پایان خسته کننده ترین مناظره ی انتخاباتی/ روحانی: توهین آمیز است/ رضایی: آمده ایم اینجا تست بزنیم؟/ عارف: به احترام مردم می نشینم ولی به هیچکدام از تست‌ها جواب نمیدهم

نخستین مناظره همزمان 8 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری 1392 ساعت 16 جمعه از شبکه یک سیما آغاز شد. این جلسه مناظره در موضوعات اقتصادی برگزار می شود.
 8 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری یعنی سعید جلیلی ، غلامعلی حدادعادل، محسن رضایی، حسن روحانی ، محمدرضا عارف ، سیدمحمد غرضی ، محمدباقر قالیباف ، علی‌اکبر ولایتی در این جلسه مناظره حاضر هستند.
 متن کامل مطالب مطرح شده در این مناظره با اجرای مرتضی حیدری به نقل از واحد مرکزی خبر به این شرح است: 

نخستین سوال از آقای غرضی: مشکل اشتغال را چگونه تا چه اندازه ای و در چه مدتی در دولت خود مهار خواهید کرد؟
 وقت پاسخگویی به هر سوال سه دقیقه و فرصت نقد نامزدهای دیگر به پاسخ این سوال 90 ثانیه و فرصت پاسخگویی به نقد 2 دقیقه است.
 مرتضی حیدری مجری این مناظره ابتدا ضمن خوشامدگویی به هشت نامزد انتخابات ریاست جمهوری کشورمان درباره چگونگی برگزاری این مناظره گفت: چون همه چیز بر اساس قرعه کشی است اسم اول را از داخل گوی بیرون می آورم جناب آقای غرضی خواهش می کنم پشت تریبون قرار بگیرید سوالات را هم به طور اتفاقی از بین سوالاتی که در داخل گلدان است انتخاب می کنم،آماده هستید آقای مهندس.

غرضی: افتخار دارم.

سؤال اول: مشکل اشتغال را چگونه تا چه اندازه ای و در چه مدتی در دولت خود مهار خواهید کرد؟
 غرضی: بسم الله الرحمن الرحیم با درود به روح پرفتوح امام ، سلام خدمت مقام معظم رهبری، درود به ملت عزیز ایران و من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا، خدمت همه عزیزانی که پای این مجمع نشستند در این جلسه هستند عرض می کنم که ظرف صد سال گذشته و بیشتر ملت ایران دچار دولت هایی بوده است که همه تورم زا بوده اند این ریال ما معادل یک رویالی بوده که در یک تاریخی این معادل رویال کشور اسپانیا بوده و در ابتدای نهضت مشروطه، یک ریال ما یک دلار بوده وقتی رضاشاه به قدرت می رسد می شود سه ریال، وقتی می رود از کشور می شود پانزده ریال، وقتی که متفقین حمله می کنند می شود بیست ریال، دولت مصدق آن را تغییر نمی دهد ولی دولت زاهدی می کند سی و پنج ریال، دولت منصور می کند شش تومان و هشت ریال، وقتی انقلاب پیروز می شود آقای بنی صدر به عنوان وزیر دارایی و رئیس جمهور وقتی تشریف می برند می شود سیصد ریال، دولت آقای مهندس موسوی که بنده در آن وزیر نفت بودم با چهل تومان شروع شد تا وقتی من وزیر نفت بودم چهل تومان پنجاه تومان بیشتر نشد، بعداً شد صد و پنجاه تومان، دولت جناب آقای هاشمی صد و پنجاه تومان شد چهارصد و پنجاه تومان، دولت آقای خاتمی رسید نهصد تومان هزار تومان و این دولت سه هزار و پانصد تومان، از ابتدای انقلاب تا حالا ملت دچار گرفتاری تورم است تا تورم حل نشود و تا وقتی که کشور به تولید نرسد علت اینکه کشور به تولید نمی رسد برای اینکه هزینه پول بالاست هزینه پول در کشور بیست و پنج درصد و سی درصد است کشورهایی که تولید می کنند هزینه پول شان یکی دو درصد است ما در صد سال گذشته تولید نداشتیم.

