ناگفته های ظریف از مذاکرات ژنو

وزیر امور خارجه با بیان این که رفتار آمریکا و برخی کشورهای غربی اعتماد را از بین می برد، گفت: ما در ابتدای راه هستیم اما توانسته ایم سد چندین ساله عدم تفاهم را بشکنیم.

به گزارش انتخاب، دکتر « محمد جواد ظریف» این مطلب را در گفت و گو با ویژه نامه روزنامه ایران که امروز دوشنبه به مناسبت یکصدمین روز فعالیت دولت یازدهم منتشر شد، بیان کرد.

ظریف در پاسخ به این سوال که چه اتفاقاتی افتاد که ظرف کمتر از سه ماه پرونده پرتنش هسته ای ایران به جایی رسید که توافق مهم ژنو حاصل شد؟ گفت: وزارت امور خارجه مسئولیت پیگیری مذاکرات را عهده دار شد در حالی که همچون گذشته شورای عالی امنیت ملی تحت نظارت شخص رئیس جمهوری و با هماهنگی دبیر این شورا مسئولیت هماهنگی و هدایت کار اصلی را بر عهده دارند.

وی با تاکید بر این که در آغاز راه هستیم و تا رسیدن به یک توافق، فاصله قابل توجهی داریم، افزود: در مرحله اول خواستیم شیب صعودی تنش را متوقف کرده و وارد یک شیب نزولی شویم.

وزیر امور خارجه ، ادامه داد: این طراحی ما برای مرحله اول بود که دشوار هم بود ولی هنوز کار دشوارتر از آن، پیش روی ما قرار دارد.

ظریف با بیان این که تحولات مرحله بعد، ارتباط مستقیمی با ماهیت موضوع دارد، اضافه کرد: اجرای توافق های اولیه به پیشبرد مسأله کمک زیادی می کند و همین گام های هماهنگ و هموار، خودش اعتماد ایجاد می کند.

وی، تصریح کرد: اما اگر در هر مرحله ای اقداماتی که از سوی طرفین صورت می گیرد، مخل اطمینان باشد و اعتماد را تخریب کند، آن وقت کار سخت تر می شود.

مذاکره کننده ارشد هسته ای جمهوری اسلامی ایران با بیان این که الان در یک فضای بی اعتمادی هستیم، اظهار داشت: مردم ما به طرف مقابل اطمینان ندارند، لذا با این فضا جلو رفتن خیلی کار را دشوار می کند.

ظریف با بیان این که در این مذاکرات نه با یک مدل خیلی خوشبینانه بلکه با واقع بینی همراه با خودباوری وارد شدیم، گفت: اگر عامل خودباوری نباشد، واقع بینی به یأس و در نهایت هم به عدم اقدام یا به انجام اقدامات نمایشی تبدیل می شود.



** پشت مواضع تند همیشه احساس ضعف وجود دارد

ظریف درباره این که چگونه می شود اقدامات نمایشی انجام داد در حالی به شدت از سوی کانون های تصمیم گیری و محافل رسانه ای کنترل و رصد می شود؟ افزود: اقدامات نمایشی یعنی شما می روید اعلام موضع می کنید.

وزیر امور خارجه، ادامه داد: این در حالی است که برخی ها احساس می کنند اعلام موضع کردن به معنی نشان دادن قدرت است در صورتی که اعلام مذاکره ضعیف ترین کاری است که می توان انجام داد.

ظریف با بیان این که اعلام موضع کردن نه توان و تخصص می خواهد و نه اعتماد به نفس، اضافه کرد: شما می توانید به راحتی یک موضعی را بنویسید و ارائه دهید و بعد هم خیلی احساس غرور کرده و اعلام کنید که ما موضع محکم گرفتیم.

وی تصریح کرد: این مسأله معمولاً ناشی از آن است که شما احساس نمی کنید توان مذاکره دارید. پشت مواضع تند همیشه یک احساس ضعف وجود دارد.

ظریف، اضافه کرد: ما معتقد بودیم درست است که شرایط بسیار دشوار است اما فکر می کردیم نظام، مردم و انتخابات، قدرتی را به ما داده که می توانیم مذاکره کنیم.

رییس دستگاه دیپلماسی با بیان این که رهبری انقلاب هم همیشه اصرار داشتند که قدرت خودتان را باور کنید، ما کشور بی قدرتی نیستیم، اظهار داشت: اصرار داشتیم که جدی باشیم، مذاکرات مداوم باشد و ابتکار عمل را ما در اختیار داشته باشیم .

ظریف، خاطر نشان کرد: اصرار داشتیم سطح مذاکرات برابر باشد زیرا احساس می کردیم باید از موضع برابر با ما برخورد کنند و بر این اساس من نخستین گام را در نیویورک برداشتم.



**صدها ساعت مذاکره دوجانبه و چند جانبه در ژنو

ظریف درباره چگونگی تعیین ژنو برای محل مذاکرات، توضیح داد: در نیویورک جلسه گذاشتیم، تصمیم گرفتیم راجع به موضوعات غیرمحتوایی بحث را طولانی نکنیم. گفتم من وقت تلف نمی کنم راجع به این که پنج روز مذاکره کنیم که محل مذاکره کجا باشد.

