هنگام زلزله؛ زیر میز برویم یا نه؟

هنگامی که در مورد پناهگیری در زلزله صحبت می‌کنیم، اولین راهی که به ذهنمان می‌رسد قرارگرفتن در زیرمیز است و حتی زمانی که مدرسه می‌رفتیم و زنگ زلزله نواخته می‌شد، اولین اقدامی که از سوی دانش‌آموزان صورت می‌گرفت، رفتن به زیرمیز بود.
 
زنگ زلزله در مدارس بیشتر شبیه زنگ تفریح بچه‌هاست. هنگامی که از روزهای قبل می‌دانند که قرار است راس ساعتی مشخص زنگی به صدا درآمده و آنها به زیر میز بروند، سعی می‌کنند که با آوردن تنقلات، این دقایق را نیز به نحو احسن سپری کنند. زمانی که خودمان دانش‌آموز بوده‌ایم، از ما می‌خواستند که در زمان شنیدن صدای زنگ، به زیرمیز رفته و هر طور که شده خودمان را در زیرنیمکت جا دهیم. اما حالا با گذشت زمان بسیاری از آن روش‌هایی که به ما آموزش داده بودند، از جمله به زیرنیمکت رفتن رد شده است و باید روش‌های جدیدی به دانش‌آموزان ارائه شود تا از آنها در برابر زلزله احتمالی محافظت کنند.
 
شهریار مزیدآبادی در گفت‌وگو با ایسنا، در تشریح شیوه‌های مفید پناهگیری در هنگام وقوع زمین‌لرزه، گفت: پناهگیری در فضای بسته معنا پیدا می‌کند و هنگامی که فرد در فضای آزاد قرار دارد، پناهگیری معنایی ندارد. چرا که فرد آزادانه می‌تواند به اطراف رفته و تنها باید مراقب شکسته‌شدن شیشه‌ها و احتمالا آوار دیوار حیاط باشد.
 
وی با بیان اینکه در فضاهای بسته دو شیوه پناهگیری مطرح است، گفت: در شیوه BCH که همان افتادن، پوشاندن و نگه‌داشتن یک پایه می‌شود، افراد می‌توانند ضمن مراقبت از سر و گردن خود و قرارگرفتن در کنار اجسام سخت، از خود محافظت کنند.
 
این مدرس آواربرداری با بیان اینکه یک کارشناس آمریکایی که در حوادث و سوانح تجربه فراوانی داشت، چندی پیش مسئله مثلث حیات را مطرح کرد، گفت: این فرد عنوان داشت که افراد به جای پناه‌گرفتن زیرمیز یا نیمکت، به صورت جنینی و فشرده کنار آن قرار گرفته که در صورت ریختن آوار، جسم سختی که در آن قرار گرفته‌، به عنوان محافظ از آنها محافظت کند.
 
وی با بیان اینکه استفاده از دو روش BCH و مثلث حیات، بسته به نوع آوار و میزان تخریب دارد، گفت: اگر ریزش سقف و دیوار به صورت یکپارچه باشد، قطعا روش BCH تنها باعث محبوس‌شدن افراد می‌شود. اما اگر ریزش‌آوار و سقف به صورت قطعه قطعه باشد، روش BCH بسیار مناسب است. به گونه‌ای که افراد با قرارگرفتن در زیرمیز، صندلی و نیمکت از خود محافظت ‌کنند و به همین دلیل نمی‌توان فرمول یکسانی برای محافظت از افراد در زمان وقوع زمین‌لرزه در نظر گرفت.
 
مزیدآبادی با بیان اینکه نوع پناهگیری در کنار دیوار بسیار اهمیت دارد، گفت: ریزش دیوار به دو صورت است که یا آوار به درون کوچه ریخته یا داخل حیاط می‌ریزد که با این حال به افراد توصیه می‌شود در فضای آزاد از قرارگرفتن در کنار دیوارها خودداری کنند.
 
