سید حسن خمینی: تأثیر روانی روزنامه‌ها بیشتر از سایت‌هاست/ آفت روزنامه‌های اجتماعی «زرد شدن» است

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی با اشاره به ضرورت رعایت اخلاق در کار رسانه، گفت: دزدی یک روزنامه‌نگار، عدم نقل منبع است. از مصادیق دروغ در مجموعه روزنامه‌نگاری هم می‌تواند القاء دروغ باشد و رسانه باید مراقب باشد که چرا یک مطلب را منتشر می‌کنند.

نوه امام خمینی(ره) در دیدار مدیرمسئول و جمعی از اعضای تحریریه روزنامه «شهروند»، با اشاره به تحولات عرصه رسانه در جهان، اظهار کرد: واقعیت این است که ورود رسانه‌های دیجیتال و بویژه سایت‌های خبری، بحرانی را برای روزنامه‌ها ایجاد کرده و موجب شده است که حتی برخی نشریات چاپی دارای سابقه طولانی هم به تعطیلی کشیده شوند یا احیاناً از تیراژ مابقی آنها کاسته شود.

روزنامه‌ها به سمت تهیه «بسته خبری» بروند

وی افزود: یکی از دلایل این مسأله می‌تواند این باشد که نقش روزنامه‌ها باید تغییر کند. پیش از این، اگر دنبال خبر بودید باید روزنامه می‌خریدید، اگر در پی تحلیل بودید به سراغ هفته‌نامه‌ها می‌رفتید و علاوه بر آنها، مقالات ترویجی در ماهنامه‌ها و مقالات پژوهشی در فصلنامه‌ها درج می‌شد اما امروز دیگر کسی برای کسب «خبر» روزنامه نمی‌خرد، زیرا قبل از آنکه مخاطب خبر را در روزنامه بخواند، در سایت‌ها خوانده است.

سیدحسن خمینی ادامه داد: یادم می‌آید که سال‌ها پیش رئیس سازمان سیا در مصاحبه‌ای گفته بود ما دیگر جاسوس نمی‌خواهیم، زیرا سی.ان.ان همه چیز را می‌گوید. این سرعت پخش خبر در حالی است که ما در تاریخ می‌خوانیم به عنوان مثال، خبر مرگ معاویه پس از یک هفته به کوفه رسیده است، اما الان در لحظه حادثه، خبر از تلویزیون پخش می‌شود.

یادگار امام با تأکید بر اینکه "روزنامه برای بقای خود، باید کارکرد خود را تغییر دهد"، گفت: یکی از راه‌ها این است که روزنامه به سمت تهیه «بسته خبری» برود. مثلاً درباره حادثه‌ای که امروز رخ می‌دهد، روزنامه باید بتواند روز بعد یک بسته خبری از مجموع اخبار آن حادثه تهیه کند. اخیراً هم دیده‌ام که برخی روزنامه‌ها آرام آرام به سمت استفاده از این شیوه در حال حرکت هستند.

تأثیر روانی روزنامه‌ها بیشتر از سایت‌هاست

این مدرس حوزه علمیه قم با تأکید بر اینکه "روزنامه هیچ‌وقت تأثیر خود را از دست نمی‌دهد"، تصریح کرد: به دلیل همین تأثیر، بسیاری از مطالبی که در روزنامه‌ها بیان آنها ممنوع است، در سایت‌ها آزاد است، چراکه روزنامه یک تأثیر عمیق لحظه‌ای دارد که سایت، فاقد آن عمق تأثیر است. شما وقتی صفحه یک سایت را می‌بندید، از لحاظ روانی احساس می‌کنید که همه‌چیز تمام شد اما روزنامه همیشه روی میز شما و کیوسک مطبوعاتی است و در نتیجه کسی که در روزنامه‌ها مطلبی علیه او نوشته می‌شود، خیلی بیشتر از این تحت فشار است که در یک سایت درباره او چیزی بنویسند.

وی افزود: ما می‌بینیم که تیتر یک روزنامه هم موج‌آفرین است؛ البته این تأثیرگذاری الزاماً برای مردم عادی نیست، بلکه برای آن کسانی است که مطلب در مورد آنها نوشته می‌شود. بنابراین ممکن است یک روزنامه با دو هزار نسخه تیراژ، جنگ روانی‌اش برای مخاطبانش زیاد باشد اما تأثیر روانی‌اش برای مردم عادی زیاد نباشد و میزان تأثیری که بر روی موضوع خبر می‌گذارد، واقعیت نداشته باشد.

نوه امام خمینی در جمع‌بندی این بخش از صحبت‌های خود افزود: برای تأثیرگذاری روزنامه، باید به سمت بسته خبری رفت و به عنوان مثال اگر موضوع لایحه بودجه، سوژه روز کشور است، صبح فردا مجموع اخبار مربوط به این سوژه را بدون پرداخت طویل به آن درج کرد؛ چراکه امروز مخاطبان حوصله چندانی برای خواندن اخبار طولانی ندارند. البته در این بسته خبری تحلیل‌های کلی هم می‌تواند وجود داشته باشد تا در روزهای بعد تحلیل‌های مفصل نوشته شود.