غرضی: اشتغال وقتی سامان پیدا می کند که تولید سامان پیدا کند تولید وقتی سامان پیدا می کند که هزینه پول به سمت نزولی برسد در غیر این صورت اشتغال مصنوعی است اشتغال می تواند در کشور تولید شود بعد از اینکه محکم جلوی تورم بایستیم.

مجری: خیلی متشکرم، جناب آقای قالیباف 90 ثانیه فرصت دارند یا صحبت های آقای غرضی را نقد کنند یا نظر خودشان را در مورد ایجاد اشتغال بیان کنند.

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم ضمن عرض سلام به بینندگان عزیزمان، نکته ای که جناب آقای غرضی پیشکسوت مان اشاره کردند خب از یک نگاه، نگاه درستی است به موضوع ولی واقعیت این است که ما امروز باید به موضوع کارمان به طور دقیق در اشتغال بپردازیم اشتغال هم ما باید کارهای کوتاه مدت و دراز مدتی برایش چاره کنیم راه این اینجا در بحث اشتغال این است که ما فرصت های شغلی را ایجاد کنیم تامین منابع مالی را برایش پیش بینی کنیم جلوگیری از کاهش شرایط فعلی که در کارخانجات و صنعت و کشاورزی برای ما مطرح است باید دنبال بکنیم که در واقع کارهای کوتاه مدت در اولویت باشد در راستای یک برنامه ای که طبیعتا میان مدت باشد و بتوانیم این کار را انجام بدهیم به هر حال این نکته درست است که رونق اقتصادی اساس است ولی وقتی ما امروز توام هستیم با رکود از یک طرف، تورم از یک طرف، طبیعتا نقدینگی را نمی توانیم اضافه بکنیم باید نقدینگی فعلی را به سمت تولید متمرکز کنیم اینجا مهم این است که چگونه در عمل ما قادر هستیم این نقدینگی را از سمت سفته بازی و کارهای صوری به سمت کار تولید ببریم و اولویت را در تولید قرار بدهیم.

مجری: جناب آقای حداد عادل نود ثانیه فرصت دارند.

حداد عادل: بسم الله الرحمن الرحیم من هم به ملت عزیز سلام عرض می کنم جناب آقای مهندس غرضی به مسئله تورم بیشتر از اشتغال پرداختند البته تورم در اشتغال تاثیر زیاد دارد ولی در حال حاضر ما در امر اشتغال در کشور مسائلی را داریم که نزدیک به خود مسئله اشتغال هست از جمله اینکه در حال حاضر بازار کار متولی ندارد یعنی وزارت کار می گوید که من مسئول ایجاد اشتغال نیستم من مسئول حل و فصل روابط کارگر و کارفرما هستم این یک مسئله ،موضوع دوم این هست که ما در حال حاضر تعدادی کارگاه و کارخانه داریم که اینها تعطیل شده باید با حمایت از اینها با دادن یارانه با دادن معافیت مالیاتی با استمهال دیون ما کمک کنیم دولت باید کمک کند که این کارخانه ها احیا بشود و اگر در شرف تعطیلی هست تعطیل نشود و مسئله دیگر این هست که بسیاری از پیمانکاران از دولت طلب های زیاد دارند و اگر دولت بدهی هایش را ندهد اشتغال زمین می ماند.

مجری: جناب آقای ولایتی نود ثانیه فرصت دارند که صحبت های آقای غرضی را نقد کنند یا خودشان توضیح بدهند.

