آیا قرارداد کرسنت ترکمنچای است؟ + جدول

یکی از کارشناسان نفتی، در یادداشتی که برای «انتخاب» ارسال کرده، در مورد ماجرای «قرارداد کرسنت» آورده است:

قیمت گاز طبیعی بعنوان جایگزین سوخت های فسیلی جامد و مایع خاصه نفت و بعنوان سوخت پاک ،در مقصد براساس عوامل مختلفی تعیین میگردد و به همین دلیل چگونگی و عوامل مؤثر در تعیین آن از پیچیدگی فراوانی برخوردار بوده و در هر منطقه و هر شرایطی قیمت خاص خود را پیدا می کند که اصطلاحاً بدان قیمت منطقه ای گاز می گویند. 

مسلماً در صورت افزایش تولید و تجارت گاز طبیعی مایع (LNG) و سهولت در حمل و دسترسی، قیمت ها متناسب با منطقه و شرایط از یک روند قیمت های بین المللی سوخت های جایگزین همانند نفت به تدریج پیروی خواهند کرد البته زمان زیادی طول خواهد کشید تا قیمت گاز طبیعی مایع از قیمت منطقه ای خارج و روند بین المللی یکسان و با ثباتی را پیدا کند و این در مورد قیمت گاز که با خط لوله منتقل میگردد دشوار تر و دیرتر خواهد بود. 

به همین دلیل است که در حال حاضر نمیتوان قیمت های مناطق مختلف را با هم مقایسه نمود. ضمن اینکه بدلیل حجم سنگین سرمایه گذاری مورد نیاز در جهت استخراج، فرآورش و حمل و همچنین زیر ساخت های انتقال ، توزیع و مصرف از یک سو، محدویت های رقابتی سوختها با هم از سوی دیگر شامل عرضه کنندگان و مصرف کنندگان بالفعل و بالقوه ، سوخت های جایگزین و قدرت انتخاب خریدار و به زبانی دیگر میزان وابستگی شرایط قراردادی ناشی از وضعیت های فوق شامل مدت قرارداد ، محل تحویل ، نوع گاز (ترش، شیرین، گاز یا گاز طبیعی مایع / خط لوله یا LNG )، انعطاف های فصلی ، انعطاف های عملیاتی و قراردادی و تعهدات برداشت (TAKE OR PAY ) ، مشخصات و ارزش حرارتی گاز ، فرمول محاسبه قیمت و تضمین های دریافتی برای وصول وجوه و شاخص های تعیین کننده قیمت که عموماً منعکس کننده سوخت ها و یا فرآورده های جایگزین و نحوه تجدید نظر در قیمت و  عوامل تعیین کننده قیمت بوده و این مقایسه را غیر ممکن میسازد. 

بنابراین تعیین قیمت گاز بسیار پیچیده و دشوار و از فرآیند بسیار حرفه ای تبعیت می کند.  وبه همین دلیل به مرور زمان قرار دادهای صادرات و واردات گاز که در طی 5 دهه گذشته حضورتجاری خود را در سراسر جهان آغاز نموده است و با تنوع فراوان مواجه و قیمت های متنوع و متغیر با توجه به فاکتورهای ذکر شده در بازار وجود دارد.

بتدریج گاز ضمن ایفای نقش اقتصادی جدی ، بعنوان ابزار مؤثر اعمال اهداف اقتصادی و سیاسی و ایجاد وابستگی ، خاصه از سوی صادرکنندگان نیز بکار گرفته شد؛ نمونه های آنرا در برخورد  شوروی سابق با اطریش و آلمان، روسیه فعلی با بلاروس و اکراین، قطربا امارات  و بالاخره افزایش قیمت چندین برابر توسط ترکمنستان به ایران میتوان در همین راستا ارزیابی نمود.

حال با یک بررسی کارشناسی ساده شده و بر اساس اطلاعات منتشر شده در رسانه ها و موسسات بین المللی در دسترس، مقایسه ای بین قیمت گاز در قرارداد صادرات گاز به امارات (کرسنت) با قرارداد صادرات گاز به ترکیه، واردات گاز ایران از ترکمنستان با فروض ذیل انجام  میگیرد.

 مقایسۀ گاز صادراتی به امارات (شارجه) با ترکیه و ترکمنستان در سال های 1383و 1384 یعنی سال های نهایی شدن قراردادبا مراجعه به گزارشات موسسه بین المللی انرژی (EIA) در سال 1382 که قیمت متوسط نفت عمان و دبی هربشکه 16/27 دلار و در سال 1383 قیمت متوسط نفت دبی و عمان 89/36 دلار در هر بشکه با فرمول معادل ساده شده ترکیه و محاسبۀ قیمت گاز کرسنت در مرز ترکیه (با اعمال هزینه شیرین سازی و خشک کردن و انتقال آن) نتایج ذیل حاصل میشود .

