پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : الف نوشت:
خدمت سربازی، امروزه تبدیل به دغدغه و شاید کابوسی برای هر جوان ایرانی شده
است، دوره و مکانی که قرار بود از پسران جوان مرد بسازد حالا تمام فکر و
ذهنشان عبور و دور زدن آن شده است. از کشیدن تمام دندان ها گرفته و طلاق
والدین گرفته تا هزار آسیب جسمی به خود، ترفند های جوانان برای گرفتن
معافیت شده است.
خدمتی که در نهم آبان ۱۲۹۴ تصویب و در زمان رضاخان
اجرایی شد، اکنون جز جدایی ناپذیر قوانین ایران شده است و هر جوان مذکر
ایرانی اگر شرایط معافیت پزشکی یا سایر معافیت ها را نداشته باشد باید دو
سال از بهترین و شکوفاترین دوران عمر خود را در خدمت سربازی سپری کند.
از
طرفی دیگر این روزها برای انجام هر کاری از جوان ایرانی کارت پایان خدمت
تقاضا می کنند، از ادامه تحصیل گرفته تا کار و ازدواج و وام، گویی این کارت
پسران ایرانی را کامل تر می کند. بیشتر سربازان از شرایط کنونی خود راضی
نیستند، سربازانی که دارای تحصیلات بالا هستند و حالا باید پست بدهند،
ماشین مافوق خود را بشویند و در مقابل همه چیز «بله قربان گو» باشند. نکته
دیگری که بخصوص سربازان با تحصیلات دانشگاهی را ناراضی کرده عدم بکارگیری
آن ها در قسمت های مرتبط با رشته تحصیلی است و این سبب می شود که در طی دو
سال خدمت سربازی، آموخته های دوران مدرسه و دانشگاه را فراموش کنند.
بررسی
ها و مطالعات ، بیانگر پیدایش تغییرات و تحولات بسیار اساسی در رویکردها و
سازوکارهای سربازی در میان کشورهای مختلف به ويژه کشورهای توسعه یافته می
باشد . نقش و تاثیر شگرف فناوری های نوین نظامی الزامات نوینی را در رابطه
با فلسفه سربازی پدید آوره است و بسیاری از کشورها با مطالعات تطبیقی و
بررسی هزینه های اقتصادی و اجتماعی سبک های سنتی سربازی با سبک های نوین و
سنجش هزینه-فایده اقدام به ایجاد تغییرات و تحولات منطقی در خدمت سربازی
کرده اند.
بررسی خدمت سربازی در دیگر کشورها، آمارهای جالب و قابل
تاملی را به ما می دهد، یک مطالعه و بررسی علمی انجام شده در خصوص خدمت
نظام وظیفه در ۱۹۷ کشور جهان می گوید: در ۱۱۲ کشور جهان (۵۷ درصد کشورهای
مورد مطالعه) اساسا سربازی اجباری وجود ندارد. ۲۸ کشور سربازی اجباری یک
سال و کمتر، ۲۰ کشور سربازی اجباری ۱۸ ماه و یا بیشتر و غیرانتخابی همراه
با به کارگیری در امور عملیاتی نظامی دارند. همچنین ۱۴ کشور سربازی
انتخابی، ۱۵ کشور از ترکیب نیروهای داوطلب و اجباری و بالاخره ۸ کشور صرفا
در امور مدنی یا به صورت نظامی غیرمسلح از نیروی سرباز استفاده می
کنند.(مرکز پژوهش های مجلس)
مهمترین انتقاد منتقدان به خدمت سربازی
«اجباری» بودن آن است. منتقدان خدمت سربازی دلایل دیگری مانند طولانی بودن
زمان خدمت سربازی، عدم پرداخت دستمزد متناسب با این دوره، وجود تبعیض،
ایجاد مشکلاتی در اشتغال، تحصیل و ازدواج را از دلایل مخالفت و انتقاد خود
نسبت به خدمت سربازی عنوان میکنند.