ولایتی:‌بسم الله الرحمن الرحیم با عرض سلام خدمت بینندگان گرامی مطالبی که جناب آقای مهندس غرضی فرمودند را می توان به این ترتیب تکمیل کرد بر تولید تکیه کردند و باید بنده این را اضافه بکنم که سیاست دولت ها در گذشته چه قبل از انقلاب چه بعد از انقلاب بیش از اینکه تولید محور باشد توزیع محور بود نکته دوم این هست که تولید را مردمی اش بکنیم همانطور که بر اساس تفسیر اصل چهل و چهار قانون اساسی که توسط مقام معظم رهبری نهایی شد و ابلاغ شد و مجلس برای این قانون گذراند به جز معدودی از صنایع که صنایع بالادستی و اساسی هستند فرض بفرمایید مثل صنایع بالادستی نفت در تشخیص مصلحت نظام به عنوان واحدهایی که می توان واگذار کرد واگذار بشود اما واگذاری دولت به دولت نباشد دولت به ملت باشد و دیگر اینکه در حوزه کشاورزی یک حمایت اساسی از کشاورز بشود در حوزه صنعتی حمایت درست از صنعت بشود حمایت از کشاورزی این است که هم بیمه بشود محصولاتش هم کشاورز یک بازنشستگی داشته باشد هم خرید محصولاتش تضمین شده باشد.

مجری: جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی: بسم الله الرحمن الرحیم تعریف جناب آقای غرضی ممکنه با شرایط ایران مقداری تطابق داشته باشد ولی بحث بیکاری با تورم دو تا پدیده جداگانه از هم هستند که بعضاً ضد هم عمل هم می کنند یعنی اگر بیکاری کم باشد می گویند تورم بالاست یا تورم کم بشود بیکاری می رود بالا منحنی فیلیپس ما داریم در اقتصاد حالا در رابطه با شرایط اقتصادی هم ممکنه تناسب هایی بشود ضعیف برقرار کرد ولی از نظر علمی خیلی مسئله قابل اثبات نیست مشکلی که ما داریم این هست که اشتغال از دو عنصر شاغل و شغل درست می شود شغل را باید کارآفرینی درست کنند و شاغل هم یعنی کسانی که مهارت کار داشته باشند و توانایی در حقیقت اجرای کار را داشته باشند هر کدام از اینها یک برنامه ای می خواهد تا ما بتوانیم اشتغال را حل بکنیم و بیکاری را از بین ببریم تقویت کارآفرینی در کشور و از آن طرف ایجاد مهارت ها و آموزش های توانمندسازی برای کسانی که می خواهند شغل را به دست بیاورند این دو لازمه همدیگر هست البته مجموعه عوامل بسیاری دست به دست هم می دهد که کارآفرینی را تقویت می کند و یا مجموعه عوامل بسیاری دست به دست هم می دهد که در حقیقت شاغلین را آماده پذیرفتن شغل می کند.

مجری: خیلی متشکرم جناب آقای جلیلی:

جلیلی: بسم الله الرحمن الرحیم من هم سلام عرض می کنم خدمت همه هموطنان عزیز، به هر حال ما امروز بیکاری شاید مهمترین موضوع کشور باشد چون آن رشد جمعیتی که داشتیم امروز به دوران نیاز به کارش رسیده و نیاز است که این موضوع مورد توجه جدی واقع بشود، به نظر می رسد دو تا بخش را باید به آن توجه کرد یکی بحث حمایت از تولید است که برای این موضوع، ما باید آن ظرفیت های بخشی را به آن توجه لازم داشته باشیم مثل کشاورزی، آن بحث های دانش بنیان که می تواند اگر ما دانش با صنعت ارتباط پیدا کند به شدت در این زمینه اشتغال ایجاد کنیم بحث مزیت های نسبی ما که ما امروز در صنعت نفت و گاز داریم در بحث فن آوری اطلاعات، در بخش فولاد و مسکن اینها آن اولویت هایی است که اگر به آن توجه بشود می شود خیلی قوی و موثرتر اشتغال را ایجاد کرد البته باید این توجه را داشت که اشتغالی که ما خواهیم داشت باید برای تولید باشد نه در شغل های کاذب و تولید یک حالت رقابتی داشته باشد و مبتنی بر کیفیت و آموزش بیشتر باشد، همچنین ما برخی از مزیت هایی داریم مثل صنایع دستی که می تواند خودش چند میلیون شغل ایجاد کند و به خصوص در بحث های مختلف روی آن باید کار بشود و تشویق به سرمایه گذاری برای اشتغال، از آن طرف دو تا بحث اساسی  دومی که می خواهم عرض کنم این است که ما به جز ایجاد زمینه های شغل جدید.

مجری: متشکرم آقای دکتر فرصت شما تمام است، جناب آقای عارف.

