این مرد، جدي‌ترين گزينه وزارت خارجه؟

گذشت شش سال كافي بود تا محمدجواد ظريف كه گفته بود «ديگر قصد انجام كارهاي ديپلماتيك را ندارم» و پس از تاريخ 5 تير 1386 كه ماموريتش در مقام سفير و نماينده ايران در سازمان ملل متحد به پايان رسيده بود و اوقات خود را براي تدريس در دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه مي‌گذراند بازهم به وزارت خارجه بازگردد.

 بازگشت محمدجواد ظريف با دفعات قبل بسيار متفاوت خواهد بود چرا كه در دولت يازدهم و كابينه حسن روحاني، قباي صدارت امورخارجه را بر تن خواهد كرد. ظريف كه در كارنامه خود پنج سال نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد، دستيار ارشد وزير وزارت امور خارجه، معاون حقوقي و بين‌المللي وزارت امورخارجه و مشاور سركنسولگري در سانفرانسيسكو، رياست كميسيون فرهنگي- يونسكو، رياست كنفرانس آسيايي نژادپرستي و تبعيض نژادي، عضويت گروه شخصيت‌هاي برجسته گفت‌وگوي تمدن‌ها، رياست كميسيون خلع سلاح ملل متحد – نيويورك، رياست كميته متخصصين گفت‌وگوي تمدن‌ها – جده، رياست كميته سياسي دوازدهمين اجلاس سران عدم تعهد – دوربان، عضويت گروه شخصيت‌هاي برجسته زمامداري جهاني، سخنگويي هشتمين اجلاس سران كنفرانس اسلامي تهران، رياست كارشناسان ارشد هشتمين اجلاس سران كنفرانس اسلامي تهران، رياست كميته سياسي هشتمين اجلاس سران كنفرانس اسلامي تهران و رياست كميته حقوقي مجمع عمومي 47 ملل متحد – نيويورك را در كارنامه دارد از جمله مشهورترين ديپلمات‌هاي پر سابقه ايران به شمار مي‌آيد. ظريف داراي ليسانس و فوق ليسانس روابط بين‌الملل در 1981 و 1982 از دانشگاه ايالتي سانفرانسيسكو و دكتراي حقوق و روابط بين‌الملل در 1988 از دانشگاه دنور است.



از خداحافظي تلخ تا بازگشت شيرين

محمدجواد ظريف در حالي جانشين علي‌اكبر صالحي در وزارت خارجه خواهد شد كه شش سال پيش در چنين روزهايي با تلخكامي اين وزارتخانه را ترك كرد. اگرچه در همان مراسم ميهماني خداحافظي او (پيش از بازگشت از امريكا به ايران) كه با حضور جمع زيادي از سفرا، روساي هيات‌هاي نمايندگي، ديپلمات‌ها، مسوولان سازمان ملل، مسوولان و اعضاي مراكز تحقيقاتي، مسوولان و استادان دانشگاه‌ها، نمايندگان رسانه‌هاي همگاني، نمايندگان مراكز اسلامي امريكا و نيز ايراني‌هاي مقيم و نمايندگان مراكز فكري و تحقيقاتي امريكا برگزار شد، آينده روشن محمد جواد ظريف قابل تصور بود كه اين تصور با روي كار آمدن حسن روحاني به تصويري عيني و واقعي تبديل خواهد شد.



عملكرد ظريف در سازمان ملل متحد

اما ظريف در حالي سكاندار دستگاه ديپلماسي ايران مي‌شود كه ايران در حوزه سياست خارجي با مشكلات عديده‌يي مواجه است. ظريف كه در دوران مسووليتش به عنوان نماينده ايران در سازمان ملل تلاش همه‌جانبه‌يي براي صلح آميز معرفي كردن پرونده هسته‌يي ايران داشت توانست دستاوردهاي چشمگيري را در اين زمينه داشته باشد.ظريف در آن مقطع تلاش زيادي براي معرفي ايران در سطح مجامع سياسي، رسانه‌يي، علمي و فرهنگي امريكا داشت كه مورد استقبال دوستداران ايران و حتي پذيرش برخي مخالفان قرارگرفته بود، به نوعي كه برخي تلاش مي‌كردند براي خنثي‌سازي عملكرد موفق وي در معرفي چهره انساني و اخلاقي نظام جمهوري اسلامي، او را جدا از نظام معرفي كرده و معيار نامناسبي براي ارزيابي جمهوري اسلامي بدانند.



