بهار تركي؟

برخي نشريات به اتفاقات تركيه لقب بهار تركي داده‌اند اما واقعيت اينجاست كه اين موضوع از يك مساله ساده شروع شد كه در ميدان تقسيم كه مظهر لاييك‌ها بود تجمع جوانان جمهوريخواه، لاييك‌ها و احزاب مخالف دولت تركيه تبديل به يك تظاهرات گسترده شد. اما اين موضوع را مي‌توان از دو بعد داخلي و خارجي مورد بررسي قرار داد.بعد داخلي آن بحث جوانان و مساله اسلاميزه كردن و محدوديت‌هايي است كه در تركيه در حال شكل‌گيري است و بحث بعدي موضوع قانون اساسي جديد تركيه است و همچنين بحث سوريه و كشتار علوي‌هاي سوريه، زيرا بسياري از علوي‌ها در تركيه نيز زندگي مي‌كنند و رهبر حزب مخالفان دولت تركيه كمال قليچدار علوي است. اما اختلافات اسلامگرايي و كماليستي در تركيه و همچنين بحث قانون رياستي پارلماني كردن در قانون اساسي جديد اين كشور عواملي است كه تظاهرات در تركيه را گسترش داده كه تنها به شهر استانبول محدود نبوده و به چندين شهر تركيه كشيده شده است. اما از بعد بين‌المللي دولت تركيه خواهان آن نيست كه چنين چهره‌يي از كشور در دنيا به نمايش گذاشته شود. دولت اردوغان اگرچه درباره بحث تجارت و توسعه خوب عمل كرده است اما بحث مشكلاتي كه تركيه با همسايگان خود از جمله سوريه دارد و همچنين بحث موشك‌هاي پاتريوت كه در خاك تركيه مستقر شده و باعث شده افرادي از ساير كشورها به خاك تركيه بيايند مردم تركيه خواهان تخاصم دولت با ساير كشورهاي همسايه نيستند و حادثه ريحانلي در تركيه نشان داد كه مردم نمي‌خواهند بحران سوريه به كشورشان كشيده شود. با اين حال نمي‌توان گفت كه اين اعتراضات ادامه‌دار خواهد شد زيرا حزب عدالت و توسعه پايگاه اجتماعي بسيار محكمي در تركيه دارد و آنها مي‌خواهند اوضاع را كنترل كنند، زيرا اجازه ندادند كه طرفداران خود وارد خيابان‌ها شوند. اين اعتراضات عواملي شتابزا داشته كه به اين مرحله رسيده است. با اين حال اگرچه حزب عدالت و توسعه پايگاه اجتماعي قوي‌‌يي را داراست اما اشتباهاتي نيز داشته است. ادامه اعتراضات بستگي به نوع نگاه آقاي اردوغان به مساله دارد و اگرچه موضع تندي نسبت به معترضان گرفته شده است، اما عقب‌نشيني پليس از ميدان تقسيم را مي‌توان نشانه تجديد نظر در موضع دولت تركيه در برخورد با معترضان دانست.

مسائلي كه اتفاق افتاده را مي‌توان فرصتي دانست براي احزاب مخالف دولت تركيه كه در انتخابات از حزب عدالت و توسعه شكست خورده‌اند و مي‌خواهند از اين حركت مردم عليه حزب عدالت و توسعه كمال استفاده را ببرند. به‌طور كلي مي‌توان گفت حزب عدالت و توسعه در اين واقعه غافلگير شد.

 استاد دانشگاه