عارف: بسم الله الرحمن الرحیم، فکر کنم هیچ کدام از دوستان به بخشی از سوال شما جواب ندادند میزان اشتغال که برآوردی که ما کردیم حداقل یک میلیون فرصت شغلی را ما لازم داریم تا ان شاءالله به تدریج به یک نرخ بیکاری یک رقم برسیم برای اینکه این اتفاق بیافتد ما به ثبات اقتصادی و اصلاح ساختار نیاز داریم که مهمترین کار ، احیای سازمان مدیریت است ، باید صنعت نیمه تعطیل ما رونق پیدا کند باید سهم صنعت را از هدفمند کردن یارانه ها پرداخت بکنیم متاسفانه سی درصد سهم صنعت به تولید پرداخت نشده نقدینگی کشور را که باعث تورم شده باید به سمت صنعت هدایت بکنیم باید هزینه جاری صنعت را با شیوه های ساده و احتمالا وام های دراز مدت در اختیارشان قرار بدهیم جذب سرمایه یکی از مسائل بسیار مهم است به خصوص سرمایه های داخلی ، ما الان سرمایه های خرده ای و جزئی داریم که متاسفانه وارد بازار واسطه ای شده صرف خرید ارز، خرید طلا می شود باید هدایت بکنیم این سرمایه ها را به سمت اشتغال، رونق فضای کسب و کار، مشکل داریم رتبه ما متاسفانه در دنیا صد و چهل و پنج است باید مشکل فضای کسب و کار حل بشود ان شاءالله با رونقی که در فضای کسب و کار ایجاد می شود بتوانیم اشتغال ایجاد کنیم نیاز به طرح های ویژه داریم یکی از طرح های ویژه ای که بسیار مهم است که ما برآورد کردیم دویست هزار فرصت شغلی را می توانیم از آن داشته باشیم صنعت گردشگری است.

مجری: سپاسگزارم آقای دکتر، جناب آقای روحانی

روحانی: بسم الله الرحمن الرحیم فکر می کنم مساله اشتغال و پایین آوردن نرخ بیکاری مهمترین یا جزو مهمترین دغدغه مردم است وقتی در جامعه ایرانی بیش از سه میلیون نفر بیکار داریم و بیش از هشتصد هزار نفر نیروی متخصص فارغ التحصیلی که از دانشگاه دوره شان تمام شده و امروز آماده اند برای کار و شغلی ندارند نشان می دهد که این مهمترین مساله جامعه امروز ما هست راه حل اصلی این مساله، بهبود شرایط محیط کسب و کار هست که متاسفانه قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار در مجلس شورای اسلامی تصویب شده اما آیین نامه های اجرایی اش هنوز تدوین نشده یا هنوز ابلاغ نشده و تا زمانی که این قانون به خوبی اجرا نشود راه حل اساسی برای این کار نخواهد بود البته در کنار این، آموزش نیروی انسانی متخصص و ماهر به عنوان یکی از راه های کار هست اینکه فرصت شغلی پایدار ایجاد کنیم.

مجری: سپاسگزارم آقای دکتر، آقای غرضی دو دقیقه فرصت دارند که بحث شان را جمع بندی بکنند.

غرضی: امکان ندارد شما در تولید، رقابت خارجی را به حساب نیاورید تولید ، رقابت جهانی دارد در تمام دنیا هزینه پول برای تولید یکی دو درصد است در ایران هزینه پول بیش از تورم است تورم بیست درصدی و هزینه پول بیست و پنج درصدی هیچ سرمایه ای را برای تولید نگه نمی دارد ما بزرگانی داریم که اینجا نشستند جواب این همه سوال همین فرمایشاتی که فرمودند مورد نظر دولت ها بوده همه دولت ها به این مسائل پرداختند ولی همه شکست خوردند این دولت ها صالح بودند بالاخص دولت های بعد از انقلاب ولی یک موضوع غیبت شد از آن، تغافل شد از آن، غفلت شد از آن و این بود که تورم را به عنوان ابزاری که می توانیم کار را راه بیاندازیم درست عکسش عمل کردیم تورم باید بیاید روی دو درصد یک درصد ، هزینه باید برود روی سه درصد، رقبای شما ، ترکیه اند چینند هندند همه جای دنیا رقیبند شما در سال چهل میلیارد دلار واردات داشتید نیازهایی مثل گوشت مثل روغن، همین پریروز چه مقدار کره وارد شد اینها ناشی از این است که تمامی کسانی که به این تولیدات می پرداختند به خاطر هزینه بانکی زیاد همه تولید را رها کردند تولید ، حمایت اجتماعی سیاسی اداری منطقی نداشته است لذا شکست خورده است.

