«روز رستاخیز» به روایت احمدرضا درویش: پول این پروژه را عاشقان امام حسین تامین کردند

قیام امام حسین (ع) و حماسه عاشورا در زندگی جاری ایرانیان همواره مورد توجه بوده است، در سینمای ایران آثار معدودی دربارهٔ این واقعه ساخته شده که این آثار بطورمستقیم به آن واقعه نپرداخته اند.

 از ۹ سال قبل و از مقطعی که خبر تولید فیلم «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش دربارهٔ واقعهٔ عاشورا رسانه ای شد، مخاطبان و علاقه مندان سینمای ایران در انتظار رونمایی این اثر سینمایی قرار گرفتند اما نسخه نهایی این فیلم با محوریت واقعه عاشورا به تازگی آماده نمایش شده است، اثری که با هزینهٔ بخش خصوصی در داخل و خارج از کشور ساخته شده و مراحل ساخت آن بیش از ۸ سال به طول انجامیده است.

 دست اندرکاران «رستاخیز» تاکید دارند که این فیلم «جهانی» است چون واقعهٔ عاشورا و قیام امام حسین (ع) مرز نمی شناسد. 
 در تاریخ آمده است، زمانیکه حُر به جمع یاران امام حسین (ع) می پیوندد، فرزندش «علی بن حر» ملقب به «بکیر بن حر» نیز او را همراهی کرده و «بکیر» نیز مانند پدرش در روز عاشورا به شهادت می رسد. فیلم «رستاخیز» از زوایهٔ نگاه پسر حُر، قیام امام حسین (ع) را بر پرده سینما به تصویر می کشد.

 احمدرضا درویش در مدت ساخت «رستاخیز» ترجیح داد دربارهٔ آن صحبتی نکند، اما این روز ها با آماده شدن این فیلم پذیرفت که گفت وگوی کوتاهی داشته باشد و به برخی سوالات پاسخ بدهد.

 آقای درویش با توجه به خلاصه داستانی که از فیلم منتشر شده، «بکیر بن حر» (پسر حُر)، کاراکترمحوری فیلم «رستاخیز» است؟

 درویش: داستان «رستاخیز» از نگاه «بُکیر» روایت می شود. پسری که همانند پدرش (حر) از سپاه دشمن خارج و به جمع یاران امام حسین (ع) می پیوندد. البته همان طور که دربارهٔ حُر در تاریخ اطلاعات زیادی نیست دربارهٔ پسرش هم کلا در حدود دو سطر، اطلاعات وجود دارد.

 اینکه از پسر حُر فقط یک روایت چند خطی در تاریخ وجود دارد، کار را برای شما سخت نمی کرد؟

 درویش: خیر، چون ما را در پرداخت سینمایی آزاد می گذاشت. البته برای نوشتن فیلم نامهٔ «رستاخیز» تحقیقات مفصلی داشتیم، تمام مقاطع اجتماعی، سیاسی آن زمان را مورد مطالعه قرار دادیم تا به فیلم نامهٔ مناسبی برسیم. واقعه عاشورا را می توان از صد ها زاویه دستمایهٔ اثر هنری، قرار داد اما داستان فیلم «رستاخیز» در متن عاشورا اتفاق می افتد و بیان همه رویدادهایی است که در مکه، مدینه، بصره و کربلا اتفاق افتاده است.

 سال گذشته نسخهٔ فارسی فیلم «رستاخیز» آمادهٔ نمایش شد و امسال هم این فیلم برای اکران جهانی، دوبله عربی و زیرنویس انگلیسی شده است. سال قبل پیش بینی می شد با توجه به آماده بودن نسخهٔ فارسی آن، این فیلم به جشنوارهٔ فیلم فجر ارایه شود. در ادامهٔ این گفت و گو، احمدرضا درویش دربارهٔ دلائل عدم ارایه فیلم «رستاخیز» به جشنوارهٔ فیلم فجر سال قبل گفت.

 چرا سال گذشته با وجود اینکه نسخهٔ فارسی فیلم «رستاخیز» آماده بود به جشنوارهٔ فیلم فجر ارایه نشد؟

 درویش: بررسی روند تولید فیلم «رستاخیز» در ۸، ۹ سال اخیر برخی مسائل را روشن می کند. پروانه ساخت این فیلم در انتهای دولت هشتم و در سال ۱۳۸۴ صادر شده و الان که فیلم، آماده نمایش شده است می توان گفت چهار دوره، دولت های مختلف آمدند و رفتند بنابراین آنچه در جامعه اتفاق افتاده در نحوهٔ نمایش فیلم، بی تاثیر نبوده و نیست.