وزیر امور خارجه، افزود: گفتم از الان تصمیم بگیریم مقر سازمان ملل در ژنو را برای مذاکره در نظر بگیریم به پیشنهاد من هم این گونه شد و طرف مقابل ذوق کرد و گفت که از حالا به بعد نباید درباره محل مذاکرات بحث کنیم.

ظریف تاکید کرد: من معتقد نیستم صرف این که یک موضوع غیرمهم را پیدا کنید و روی آن کلی بحث کنید و بعد درباره نکات مهم چانه نزنید.

وی با بیان این که تنها کاری که در نیویورک شد این بود که اعلام کردیم ایران می خواهد موضوع هسته ای را از طریق مذاکره به سرانجام برساند، گفت: گفتیم که باید هر راه حل سه مرحله داشته باشد.

ظریف، اهداف مشترک، اقدامات دوطرف و تصویر نهایی را مراحل این مذاکره برشمرد و ادامه داد: هنوز هم در همین چارچوب حرکت می کنیم.

مذاکره کننده ارشد هسته ای کشورمان با بیان این که در کنار مذاکرات چندجانبه در قالب 1+5 ، مذاکرات غیررسمی دوجانبه از جمله با آمریکایی ها داشتیم، گفت: در این فاصله، صدها ساعت مذاکره در سطح کارشناسی، معاونان وزرا و وزرای خارجه شکل گرفت و نتیجه آن متن توافق شد.

ظریف، اضافه کرد: در ژنو یک بیشتر ما حرف میزدیم و چارچوب ها را بیان می کردیم اما از وقتی آن ها شروع کردند، ما احساس کردیم به نظر می رسد آن ها می خواهند از این فرصت استفاده کنند.

وی با یادآوری این که تیم ما جدید بود، اما تیم مقابل همان هایی بودند که چندین سال است که مذاکره می کنند، گفت: از ژنو دوم مذاکره کنندگان ما با آنها نشست برگزار کردند، معلوم شد که طرف مقابل متعجب شده که ایران اراده ای برای مذاکره و توافق دارد.

وزیر امور خارجه، افزود: خودشان هم در حرفهایشان گفتند که ما خوشحالیم که شما دارید درباره موضوع هسته ای صحبت می کنید، اما هیچ وقت نگفتند ما خوشحالیم که شما انعطاف دارید.



** وزرای خارجه 5+1 نگران از عقب افتادن

ظریف در پاسخ به این سوال که آمدن جان کری و سایر وزرای خارجه به ژنو با هماهنگی شما با اشتون بود یا این که غرب یک جانبه این ابتکار عمل را به خرج داد؟ گفت: ما خبر داشتیم که جان کری میخواهد بیاید.

وی، ادامه داد: قبلا هم به ما گفته بود که می خواهم بیایم اما قبل از آمدن از ما پرسیدند خوب است که کری بیاید، جواب دادم، نمیدانم ما هنوز به نتیجه نرسیده ایم، اگر می خواهد بیاید نتیجه را امضا کند، زود است.

وزیر امور خارجه، اظهارداشت: جان کری با هماهنگی اشتون تصمیم گرفت بیاید. اما سایر وزرا وقتی دیدند کری آمد یکی یکی آمدند چون نمی خواستند از قافله عقب بمانند.

ظریف با بیان این که در ژنو 3 ابتکار را لاوروف به دست گرفت، عنوان کرد: البته او هم خودش گفت وگوهایی با کری داشت و آقای کری گفته بود، احتمال دارد من هم بیایم. حتی سخنگوهایش هم این را گفته بودند.

وی، افزود: در ژنو 2، کری در منطقه بود و فاصله زیادی با ژنو نداشت و در دور اخیر در آمریکا بود که خود نشان دهنده این بود که مذاکرات به حدی از اهمیت رسیده که آن ها اصرار داشتند مذاکرات در سطح وزرای خارجه انجام شود بدون این که ما اصرار کنیم.

وزیر امور خارجه درباره انعطاف فرانسه در ژنو 3، توضیح داد: در دور سوم، بیشتر مذاکرات داخل گروه غرب بود. یعنی از ساعت 7 صبح منتظر بودیم این ها به نتیجه برسند و خیلی هم خوب نبود.

ظریف با بیان این که می دانستیم داخل خودشان اختلاف دارند، اظهار کرد: بیشتر وقتشان به مذاکره گذشت. حدود ساعت 11 شب به ما گفتند حالا به نتیجه رسیدیم که تازه همان نتیجه ای بود که تعدادی از اعضا می گفتند خیلی قبول نداریم .

وی، اظهار داشت: در دور سوم، صرف حضور روسیه موجب شد دیگران هم بیایند. در دور دوم هم وقتی لاوروف آمد، طرف مقابل به این اقناع رسید در این مذاکره فقط غرب نیست که باید نظر بدهد.

ظریف، خاطرنشان کرد: به نظر من ما وقتی موفق می شویم که به این قناعت برسیم که هیچ کسی جز خودمان از منافعمان دفاع نمی کند.