سردار موسی کمالی جانشین اداره
منابع انسانی ستادکل نیروهای مسلح در توجیه سربازی اجباری می گوید :راهبرد
ما در سربازگیری اجباری، دفاع از مملکت است. کدام جوانی پیدا می‌شود که در
صورتی که سربازگیری حرفه‌ای شود، حاضر باشد برود سیستان و بلوچستان یا
چابهار خدمت کند، اما سربازان وظیفه در تمامی نقاطی که لازم باشد، خدمت
میکنند. در جنگ ایران و عراق حدود سه میلیون جوان در قالب سربازی
آموزش‌دیده و به مناطق جنگی اعزام شده‌اند، حال اگر جنگ شود، چه فردی حاضر
است برود و استخدام شود تا به جبهه اعزام شود.
سردار کمالی در مورد
سربازی حرفه ای گفت : تنها بحث تجهیزات برای سرباز تخصصی مطرح نیست و در
کنار آن باید به تهدیدات و بحث‌های سوق‌الجیشی یک کشور نیز توجه کرد. یکی
از علت‌های شکست سنگین آمریکا در جنگ ویتنام وجود سربازان اجباری در این
جنگ بود. در آن زمان سربازان می‌گفتند اگر هدف از سربازگیری اجباری، خدمت
به کشور است، پس ما در خاک کشور دیگر چه می‌کنیم که همین موضوع سبب شد آنان
به این نتیجه برسند که سرباز حرفه‌ای و مزدور اجیر کنند.
سوالی که
همواره مطرح می شود این است که تا چه زمانی می توان خدمت اجباری سربازی را
با مدت، قوانین و شرایط فعلی پیش برد؟ و اینکه اگر تهاجمی به کشور شود آیا
این سربازان با توجه به پیشرفت زیاد تکنولوژی و ابزارهای جنگی و با دانش
جنگی محدود توان مقابله با دشمن را دارند؟ تحلیلگر بلژیکی مرکز مطالعات
سیاسی اروپا در پاسخ به این سوال می گوید : سلاح های جدید نظامی فقط توسط
سربازان حرفه ای کاربرد پیدا خواهد کرد و نه سربازان وظیفه ای که فقط قرار
است به مدت یک سال و یا کمتر خدمت کنند. استفاده از سربازان وظیفه برای به
کارگیری تکنولوژی های نوین، ایده خوبی نیست.
واقعیت این است که
تاریخ مصرف سربازان وظیفه ای که صرفا به ماموریت های خدماتی و نگهبانی و
غیرتخصصی به سبک سده های گذشته می پردازند خاتمه یافته است. بررسی این دو
سوال و سوال های دیگر کمک زیادی به تجدید نظر در مورد خدمت اجباری سربازی
می کند .
۷ مدل پیشنهادی مرکز پژوهش‌های مجلس برای جایگزین سربازیمرکز
پژوهش های مجلس شورای اسلامی شهریور ماه امسال با انتشار گزارشی پیش بینی ۷
مدل جایگزین سربازی را ارائه کرد. بر اساس گزارش این مرکز ۷ مدل جایگزین
سربازی عبارتند از:۱- الگو و مدل حاکم کنونی ۲- الگوی سربازی حرفه ای ۳-
الگوی سربازی داوطلبی- بسیجی چابک ۴- الگوی سربازی علمی تخصصی ۵- الگوی
خرید خدمت هدفمند ۶- الگوی خدمت سربازی یک ساله در دوران صلح ۷- الگوی
تلفیقی چند جانبه هدفمند.
مرکز پژوهش های مجلس با اشاره به مشکلات
متعدد خدمت سربازی در کشور، از میان ۷ مورد اشاره شده دو الگوی خدمت علمی -
تخصصی و خدمت داوطلبانه- بسیجی چابک به دلیل طرفیت بالای بهره وری را مورد
تاکید قرار داد. همچنین این مرکز در گزارش خود به مشکلات فرهنگی و
اجتماعی، اقتصادی و ساختاری شیوه کنونی خدمت سربازی اشاره می کند، مهمترین
این مشکلات به شرح زیر هستند:
جدول ۳
با
این حال و نظر به مشکلات مطرح شده، با کدام توجیه منطقی شیوه کنونی خدمت
اجباری سربازی ادامه می یابد؟ آسیب شناسی خدمت اجباری سربازی و بررسی هزینه
– فایده آن بر روی جوانان، جامعه و کشور می تواند نقشه راهی برای بهبود
این وضعیت و به تناسب آن جلوگیری از پیامدهای منفی آن باشد.