 نمی خواهم به جزییات سپری شده، بپردازم اما معتقدم سال گذشته بستر کافی و ارادهٔ مناسب در جشنوارهٔ فجر و اکران عمومی برای نمایش فیلم «رستاخیز» وجود نداشت. به همین دلیل صاحبان «رستاخیز»، چشم انداز روشنی را برای ارایه فیلم و عرضه آن متصور نبودند. 
 
حالا امسال شرایط برای نمایش «رستاخیز» در جشنوارهٔ فیلم فجر فراهم است؟

درویش: کشور در چند وقت اخیر در همهٔ زمینه ها دچار تغییر رویه شده و طبیعتا سینما هم این تغییرات را احساس کرده است بنابراین شرایط نمایش فیلم «رستاخیز» بی تاثیر از این تغییرات نیست، در عین حال تهیه کننده فیلم در حال بررسی چگونگی حضور در جشنوارهٔ فجر است.

 بررسی چگونگی حضور «رستاخیز» در جشنواره توسط تهیه کننده آن به این دلیل است که فیلم پروداکشن عظیمی دارد و عرصه برای رقابت آن در جشنوارهٔ فجر مناسب نیست؟

 درویش: دربارهٔ فیلم «رستاخیز» خیلی با واژهٔ عظیم و فاخر موافق نیستم. البته جوهرهٔ این واژه ها مثبت است اما متاسفانه در دعواهای اخیر سینمای ایران، این واژه ها معانی خود را از دست داده و از آن ها برداشت منفی می شود. دربارهٔ «رستاخیز» مثل همهٔ پروژه های فرهنگی دیگر با توجه به اینکه اولین وظیفه سازندگان یک کالای فرهنگی، فراهم آوردن بستر مناسب برای عرضهٔ آن به مخاطبان است باید شرایط عرضهٔ مناسب فراهم شود. البته، تصمیم تهیه کننده و سرمایه گذاران کافی نیست، شرایط جانبی هم اثرگذار است.

 پس شرایط این روز ها برای اکران و رونمایی فیلم، مطلوب است؟

درویش: فیلم «رستاخیز» زمانی آمادهٔ نمایش شده که به دلیل شرایط فرامتنی و جانبی، سینمای ایران با یکسری مشکلات عدیده و بحران های روانی، مالی، ساختاری مواجه است.

 سینمای ایران سالهاست که با این شرایط درگیر بوده است و خیلی هم به این مقطع زمانی محدود نمی شود!

 درویش: بله اما متاسفانه بر اثر مجموعه سیاست هایی که در سال های اخیر اتخاذ شده، تولید فیلم هایی با ساختارهای اجرایی سنگین و وسیع، ارزش های چنین آثاری را به ضد خودش تبدیل کرده است و فیلم «رستاخیز» قرار است در چنین شرایطی اکران شود. بنابراین یکی از مشکلاتی که دست اندرکاران این فیلم با آن مواجه هستند، این است که با وجود اینکه اسمی از «رستاخیز» در مجموعه پروژه هایی که به استفاده از منابع خاص متهم هستند، وجود ندارد اما صاحبان «رستاخیز» باید تلاش کنند تا ثابت شود که پول این پروژه توسط سرمایه گذاران شخصی و عاشقان امام حسین (ع) تامین شده است.

 سرمایه گذاران فیلم «رستاخیز» علاوه بر موسسه «فرهنگ تماشا» با مدیریت تقی علیقلی زاده به عنوان تهیه کننده فیلم، دو شرکت انگلیسی «دلتا مدیا» و «آکوا فالز» هستند، از احمدرضا درویش دربارهٔ سرمایه گذاری این دو شرکت انگلیسی پرسیدیم و اینکه سرمایه گذاران خارجی فیلم چه دغدغه ای برای سرمایه گذاری بر روی موضوع فیلمی دربارهٔ قیام امام حسین (ع) داشتند؟

 درویش: شرکت های «فرهنگ تماشا» و «دلتا مدیا» و «آکوا فالز» موسسه هایی خصوصی از ایران، کشورهای کویت و انگلستان هستند که با هدف ترویج فرهنگ عاشورا در فیلم «رستاخیز» سرمایه گذاری کردند.

 پس اکران جهانی اولویت اول سازندگان «رستاخیز» است؟

 درویش: جهان اسلام، جهان شیعه و دنیای غرب مخاطبان این فیلم هستند.

تمهیداتی اندیشیده شده که مخاطبان غیر مسلمان هم بتوانند با فیلم ارتباط برقرار بکنند؟

 درویش: غیرمسلمانان هم امام حسین (ع) را به عنوان یک مصلح جهان به رسمیت می شناسند و نام ایشان در حافظه تاریخی مردم دنیا ثبت شده و تلاش شده است با ایجاد جذابیت های بصری و توجه به فرم های نمایشی به ذائقه غیرمسلمانان نیز برای دیدن اثری تراژیک و حماسی پاسخ داده شود.