سؤال دوم: نگاه و برنامه شما برای نظام تصمیم گیری و تعامل با سایر قوا و نهادهای نظارتی کشور چیست؟

عارف: بسم الله الرحمن الرحیم تشکر می کنم از وقتی که به من دادید اگر اجازه بدهید با توجه به مسئولیتی که در اقتصاد کلان کشور داشتم رییس سازمان مدیریت بودم ریشه مشکلات اقتصادی را خیلی سریع مطرح کنم و بعد به جواب برسم مهمترین ریشه اقتصادی کشور حاکمیت یکپارچه یک جریان سیاسی جریان اصولگرا بر اقتصاد کشور هست در هشت سال گذشته و عملاً کنار گذاشتن جریان دیگر یعنی خیلی از کارشناسان و نیروهای برجسته ای را که ما در کشور داشتیم متاسفانه در هشت سال گذشته از دست دادیم و از آنها استفاده نکردیم یکی دیگر از عوامل حضور برخی از نظامیان و شرکت های وابسته به نهادهای نظامی در امور اقتصادی که در حقیقت فضا را برای مشارکت بخش خصوصی خیلی تنگ کرده و به خصوص بخش فعالیت های خصوصی سازی به صورت ناقص اجرا شده در حقیقت اگر بخواهیم به طور کلی بحث را دنبال کنیم شاید بین پنج تا پانزده درصد از خصوصی سازی ها به بخش خصوصی واگذار شده بقیه عملاً به بخش های نیمه دولتی یا عمومی و مشکل دیگر روابط دیگری که ما الان با دنیا داریم اشکالاتی که در روابط داریم نمی توانیم از امتیاز روابط خوب با دنیا برای حل مشکلات اقتصادی مان بهره برداری کنیم به نظرم اگر ما سیاست های اصل چهل و چهار قانون اساسی را به طور جدی دنبال کنیم خیلی از مشکلات و مسائل اقتصادی که با آن رو به رو هستیم انشاءالله رفع می شود در کشورداری ما باید نگاهمان استفاده از خرد جمعی باشد بپذیریم که یک جریان سیاسی نمی تواند کشور را اداره کند هشت سال گذشته حاکمیت یکپارچه یک جریان سیاسی را ما در کشور داشتیم و نتیجه اش مشکلاتی است که امروز با آن رو به رو هستیم به این باورم که باید مبنا را شایسته سالاری بگذاریم انشاءالله از بهترین نیروها و برجسته ترین کارشناسان استفاده کنیم در قانون اساسی قوای سه گانه جایگاه مشخصی دارد و ما استقلال قوا را دنبال می کنیم اما با توجه به ضرورت تعامل بین قوا باید قوای مختلف در یک فضای صمیمی مشکلات و مسائل خودشان را حل کنند نباید اختلاف نظر و مشکلات قوا به جامعه کشانده بشود باید ما اگر اختلاف نظری هم داریم در فضای صمیمانه و دوستانه حل بکنیم اگر به موردی رسیدیم که فکر می کنیم به راه حلی نمی توانیم برسانیم به استناد قانون اساسی و اصل صد و ده از طریق مقام معظم رهبری باید مشکلات را انشاءالله حل و فصل کنیم.

مجری: جناب آقای حداد عادل نود ثانیه فرصت دارند صحبت های آقای دکتر عارف را نقد کنند یا نظر خودشان را بگویند.

