صالحی: باید از ادبیات ایدئولوژیک پرهیز کرد

معاون فرهنگی وزیر ارشاد با بیان این‌که فرهنگ‌سازی حکومتی کم‌برش است، درباره فرهنگ‌سازی کتاب‌های انقلاب اسلامی گفت، باید از ادبیات ایدئولوژیک به معنای ادبیات یک‌سویه و آمرانه بپرهیزیم.

به گزارش خبرنگار کتاب در مراسم رونمایی از مجموعه 15 جلدی «آن روزها» (روایت مستند افراد،‌ وقایع و اماکن روزهای انقلاب) که 13 آبان‌ماه در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار شد، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سخنانی درباره کتاب‌هایی که تا به حال با موضوع تاریخ انقلاب اسلامی منتشر شده است، گفت: راجع به تاریخ و هویت انقلاب اسلامی تا به حال کارهایی صورت گرفته است که می‌شود آن‌ها را به سه دسته تقسیم‌بندی کرد؛ اولین دسته این آثار، آثاری علمی و آکادمیک هستند که در آن‌ها وجهه پژوهشی غلبه دارد. دسته دوم کارهایی هستند که جنبه اطلاع‌رسانی و اسنادی دارند که در آن‌ها تلاش شده خلأ‌های موجود رفع شود.

صالحی با بیان این‌که به نظر می‌رسد در این دو بخش کارهای نسبتا خوبی انجام شده و همچنین این کارها رو به افزایش است، ادامه داد: سهم و حجم این نوع کارها رو به تکامل است، اما این به این معنی نیست که این پایان راه است، بنابراین هنوز در حوزه اسنادی و علمی کارهایی به جا مانده است.

او سپس به دسته سوم آثار حوزه انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت:‌ به نظر می‌رسد در این دسته فاصله زیادی داریم تا بتوانیم به نقطه کف کار برسیم و این حوزه، حوزه فرهنگ‌سازی است. این به آن معنی است که ما بتوانیم به نحوی مخاطب را در فضای کاری که در عرصه انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد، وارد همذات‌پنداری کنیم تا او بتواند خودش را در فضای حوادث ببیند و خود را در آن حادثه احساس کند و فکر نکند چیزی که در گذشته اتفاق افتاده، مربوط به گذشته است، بلکه این احساس به او دست بدهد که آن‌چه می‌خواند، جزو زندگی روزمره اوست و او به آن نیازمند است.

صالحی با بیان این‌که ما در این حوزه فاصله زیادی با نقطه مطلوب داریم، اضافه کرد: بخشی از کتاب‌هایی که در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی منتشر شده، ناظر به این موضوع است که با مخاطب ارتباط برقرار نمی‌کند، یعنی این‌که این کتاب‌ها نتوانسته‌اند به تاریخ انقلاب اسلامی به عنوان تاریخ مستمر نگاه کنند. اگر این نگرش درست باشد، پس باید ببینیم چرا ادبیات مکتوب حوزه انقلاب اسلامی ما نتوانسته است در زمینه فرهنگ‌سازی خوب عمل کند.

معاون فرهنگی وزارت ارشاد در ادامه با بیان این‌که در پی سالیان گذشته علایق و همچنین امکاناتی در بخش‌های دولتی و عمومی و حتا خصوصی پشتیبان انجام چنین کارهایی بوده است، اظهار کرد:‌ با این وجود باید ببینیم چرا در حوزه فرهنگ‌سازی این اتفاق نیفتاده است و این موضوع احتیاج به آسیب‌شناسی دارد.

او سپس به نسل سوم و چهارم انقلاب اسلامی و نبود ارتباط آثار تألیفی در حوزه انقلاب با این نسل‌ها اشاره کرد و گفت: امروز احساس می‌کنیم که نسل سوم و چهارم ما با تاریخ انقلاب الفت فرهنگی ندارد و چه سهمی از این نسبت با این الفت‌یابی به عهده فرهنگ مکتوب و به طور خاص کتاب است؟

او در ادامه عنوان کرد: من چند نکته را به عنوان نظر شخصی در این‌باره عرض می‌کنیم. نکته اول این است که ما در پی سالیان گذشته به بحث کتاب به عنوان یک رسانه توجه نکرده‌ایم. در تاریخ ورود کتاب به کشور و الفتی که با مجموعه‌ها پیدا کرده است، کم‌تر در حوزه ادبیات رسانه تعریف شده و بیش‌تر با نگاه آموزشی و دانش تعریف شده است، در صورتی که کتاب در واقع یک رسانه است.