 زمان اکران فیلم در ایران مشخص است؟

درویش: برای اکران فیلم «رستاخیز» در ایران به برنامه ریزی دقیق تر و حساب شده تری احتیاج است که گروه سازنده فیلم در حال انجام آن است.

  فیلمِ «رستاخیز» به عنوان فیلم تاریخی، مذهبی و حماسیِ سینمای ایران معرفی می شود.

 فیلمبرداری این فیلم از ۱۶ بهمن ۱۳۸۸ همزمان با اربعین حسینی در شهرستان بم آغاز شد و پس از پشت سر گذاشتن بیش از ۲۵۰ جلسه فیلمبرداری در شهر ها و مناطقی چون بم، کلوت های شهدادِ کرمان، شاهرود، اصفهان، کاشان، فومن، شهرکِ پرندِ تهران و شهرکِ سینمایی دفاع مقدس در ۱۴ شهریور ۱۳۹۰ به پایان رسید.

 این فیلم به سه زبان و با سه نامِ متفاوت به نمایش درخواهد آمد؛ زبان اصلی «رستاخیز» فارسی است و به زبان عربی دوبله شده ونسخه ای هم با زیرنویس انگلیسی از این اثر آماده شده است. «رستاخیز» نام فارسی فیلم است، «یوم الحریه» (روز آزادی) هم نام عربی آن است.

 تمام مراحل فنی فیلم «رستاخیز» پس از فیلمبرداری طبق قرارداد با شرکت انگلیسی «مولینر» منعقد شد و یک سال و نیم در استودیوی در لندن تحت نظارت احمدرضا درویش به سرانجام رسید. 
 «طارق انوار» تدوینگر معروف و نامزد دریافت اسکار برای فیلم «سخنرانی پادشاه»، «رستاخیز» را تدوین کرده است و «استفن واربک» آهنگسازِ برجسته و برنده اسکار نیز برای این فیلم که دو ساعت و ۵۰ دقیقه است و بیش از یک ساعت و نیم موسیقی دارد، موسیقی ساخته است.

 بخشی از عوامل فیلم: نویسنده فیلمنامه و کارگردان: احمدرضا درویش، مدیر فیلمبرداری: حسین جعفریان، طراح صحنه و لباس: مجید می رفخرایی، طراح چهره پردازی: می رمحسن موسوی مدنی، مدیر تولید: سیدعلی قائم مقامی، صدابردار: یدالله نجفی، تدوین: طارق انوار، آهنگساز: استفن واربک، جلوه های ویژه می دانی: حمیدرضا سلیمانی، جلوه های ویژه رایانه ای: سایمون فریم، صداگذاری و میکس: ریچارد کانوی، فیلمبردار: علیرضا برازنده، برنامه ریز و دستیار کارگردان: دانش اقباشاوی، مدیر عملیات پس از فیلمبرداری: کامران سحرخیز، مدیر دوبلاژ فارسی: می رطاهر مظلومی، مستندساز پشت صحنه: محمدرضا دلشاد، عکاس: محسن سیدی - بابک برزویه، روابط عمومی و عکاس پشت صحنه: توحید ولی بیگی.

 بازیگران: آرش آصفی، پوریا پورسرخ، حسن پورشیرازی، فرهاد قائمیان، بابک حمیدیان، بهادر زمانی، یاور احمدی فر، انوشیروان ارجمند، انوش معظمی، کوروش زارعی، محمود محکمی، سعید علیپور، امیر مولوی، علی جاویدفر، می رطاهر مظلومی، حمید جدیدی، قادر پزشکی، محمدرضا حق گو، علی عباسی، تورج فرامرزیان، بابک والی، رضا اکبری ارطه، ابراهیم سلطانی، خلیل الله خواجه نظام، پژمان جعفری سمرقندی و...

 بازیگران مهمان: پرویز پورحسینی، شقایق فراهانی، مهتاب کرامتی، لیلا بلوکات، زهره حمیدی، سروش گودرزی و سیدجواد یحیوی.

 بازیگران عرب: جمال سلیمان، طلحت حمدی، رضوان عقیلی و فواز سرور از سوریه، داوود حسین از کویت، جواد الشکرچی از عراق، فادی ابراهیم از لبنان.

 سرمایه گذاران: مؤسسه فرهنگ تماشا - شرکت دلتا مدیا - شرکت آکوا فالز و تهیه کننده: تقی علیقلی زاده