اعتراف غربي‌ها به حرفه‌يي بودن ظريف

عملكرد ظريف در اين مسووليت به گونه‌يي بود كه وارن هوگ، يكي از نويسندگان روزنامه هرالدتريبيون طي مقاله‌يي با عنوان«صداي ايران در سازمان ملل با لهجه امريكايي سخن مي‌گويد»، به تحسين عملكرد محمد جواد ظريف در سازمان ملل متحد پرداخت. اين نويسنده در مقاله خود درباره شخصيت و عملكرد ظريف نوشته بود: «جواد ظريف چنان زياد در دانشگاه‌ها، مجامع سياسي و اجتماعي و باشگاه‌هاي سياسي براي سخنراني حضور پيدا مي‌كند كه ليسا آندرسون، رييس موسسه امورعمومي و بين‌المللي دانشگاه كلمبيا اخيرا به طور كنايه‌آميزي از او پرسيد كه آيا قرار است در رقابت‌هاي انتخاباتي در امريكا شركت كند؟!» لطيفه اين است كه ظريف، سفير ايران در سازمان ملل است و ايران از 1980 به بعد هيچ روابط ديپلماتيكي با ايالات متحده ندارد. ظريف، 47 ساله، بخش عمده زندگي بزرگسالي خود را در ايالات متحده گذرانده و انگليسي محاوره‌يي را با لهجه امريكايي صحبت مي‌كند. درباره توانمندي وي براي برقراري روابط صميمانه با بسياري از رهبران ايالات متحده و با جمع امريكايي‌هايي كه وي معمولا براي آنها سخنراني و از مواضع كشورش دفاع مي‌كند كه با رهبران آن هيچ گونه موافقتي ندارند، گزارش‌ها و تفاسير متعددي نوشته شده است، به‌ويژه اكنون كه پنج سال خدمت او در سازمان ملل متحد روبه پايان است.»اين مقاله مي‌افزايد: «ظريف اين راحت بودن با ظواهر و عادات امريكايي را، با ابزارهاي ارتباطي نظير كنفرانس ويدئويي و تلويزيوني و سايت اينترنتي شخصي تركيب كرده است تا محدوديت‌هاي فضا براي خودش را بشكند و بر روابط ايران – امريكا تاثير بگذارد.»



محمد جواد ظريف كيست؟

ظريف از خانواده‌يي نسبتا ثروتمند در تهران به دنيا آمده و پدرش از تاجران امور نساجي بوده است. ظريف سال 1355با ويزاي دانشجويي به ايالات متحده مي‌رود و دقيقا زماني كه وي آزمون‌هاي جامع دكترايش در دنور را در سال 1364 گذراند، اداره مهاجرت ايالات متحده، رواديد او را باطل كرد و شانس‌هاي او را براي تكميل تحصيلاتش از بين برد. ظريف پس از اين اتفاق به اين علت كه قصد داشت تا حضورش در خاك امريكا كاملا قانوني باشد به نيويورك مي‌رود و در نمايندگي ايران مشغول به‌كار مي‌شود. او طي سه سال بعد و از راه دور، تحصيلاتش را تكميل كرد و در طول آن مدت ارزش خود را براي دولت ايران به اثبات رساند كه همين مساله باعث مي‌شود تا با حضور او در وزارت خارجه موافقت شود تا خود ظريف درباره ديپلمات شدنش چنين بگويد: «من هم به صورت كاملا اتفاقي و هم به دليل تصميم اداره مهاجرت، ديپلمات شدم.»



ديپلماتي باهوش

انتخاب محمدجواد ظريف در مقام وزير امور خارجه ايران يقينا سر و صداي زيادي را دركشورهاي غربي و به ويژه در امريكا به دنبال خواهد داشت چرا كه امريكايي‌ها و به ويژه روزنامه‌نگاران و خبرنگاران امريكايي شناخت خوبي از او دارند. به نحوي كه يكي از روزنامه‌نگاران امريكايي درباره ظريف نوشته بود: «در مجامع عمومي به او با احترام گوش داده مي‌شود و به گرمي تشويق مي‌شود. وي مي‌گويد: من مي‌دانم آنچه كه مي‌گويم دقيقا آن چيزي نيست كه آنها مي‌خواهند بشنوند اما من هيچ مشكلي در برقراري يك ارتباط اصيل با گروه زيادي از امريكايي‌ها نمي‌بينيم.»



ديدگاه‌هاي محمدجواد ظريف در سياست خارجي

ظريف به عنوان ديپلماتي باهوش در مسووليت‌هايي كه داشته، نشان داده است كه خوب مي‌داند كه چه بايد بگويد. او تا به امروز اظهارات زيادي را درباره پرونده هسته‌يي ايران، هلوكاست، رابطه ايران و امريكا داشته است. ظريف درباره هلوكاست استدلال كرده كه احمدي‌نژاد اين موضوع را مطرح نكرده كه آيا چنين چيزي رخ داده است بلكه صرفا مي‌گويد كه فلسطيني‌ها به اشتباه تاوان آن را مي‌دهند. وي گفت: فلسطيني‌ها هيچ ربطي به اين جنايت ندارند، و اين يك جنايت بوده و بايستي محكوم شود و نبايد هرگز تكرار شود. اين چيزي است كه من در اينجا به شنوندگان مي‌گويم. او درباره بن بست هسته‌يي معتقد است كه غرب در خلال دو سالي كه ايران با تعليق غني‌سازي اورانيوم موافقت كرد، از مذاكره اجتناب كرد و لذا تهران اعتماد به مذاكره را از دست داده بوده است.



ظريف مي‌تواند؟

محمدجواد ظريف 53 ساله در حالي تا چندي ديگر پا به وزارت خارجه خواهد گذاشت كه طي چند سال گذشته فرصت زيادي را براي رسيدن به آرزوي ديرينه‌اش براي تدريس در دانشگاه داشته است و يقينا زندگي او از اين پس دستخوش تغييرات جديد خواهد شد، تغييراتي كه نگاه‌هاي نگران بسياري را به همراه خود دارد، نگاه‌هايي كه مي‌خواهند ببينند تا وزير خارجه جديد ايران چه راه‌حل‌هايي را براي برون رفت از وضعيت موجود ايران در سياست خارجي به‌كار خواهد گرفت. اما آنچه كه از سوابق و علايق ظريف كاملا هويداست اين مساله است كه اين ديپلمات كاركشته همواره به دنبال رفع شكاف‌هاي موجود ميان ايران و قدرت جهاني بوده است اما به واقع او مي‌تواند در اين مقوله يار حسن روحاني باشد؟ بايد ديد.

منبع: اعتماد