او سپس به ویژگی‌های رسانه اشاره کرد و گفت: در رسانه‌های مکتوب، تیتر، ادبیات، طرح گرافیکی و ده‌ها مسأله دیگر مهم است، اما وقتی ما در حوزه فرهنگی انقلاب کار می‌کنیم، به این موضوعات کم‌تر توجه می‌کنیم و چون در گذشته به این موضوع که کتاب یک رسانه است، توجه نکرده‌ایم، از سهم فرهنگی آن کم کرده‌ایم و بیش‌تر با نگاه علمی و پژوهشی به آن پرداخته‌ایم.

صالحی در ادامه اظهار کرد:‌ در حوزه ادبیات مکتوب انقلاب اسلامی آن‌گونه که باید و شاید، خصوصیات رسانه بودن کتاب را برای خود حفظ نکرده‌ایم و لذا امروز تأثیرگذاری آن بر نسل سوم و چهارم کم است. نکته دیگری که می‌توان درباره فرهنگ‌سازی کتاب‌های انقلاب اسلامی گفت، این است که در این حوزه هرچه جلوتر می‌رویم، باید از ادبیات ایدئولوژیک به معنای ادبیات یک‌سویه و آمرانه بپرهیزیم، چون نسل جدید نسلی است که از باید‌ها و نبایدها و شنیدن حرف‌های یک‌سویه گریز دارد، بنابراین باید در فرهنگ‌سازی برای نسل جدید به این مذاق توجه کرد.

او متذکر شد: در بخشی از ادبیات مکتوب انقلاب اسلامی در گذشته ما با ادبیات دستوری و به شدت ایدئولوژیک مواجه بوده‌ایم که باعث شده نسل سوم و چهارم با فرهنگ انقلاب فاصله بگیرد.

معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: فرهنگ‌سازی زمانی اتفاق می‌افتد که اگر حادثه‌ای مربوط به گذشته است، با امروز نیز پیوند بخورد، بنابراین معتقدم در حوزه انقلاب اسلامی و فرهنگ‌سازی در این حوزه باید خیلی به انتخاب سوژه‌ها توجه شود و باید دید که سوژه‌ها چقدر با فضای امروز ما ارتباط دارند و می‌توانند مخاطب امروز را درگیر کنند.

صالحی در ادامه با اشاره به آثار تألیفی در حوزه انقلاب اسلامی، گفت:‌ بخش چهارم این است که حضور دولت در این عرصه‌ها کم‌تر و حضور بخش خصوصی بیش‌تر شود. تجربه‌های کشورهای چین و روسیه در حوزه فرهنگ‌سازی نشان داده فرهنگ‌سازی حکومتی کم‌برش است، بنابراین باید در این حوزه‌ها به بخش‌های خصوصی بیش‌تر اجازه فعالیت داد و در بخش فرهنگی تحریک را بیش‌تر کرد.

او سپس درباره مجموعه 15 جلدی «این روزها» نیز گفت: این مجموعه با نگاه فرهنگ‌سازی سازگار است و به طور کلی کاری جمع‌وجور است.

صالحی افزود: در حوزه آثاری با موضوع فرهنگ انقلاب اسلامی برای فرهنگ‌سازی همه چیز باید سریع‌الوصول و جمع‌وجور باشد و در این مجموعه 15 جلدی چنین چیزی دیده می‌شود. این حرکت خوب را به فال نیک می‌گیریم و ان‌شاءالله ارشاد و معاونت فرهنگی هم دینی را که به انقلاب دارند، بتوانند به خوبی ادا کنند.

به گزارش ایسنا، در بخش دیگری از این مراسم، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری - مدیرعامل مجموعه فرهنگی سرچشمه - سخنانی درباره مجموعه 15 جلدی «این روزها»‌ بیان کرد و گفت: ‌انتشار این مجموعه نشان می‌دهد جریانی که در بنیاد ادبیات داستانی آغاز شده است که نوید کارهای خوبی را می‌دهد.