حداد عادل: جناب آقای دکتر عارف مسئله را بیش از حد به نظر من سیاسی کردند یعنی گناه مشکلات کشور را به دوش اصولگرایان گذاشتند که چون در هشت سال گذشته کشور توسط اصولگرایان اداره می شد پس در روابط  قوا چنین مشکلاتی پدید آمده بنده با این موافقم که کشور نباید از نیروهای کارشناس و خدوم خالی بشود با هر تغییر دولتی ولی عرض می کنم که اگر فرضا چنین اتفاقی در دوره اصولگرایان هم افتاده بوده نظیر این هم در دوره اصلاح طلبان اتفاق افتاد چون ایشان فرمودند کشور از نیروهای اصلاح طلب خالی شد و یکسره به دست اصولگرایان افتاد مگر در دوره اصلاح طلبان با اصولگرایان چه کردند بنابراین این اشکال اگر وارد باشد به همه دولت ها وارد بوده که وقتی که به ریاست می رسند کشور را از نیروهای کارشناس خالی می کنند به دلیل موضع گیری های سیاسی بنده انشاءالله اگر موفق بشوم به اداره کشور و ریاست جمهوری سعی خواهم کرد که مسئله گرایش های سیاسی را از نیروهای کارشناسی و متخصص و خدمتگزار جدا کنم.

مجری: به قید قرعه جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای دکتر روحانی.

دکتر روحانی: بسم الله الرحمن الرحیم مهمترین مسئله در این زمینه این هست که از نگاه فرد محوری و استبداد رأی ما فاصله بگیریم از متخصصان استفاده کنیم نگذاریم صاحب نظران جامعه منزوی بشوند و حتی از فعالان اقتصادی بخش خصوصی و تعاونی و کارآفرینان استفاده بکنیم سازمان هایی که تعطیل شده مثل سازمان مدیریت باید احیا بشود و درست هست که دولت باید به صورت فراجناحی اداره بشود جناح واحد معنایش این هست که نیمی از فعالان و مدیران جامعه را ما کنار بگذاریم و ضرر بزرگی را جامعه متحمل خواهد شد در این شرایط بنابراین من فکر می کنم درکنار اینها ما باید آزادی بیان را هم در جامعه داشته باشیم نقد آزاد اگر در جامعه آزادی بیان نباشد نظام تصمیم گیری ما زمانی که ایراد و اشکالی دارد چون آزادی بیان وجود ندارد تصحیح نمی شود و این نقد به عنوان یک نعمتی هست برای اینکه تصحیحاتی که دارای ایراد و اشکال هست رفع بشود.


مجری: به قید قرعه جناب آقای ولایتی.

ولایتی: بسم الله الرحمن الرحیم، نکته ای که جناب آقای دکتر عارف فرمودند بخشی از مطلب را فرمودند یک متممی نیاز دارد یعنی حتما باید از نیروهای متخصص با سلایق مختلف سیاسی استفاده بشود که دولت محروم نماند و لیکن یک وجه مشترکی این جریان های سیاسی باید داشته باشند و آن این است که به نظام ، قانون اساسی و ولایت فقیه در قول و فعل پایبند و مقید باشند و تجربه آنها، این را نشان داده باشد از زمان مونتسکیو به این طرف، تفکیک قوا صورت گرفته و کسی بعد از مونتسکیو حرف بالاتری نزده و لذا بنا به اهمیت و پیچیدگی حکومت، قوه مقننه و مجریه و قضاییه تشکیل شده و همچنان در همه جای دنیا هست باید قوه مجریه قانونگرا باشد و در برابر رای دادگاه از قوه قضاییه خاضع باشد اگر کابینه تشکیل می دهد این کابینه مرکب از وزرای متخصص و با تجربه باشد و هر وزیری در حوزه خودش اختیارات رئیس جمهور را داشته باشد اینکه گفته می شود که یک تیم فوتبال هستند دولت، اینطور نیست هر دولتی باید از وزرای مطمئن و با سابقه و با تجربه ای که امتحان خودشان را در مدیریت، خوب دادند اداره بشود.