*** هزینه تصفیه گاز (فرآورش گاز) حدود 67% دلار (67 سنت) در هر میلیون بی تی یو برآورد میگردد.

*** هزینه حمل گاز از عسلویه / کنگان تا مرز ترکیه 23/1 دلار در هر MMBTU در نظر گرفته شده است.

*** هزینه تولید و انتقال گاز خام از میدان سلمان تا مبارک  و از میدان پارس جنوبی تا عسلویه یکسان فرض شده است.

 

بنابراین ملاحظه میگردد بر خلاف اعلام برخی رسانه های مغرض ؛ قیمت گاز صادراتی در قرارداد کرسنت پائین ترین قیمت در دنیا  و یا 14/1نبوده است و در مقایسه با گاز شیرین وارداتی از ترکمنستان (حدود دو برابر) گرانتر و کمی بیشتر از نصف قیمت ترکیه بوده است (با توجه به متغیرهای اشاره شده در ابتدا) و این نسبت ها از سال هفتم به بعد و دوره بعد از بازپرداخت سرمایه گذاری اولیه به مراتب بهتر و با الحاقیه  اخرمیتوانست باز هم بهبود بیشتری یابد .

توجه به این اصل نیز مورد تأکید است که تجدید نظر در قیمت قرارداد با توجه به بروز تغییرات قابل ملاحظه در بازار طبق قرارداد همواره مقدور بوده و درخواستهای فوق می بایستی در دولت  قبل مورد پیگیری قرار می گرفت.

مزید اطلاع قیمت تمام شدۀ گاز برای خریدار تحویل در ساحل خشکی در 7 سال اول با احتساب هزینه فرآورش گاز تحویلی ترش و حمل از سکوی مبارک تا ساحل امارات حداقل 137 سنت میگردد که در حدود قیمت فروش گاز شیرین قطرتحویلی در خاک  امارات بنام دلفین یعنی 1.33 دلار قیمت پایه نیز میباشد. همچنین ملاحظه میشود با توجه به نرخ آن دوره و در مقایسه با قیمت فروش گاز روسیه در مبدابه ترکیه وآلمان درمقایسه با مبدا تصفیه گاز (عسلویه) اختلاف فاحشی وجود ندارد در حالیکه ترکیه در ابتدای صادرات گاز، با اخذ  حدود 20% تخفیف  در قیمت دریافت گاز را آغاز نمود.

با توجه به مراتب فوق روشن میشود انچه که اخیرا دربرخی از  رسانه ها  گفته میشود. پایه و اساس درستی ندارد.ضمن اینکه نفوذ در بازار امارات ضروری و دارای اهمیت است.زیرا پس از شروع صادرات گاز و وابسته شدن طرف مقابل به گاز ایران میتوان شرایط خود را برای بهبود قیمت و شرایط قرارداد تحمیل کرد همانطوری که روسیه در قبال اروپا و ترکمنستان در برابر ایران عمل کرد و قیمت گاز خود را تا چند برابر افزایش داد.. حسب اطلاع در این قرارداد استثنایا امکان اصلاح قیمت قبل از اغاز تحویل گاز نیز وجود دارد  که امکان بهبود بیشتر را در جهت تامین بیشتر منافع ملی فراهم می اورد.

بنا بر این ملاحظه می شود هوچی گری و غوغا بر سرقیمت و شرایط قرار داد بهانه ای است  برای اینکه ابوظبی همانند 14 سال گذشته از میدان مشترک سلمان که فقط 30% انرا دارد کماکان روزانه حدود500 میلیون فوت مکعب را بدون نگرانی بردارد .در حقیقت بجای فروش گاز به اصطلاح ارزان ! به خریدار شارجه ای (کرسنت) گاز سهم ایران را ابوظبی مجانی بر دارد و میلیاردها دلار به جیب ان شیخ نشین برود ! همینطور بازار امارات از گاز میدان مشترک پارس جنوبی توسط شیخ نشین قطر تحت قرارداد موسوم به دلفین روزانه دو میلیارد فوت مکعب را با حذف رقیب یعنی ایران بعنوان دومین دارنده ذخایر گاز جهان  انحصار بازار مصرف گاز وارداتی امارات قبضه کند و میلیاردها دلار از میدان مشترک بدست اورد . و مانع حضور و نفوذ  اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای منطقه شود. 

انشاالله هر چه زودتر خادمان منافع بیگانه رسوا شوند.

کارشناس انرزی