در ادامه، محمد حسنی - مدیر بنیاد ادبیات داستانی - به تلاش مهران عباسی، دبیر مجموعه 15 جلدی «این روزها»، اشاره کرد و گفت: ‌آقای عباسی خودشان از کتاب‌های‌شان مهم‌تر هستند.

او سپس با اشاره به روزهای ابتدایی که به بنیاد ادبیات داستانی آمده بود، گفت: زمانی که به این بنیاد آمدم، این سؤال برایم پیش آمد که چرا این جوانان که به پختگی رسیده‌اند، دست‌شان به جایی بند نیست؟ چرا گاهی استعداد و توانمندی‌ها با امکانات و پشتیبانی جمع نمی‌شود؟

حسنی ادامه داد: خیلی از مجموعه‌ها را می‌شناسم که با امکانات اندک می‌توانند کارهای خوبی انجام دهند، اما نمی‌توانند. به نظرم در شرایط اقتصادی کنونی و با توجه به روی کارآمدن دولت جدید این امید هست که رویکردها در این موضوعات مدبرانه‌تر شود.

مدیر بنیاد ادبیات داستانی سپس اظهار کرد: برخی از کارهای نمایشی و شبه نمایشی در حوزه‌های فرهنگی انجام می‌شود که نهایتا به کنش‌های اجتماعی و فرهنگی بدل نمی‌شوند. باید این‌ها را کم کنیم، گوشت و پوست را کنار بزنیم و به استخوان برسیم و این برای شرایط اقتصاد مقاومتی ما مناسب است.

او سپس با بیان این‌که سرمایه‌های اصلی انقلاب اسلامی نیروهای انسانی هستند، عنوان کرد: سرمایه‌های انسانی را که مهم‌ترین سرمایه‌های انقلاب اسلامی هستند، نباید از پشتیبانی محروم کنیم.

او افزود:‌ نمی‌دانیم این افراد باید چه کار کنند که نویسنده انقلاب تلقی شوند. البته باید بپذیریم که قطار انقلاب یک ابتدا و انتها دارد و آن‌قدر گل و گشاد نمی‌گیریم که لیبرال‌ها و ضدانقلاب‌ها هم در آن جای بگیرند، اما باید بپذیریم رنگین‌کمانی از سلیقه‌ها وجود دارد. البته نباید خیلی بی‌مبالات هم باشیم. اگر این اتفاق بیفتد، ظرفیت‌های انسانی، اجتماعی و فرهنگی که به برکت خون شهدا و وجود مقام معظم رهبری ایجاد شده است، باعث افزایش رشد کمی و کیفی آثار فرهنگی می‌شود.

در بخش دیگری از این مراسم، مهران عباسی، دبیر مجموعه 15 جلدی «آن روزها»، اظهار کرد: این مجموعه از شهریور 87 در قالب طرح یک مجموعه 30 جلدی مرتبط با اشخاص و ایام انقلاب به معاونت فرهنگی ارائه شد. این طرح براساس تجربه‌هایی بود که در مجموعه روایت فتح داشتیم و جنس این کار به مجموعه‌هایی که در آن‌جا منتشر شده بود، تنه می‌زند.

او سپس به حمایت نکردن معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در سال‌های 89، 90 و 91 از این طرح اشاره کرد و گفت: در این‌باره مجبور شدیم بدون هیچ حمایتی و تنها با یک‌سری وعده‌ و وعید ذره ذره جلو برویم. حرف اصلی‌مان را هم در این کتاب در صفحه اول زده‌ایم و فارغ از شعارها این مجموعه را به مردم تقدیم کرده‌ایم.

همچنین اسدالله بادامچیان، عضو هیأت امنای مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی، نیز در سخنانی گفت:‌ انقلاب اسلامی ما یک انقلاب خشن نیست، بلکه انقلاب ارزش‌ها و انقلابی فرهنگی است که در رأس آن‌ها یک مرجع اندیشمند مثل امام (ره) قرار داشت و بعد هم ولایت به مقام معظم رهبری رسیده است که ایشان نیز یک اندیشمند بزرگ فرهنگی هستند.

مجموعه 15 جلدی «این روزها»‌ با حضور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد. همچنین از تعدادی از نویسندگان این کتاب‌ها تقدیر شد.