وی که در کارنامه خود سابقه 15 سال مربیگری تخصصی آواربرداری را دارد، به حادثه نجات پیرزنی پس از حدود 9 روز از زیرآوار در حادثه زلزله بم، اشاره کرد و گفت: در استانداردهای جهانی، عملیات نجات 120 ساعت (پنج روز) است و در بدترین شرایط بعد از پنج روز باید احتمال از بین رفتن فرد محبوس‌شده داده شود، به گونه‌ای که فردی که به مدت زیاد در زیرآوار گرفتار شده باشد، آب بدن خود را از دست داده و سیستم دفع بدن وی نیز دچار اختلال می‌شود و در صورت زنده‌ماندن فرد بعد از 120 ساعت قطعا وی دچار بیماری می‌شود.
 
این مدرس امداد و نجات با بیان اینکه قطعا تخریب‌ها سبب ایجاد جراحت می‌شود، گفت: بم یک باغ‌ شهر بزرگ بود که به دلیل نوع خشتی و گلی بودن خانه‌ها، تخریب آن یک تخریب شهری محسوب نمی‌شود و ما تخریب شهری بزرگ شبیه ساختمان‌های بزرگ فعلی را نداشته‌ایم. اما تجربه جهانی نشان می‌دهد که وضعیت ما در این زمینه خیلی خوب نیست.
 
مزیدآبادی با اشاره به تحقیقات چندی پیش موسسه جایکا، گفت: تصور خوبی نسبت به شهر تهران وجود ندارد و تا زمان رسیدن به استانداردهای بین‌المللی نیز باید تلاش کرد اما مطمئنا زمان زیادی لازم است، چرا که تعداد ساختمان‌های فرسوده در تهران بسیار زیاد است.
 
وی با بیان اینکه در شهرهای بزرگ به دلیل تراکم‌هوایی، مردم روی زمین زندگی نمی‌کنند، در شهرهای بزرگ امدادرسانی به افرادی که در ارتفاع و در طبقات بالای چهار بسیار متفاوت است و عملیات نجات سخت‌تر پیش خواهد رفت، گفت: در ساختمان‌هایی که بار ساختمان روی پیلوت است، قطعا بعد از وقوع زمین‌لرزه، پلکان محسوب می‌شود اما در ساختمان‌هایی که بار ساختمان بر دوش ستون‌ها است، مطمئن باشید هیچ مشکلی اتفاق نمی‌افتد و پله‌ها مسدود می‌شود که این مسئله مهم در موقع طراحی و اجرا باید بسیار ویژه مدنظر قرار گیرد.
 
وی با بیان اینکه در ساختمان‌های بلند که خراب نمی‌شوند، پناهگیری به شیوه سنتی بسیار عالی است، گفت: با این حال اگر ساختمان از بافت و سازه اصلی خارج شود، ساختمان هر رفتاری می‌تواند داشته باشد و قطعا گرفتاری در این ساختمان بیشتر است.
 
این مربی آواربرداری با اشاره به نصب شوتر (لوله‌های انتقال اجسام) و پلکان اضطراری در ساختمان‌های بلندمرتبه، گفت: اگر در هنگام لرزش، ساختمان از بافت اصلی خود خارج شود، قطعا افراد در آن ساختمان محبوس و باید از خارج به آنان امدادرسانی شود.
 
مزیدآبادی با بیان اینکه هنگام وقوع زمین‌لرزه، مردم نسبت به موضوع حساس می‌شوند، گفت: مردم باید دقت داشته باشند که آمادگی در برابر زمین‌لرزه به مانند تبحر در رانندگی است؛ به گونه‌ای که اگر شما به رانندگی خود و کیفیت وسیله‌نقلیه‌تان اطمینان داشته باشید، در شرایط بحرانی نیز بهترین رفتار را خواهید داشت. به همین دلیل سعی بر آن است تا با ارائه آموزش‌های هر چند کوتاه، مردم را نسبت به انتخاب بهترین روش پناهگیری آگاه سازیم.