آفت روزنامه‌های اجتماعی «زرد شدن» است

یادگار امام با تأکید بر اینکه "در همه کارها از جمله روزنامه‌نگاری، «هدف» نباید گم شود"، اظهار کرد: انسان در هیچ کاری نباید هدف را گم کند، زیرا انسان وقتی در مسیر می‌افتد، درگیر مسائل روزمره می‌شود. آفت بزرگ روزنامه‌های اجتماعی، «زرد شدن» است. در سیاست، ورزش، سینما و... این‌گونه است که خبرهای جنجالی مخاطبان را جذب می‌کند. در روزنامه‌های اجتماعی هم به این دلیل که حدود و ثغور آن معلوم نیست، وقتی تیراژ بالا رفت اگر مراقب نباشید، به سمت زرد شدن کشیده می‌شوید. البته من این آفت را تاکنون در روزنامه شما ندیده‌ام، اما برای آینده باید به آن توجه داشت. مثلاً خبر ساختن یک مدرسه توسط یک خیر مدرسه‌ساز فی نفسه جذابیتی ندارد و باید حاشیه‌هایی به آن افزود اما مراقب باشید که گرفتار زرد شدن نشوید.

روزنامه‌نگار باید «دائم‌الشغل» باشد

سیدحسن خمینی با تأکید بر دائم‌الشغل بودن روزنامه‌نگاران، گفت: من دوستان خبرنگار زیادی داشته‌ام. هرکسی که دائماً در این شغل بوده - البته به شرط داشتن استعداد ذاتی - موفق بوده است، اما اگر کسی در کنار سایر کارهای زندگی به این شغل پرداخته، هیچ‌گاه توفیق نداشته است، زیرا کسی که در روزنامه کار می‌کند 24 ساعت شبانه‌روز باید به کارش فکر کند تا موفق باشد.

وی در ادامه این دیدار در پاسخ به پرسش یکی از روزنامه‌نگاران حاضر در جلسه درباره سخنان اخیرش درباره تقسیم‌بندی مفاهیمی چون اخلاق و اعتدال به دو نوع مثبت و منفی، گفت: در ادامه آن تقسیم‌بندی، انسان‌دوستی را هم می‌توان به دو نوع تقسیم کرد؛ یک نوع انسانی‌دوستی، منفی است که در جهت سلبی است و در آن فقط به مردم کمک می‌کنیم. اما انسان دوستی مثبت این است که هم به مردم کمک کنیم و هم دست خطاکار را بگیریم و جلوی او بایستیم؛ همان‌طور که معنویت مثبت این است که در جامعه برای ترویج معنویت تلاش می‌کنید.

بزرگترین راه ترویج صلح، «مبارزه با جنگ» است

یادگار امام ادامه داد: این‌که به دنبال صلح دوستی و اخلاق باشیم، به معنای سکوت در مقابل ظلم و اجحاف نیست. اینکه وقتی ظلمی حادث شد بگوییم ما فقط دنبال ترویج صلح هستیم و هرکس که بگوید ما فقط دنبال صلح هستیم، صحیح نیست؛ بلکه بزرگترین راه ترویج صلح، «مبارزه با جنگ» است.

عدم نقل منبع، دزدی است

سیدحسن خمینی در ادامه تأکید کرد: قواعد اخلاقی در همه‌جا ثابت است، اما در فضای هرکس مصادیق و شعبات خاص خود را می‌یاید. مثلا دزدی علمی، عدم نقل منبع است. دزدی یک بقال، کم‌فروشی در مال است و دزدی یک روزنامه‌نگار، عدم نقل منبع است و شما جلوی این کار را در خودتان بگیرید. از مصادیق دروغ در مجموعه روزنامه‌نگاری هم می‌تواند القاء دروغ باشد و رسانه باید مراقب باشد که چرا یک مطلب را منتشر می‌کند؛ نیت کار مهم است. همان‌گونه که در فلسفه حقوق جزا هم هست که فلسفه مجازات مقابله با جرم است، نه مجرم.

وی افزود: وقتی وارد بحث رسانه می‌شوید، این اخلاق را در نظر بگیرید. یک وقت هست بیان یک مطلب تلخ است، اما باید دید این یک داروی تلخ است یا زهر تلخ؟ آیا در راستای اصلاح منتشر می‌کنم یا افساد؟

وی با اشاره به زمینه اجتماعی در روزنامه‌ها گفت: ورود به مسائل اجتماعی با حوزه‌های دیگر اعم از سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... هم پیوند می‌یابد. انسان نمی‌تواند بگوید من می‌خواهم در جامعه جلوی دزدی را بگیرم، اما نمی‌توانم جلوی فقر را نگیرم! من می‌خواهم جلوی فقر را بگیرم اما نتوانم سرمایه‌گذاری کنم! من می‌خواهم سرمایه‌گذاری کنم اما امنیت را تأمین نکنم! در حالی که امنیت لازمه سرمایه‌گذاری است. اما این‌که فکر کنیم برای هر چیزی به علت‌العلل برگردیم هم صحیح نیست، مثلا این رفتار هم درست نیست که اگر مستمندی را دیدیم کمک نکنیم و بگوییم بگذاریم مشکلات به او فشار بیاورد تا برود شورش کند و اتفاقات بعدی بیفتد و مشکل حل شود! می‌توان هم به آن مورد خاص کمک کرد تا از گرسنگی تلف نشود و هم تلاش کرد تا علت فقر را از بین برد. ضمن اینکه مشکلات اجتماعی مانند فقر و بزهکاری در همه جوامع هست و فقط درصد آن متفاوت است، اما باید به سمت خوب شدن رفت و همان‌گونه که قبلا گفتم، شیب و جهت کار مهم است.

بر اساس این گزارش، پیش از آغاز این دیدار، نمازظهر و عصر به امامت حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی اقامه شد.

انتهای پیام