مجری: سپاسگزارم آقای دکتر، جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی: خب خوشبختانه من چون جزو هیچ کدام از این دعواها نبودم شاید قضاوت صحیح تری بتوانم بکنم نه جزو دوره خاتمی بودم که اصولگراها را بریزم بیرون، نه جزو آقای احمدی نژاد بودم که اصلاح طلبان را بریزم بیرون، اینها را هم من هیچ وقت قبول نداشتم و ندارم ، معیار من برای به کارگیری نیروهای توانمند این کشور یکی کارآمدی است و دیگر اینکه نظام را قبول داشته باشند منتهی جناب آقای عارف به سوال پاسخ ندادند خب اصلا آیا شما اختیارات ریاست جمهوری را کافی می دانید که دوباره آن بحث های دو قلو درنیاید آیا شما در رفتار دوره خودتان هیچ نقصی نمی بینید و فکر می کنید آن را حل می کنید بالاخره شما نگفتید که با توجه به مجلس اصولگرا و این موضع گیری هایی که شما دارید آیا می توانید با آنها هماهنگ باشید یا نمی توانید هماهنگ باشید چون ما اینجا واقعا نمی توانیم وقت ملت بزرگ ایران را بگیریم و کاش خود اقتصاددانان هم اینجا می بودند بحث ها دقیقتر جدی تر پیش می رفت یا حداقل در جلسات دیگر، این جلسه به خاطر اینکه مساله اقتصاد مهمترین مساله کشور است تکرار بشود که ما بتوانیم به یک نتیجه درست و صحیح برسیم.

مجری: ممنونم آقای دکتر از جناب عالی، جناب آقای دکتر جلیلی.

جلیلی: بسم الله الرحمن الرحیم، من چون وقت کم است سه تا نکته را عرض می کنم اولین بحث این است که ما وقتی می توانیم یک تصمیم صحیح اقتصادی داشته باشیم که مبتنی بر گفتمان نظام و انقلاب باشد به هر حال باور مردم ما این است که این گفتمان می تواند پیشرفت را برای ما بیاورد آقای عارف خاطرشان کرد که در زمان ایشان مبانی نظری برنامه چهارم توسعه که سازمان برنامه نوشت کاملا با یک مبانی مخالف این بود و این طور مبانی طبیعتا نمی تواند پیشرفتی را برای کشور داشته باشد نکته دوم که وجود دارد این است که چرا ما فقط به جریانات سیاسی می گوییم ما هفتاد میلیون جمعیت ، هفتاد و پنج میلیون جمعیت داریم سه تا عنصر اساسی را باید در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها شرکت بدهیم اول، خود مردم هست کسانی که درباره شان تصمیم گیری می شود مثلا در بحث کشاورزی باید از خود مردم سوال کرد که شما چه نکاتی دارید و بعد کارشناسانی که از همه طیف ها هستند اصلا ممکن است تعلقات سیاسی نداشته باشند و بعد هم از کسانی که در خود دستگاه دولتی هستند نکته سوم که وجود دارد بحث هم آهنگی در خود دولت است یعنی در خود دولت باید این ظرفیت ایجاد بشود و همینطور در شوراهایی که وجود دارد ما الان نزدیک به چهل شورا داریم که در مسائل اقتصادی تصمیم گیری می کنند طبق قانون، باید باشند اما اینها باید با یک آهنگ تصمیم گیری کنند و سازهای جدا نداشته باشند و نکته بعد اینکه در خود دولت حتی نباید بین بخش های وزارتخانه ها با همدیگر این اختلافات باشد و بحث سوم بین قوا اگر قانون مبنا قرار بگیرد به نظر من این می تواند محقق بشود.

مجری: ممنونم آقای دکتر، جناب آقای دکتر قالیباف.