وی با یادآوری این که در شب آخر بر روی دو کلمه مذاکرات داشت به هم می خورد، گفت: بحث غنی سازی را بعدازظهر روز آخر شنبه تمام کردیم و با عباراتی که ما می خواستیم هم تمام شد.

وزیر امور خارجه، افزود: آنها در بحث غنی سازی دو تا شرط گذاشته بودند. در متن اولیه دو تا شرط را برداشتیم اما خواستند یک جمله دیگر اضافه کنند که راجع به اصل موضوع در مقدمه بود.

ظریف با تاکید بر این که در ژنو3 در دیدار با کری، اشتون هم حضور داشته است، اظهار داشت: بحث ما فقط درباره هسته ای بود.

وی، اضافه کرد: ما چه در حضور اشتون و چه در مذاکراتی که معاونان من با همه هیأت ها به طور دوجانبه از جمله با آمریکا داشتند، فقط در موضوع هسته ای مذاکره می شد، تمام صحبتهایی که شده خبرسازی و شایعه است.

وزیر امور خارجه، خاطرنشان کرد: ما اصرار داشتیم فقط راجع به هسته ای حرف بزنیم.



**منافع کشورهای منطقه در تداوم مذاکرات هسته ای

رییس دستگاه دیپلماسی درباره هدف سفر خود به کشورهای منطقه گفت: برخی از دوستان نگران شده اند که ما در مذاکرات ژنو منافع آنها را به خطر انداخته ایم.

ظریف، تصریح کرد: می خواهم به منطقه بروم و برایشان توضیح بدهم که هدف مذاکرات چه بوده و منافع آنها هم در این است که مذاکرات ادامه یابد.

وی، تاکید کرد: اما این که در مذاکرات ژنو توافق کرده باشیم که من بروم منطقه را توجیه کنم، نه این طور نیست و چنین توافقی نشده است.

وزیر امور خارجه با بیان این که انگیزه سفر من به منطقه حتی قبل از ژنو3 وجود داشت، یادآور شد: مقاله من در الشرق الاوسط درباره امنیت قبل از ژنو سه بود.

ظریف با تاکید بر این که توافق هسته ای ارتباطی با کشورهای منطقه ندارد، گفت: ما دوست داریم دوستانمان در منطقه خیالشان راحت باشد.

وی، ادامه داد: ایران به عنوان بزرگترین کشور منطقه، همواره این استراتژی را در پیش گرفته که سایر کشورهای منطقه از سیاست های ما خیالشان راحت باشد و اعتماد داشته باشند.

رییس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اظهار داشت: اختلاف عربستان با ما در حوزه مسائل منطقه به دست بخصوص سوریه مسأله واضحی است.

ظریف، ادامه داد: حتی شواهدی به دست آمده است که بالاخره کشورهایی مثل عربستان سعودی برای این که به ایران واکنش منفی نشان دهند، به تحرکات گسترده ای دست زدند.

وی با بیان این که حتی برخی حادثه اخیر سفارت ایران در بیروت را در این راستا ارزیابی می کنند، گفت: من نمی خواهم وارد جزئیات شوم. ما با ترکیه هم درباره سوریه اختلاف نظر داریم، ولی مانع از این نمی شود که نتوانیم روابط خوبی داشته باشیم.

وزیر امور خارجه، تصریح کرد: هیچ دو کشوری نیستند که در همه موضوعات با هم اشتراک نظر داشته باشند.



**سد چندین ساله عدم تفاهم را شکستیم

ظریف درباره نگرانی های آینده نسبت به توافق نامه ژنو نیز گفت: من دو تا نگرانی دارم. یکی این که معتقدم این روند باید ایجاد اعتماد کند.

وی، اظهار داشت: برخی اقداماتی که از طرف برخی کشورهای غربی بویژه آمریکا می بینم، اعتماد را از بین می برد. اما ملاحظه اصلی من آن است که ما در ابتدای راه هستیم.

مذاکره کننده ارشد هسته ای کشورمان، ادامه داد: بعضی ها تصور می کنند که این، یک توافق نهایی است در حالی که ما فعالانه به یک تفاهم روی ساده ترین گام رسیده ایم.

ظریف با بیان این که این ساده ترین گام از یک جهت سختترین گام هم محسوب می شود، اظهار داشت: ما الان توانسته ایم سد چندین ساله عدم تفاهم را بشکنیم، آن سد، الان شکسته و از مسیر سر بالایی در سراشیبی افتاده است.

وی، یادآور شد: اما به این معنا نیست که خودش اتوماتیک پائین برود. این مسیر پر از سنگلاخ است آن وقت اگر در سراشیبی به سنگلاخ بخوریم و حواسمان نباشد، امکان سقوط هست.

وزیر امور خارجه با تاکید بر این که در سر بالایی گیر می کنیم اما در سراشیبی دقت و متانت و حوصله بیشتری می طلبد، گفت: در این مسیر هم نباید بی جهت نگران بود و هم این که نخبگان نباید توقعات مردم را بیش از حد بالا ببرند.