي از ستاره شناسان كـــهكشان راه شيري در مؤسسه اختر فيزيك «پوتسدام» برلين، واقع در آلمان كشف شد. آزمايش‌هاي سرعت شعاعي به همراه ديگر داده‌هاي آماري در خصوص ويژگي‌هاي ستارگان، به واسطه جديدترين تجهيزات و ابزار فضايي فرصتي جديد براي محققان به‌همراه آورد. كهكشان جديد در اطراف خورشيد قرار دارد و كانوني براي تشكيل ستارگان، سياهچاله‌ها و سيارك‌ها است. كهكشان مارپيچي وابل با نورهاي قرمز و آبي رنگ اطرافش تا مدت‌ها موضوع تحقيق ستاره شناسان اروپايي و امريكايي خواهد بود.

‌ بارش شهاب جوزايي
زيباترين و بزرگ‌ترين بارش شهاب سنگ‌هاي كيهاني در نخستين ساعات بامداد 13 آذرماه، موجب نورافشاني مناطقي از جهان شد. كارشناسان ستاره‌شناسي ناسا به‌همراه همتايان اروپايي‌شان اعلام كردند: در هر ساعت بين 100 تا 120‌ شهاب سنگ پس از مسافت 78 هزار مايلي در آسمان شب پديدار شدند. براساس نظرات محققان ناسا، منشأ رگبار شهابي در صورت فلكي جوزا بود كه طي رويدادي سالانه به‌مدت چهار روز از 23 الي 27 آذرماه
به‌وقوع مي‌پيوندد.

عبور ستاره دنباله‌دار آيزان از مقابل خورشيد
عبور جنجال‌برانگيز ستاره دنباله‌دار قرن در هفت آذرماه و تأييد انفجارش دو هفته بعد شگفت‌انگيز‌ترين رويداد نجومي سال بود كه دانشمندان امريكايي، اروپايي و آسيايي را با 17 تلسكوپ فوق پيشرفته به خود معطوف كرد. آيزان از فاصله 2/1 ميليون كيلومتري با سرعتي بالغ بر 350 كيلومتر در ثانيه از سطح خورشيد عبور كرد. اما تشعشعات دو هزار و 700 درجه‌اي خورشيد، گوي يخي را با نيروي گرانشي به سمت خود كشيد و انفجاري مهيب، مرگ دنباله‌دار را رقم زد. دو هفته پس از اين ماجرا رصدهاي لحظه‌به‌لحظه تيم تحقيقاتي آزمايشگاه نيروي دريايي واشنگتن خبر تلخ انهدام آيزان را با قطعيت اعلام كرد.