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم من فکر می کنم خود این جلسه نشان داد که ما آغاز بحث مان یک بحث اقتصادی است ولی در سوال دوم کاملا رفتیم به سمت بحث های سیاسی، از قضا مهمترین دغدغه من در کشور همین است ما وقتی بناست بحث اقتصاد را حل کنیم چه کار به کار سیاست زدگی داریم،یعنی سیاست زدگی وقتی این طوری شد دیگر ناگزیریم دغدغه مردم که بیکاری هست که سوال قبلی بود رهایش کنیم یعنی بیاییم بگوییم اصولگراها چه کار کردند اصلاح طلبان چه کار کردند مردم هم که حرف شان این نیست مردم می گویند آقا مشکل من را حل کن، لذا اختلاف در اینجا دیگر حق را از بین می برد و دغدغه مردم فراموش می شود من در مورد این روشن بگویم بنده که در شهرداری تهران هستم شما شورای شهر اول را نگاه کنید اختلاف سیاسی نابود کرد و شورا را منحل کرد در شورایی که ما هشت سال در خدمت شان بودیم هم اصولگراها هم اصلاح طلبان بودند ولی هیچ اختلافی نبود به مردم دارد خدمت می شود نگاه کنید پس اختلاف، اساس کار است و این ریشه اش در سیاست زدگی است و البته ما باید بر اساس یک سند برنامه پیش برویم چون ما حزب نداریم هرکس می آید هر کدام از گروه ها آمدند سلیقگی عمل کردند ما سند برنامه داریم بر اساس سند برنامه مان حرکت کنیم به اضافه اینکه برنامه ریزی شده برنامه های پنج ساله، نکته ای که آقای عارف هم اشاره کردند من می خواهم بگویم حالا ما نیاییم بگوییم فلان سازمان می آید یا آن فلان سازمان هم حتما قانون بهش اجازه می دهد که در زمان صلح بیاید ولی آیا شرکت های دولتی که الان هستند به صورت گسترده، چرا دولت را کوچک کنیم.

مجری: جناب آقای مهندس غرضی.

غرضی: نسل من من متولد هزار و سیصد و بیست هستم نسل من در این کشور سه کار عمده انجام داده هم انقلاب کرده هم جنگیده و هم سازندگی کرده و نود و هشت  و دو دهم درصد آراء ملت را جمع کرده  فروکاستن جمهوری اسلامی به احزاب و گروهها ظلم به انقلاب هست این دولت هایی که عرض شد خدمتتان هزار و دویست میلیارد دلار درآمد داشته است و امروز نهصد یا پانصد یا ششصد هزار میلیارد تومان بدهکاری دارد این کارها را کی ها کردند این که فرو بکاهیم جمهوری اسلامی به دو گروه این طرف و آن طرف نقض حاکمیت هست حاکمیت ایجاب می کند که ما مردم را در مدار انقلاب نگه داریم مردم تحمل کردند هنوز هم می خواهیم کشور را تقسیم کنیم به گروههای سیاسی این خلاف شان انقلاب است خلاف شان امام هست خلاف شان رهبری است کشور یک واحد متحد هست شما بیایید متعهد بشوید به اینکه دست در جیب فقرا نکنید بعد هر کار سیاسی می خواهید بیایید بکنید مجموعه ها دست در جیب فقرا کردند.

مجری: جناب آقای دکتر عارف دو دقیقه فرصت دارند که مباحث را جمع بکنند.

عارف: من سعی می کنم به تعدادی از سوالات جواب بدهم جناب آقای قالیباف بحث سیاست را مطرح کردند من سوالم این هست که مگر می شود بدون توسعه سیاسی توسعه اقتصادی داشت ما اعتقاد به یک توسعه توازنی داریم و متعادل داریم باید توسعه سیاسی را همزمان با توسعه اقتصادی دنبال کنیم جناب آقای جلیلی مبانی برنامه چهارم را زیر سوال بردند اگر مبانی برنامه اشکال داشت چرا مجلس اصولگرا برنامه را به تصویب رساند و چرا بعد اصلاح نکرد برنامه اشکال دار را چه اصلاحی تو برنامه چهارم انجام گرفت آقای رضایی بحث اشکالات دولت اصلاح طلب را مطرح می کنند مگر من گفتم دولت اصلاحات اشکالی نداشته همه دولت ها اشکال دارند همه دولت ها دستاوردهایی داشتند سوال کردند با مجلس اصولگرا می توانیم هماهنگ باشید من عملکرد دولت آقای خاتمی را نشان می دهم بهترین رابطه را دولت آقای خاتمی با مجلس پنجم مجلس اصولگرا داشت بیشترین آرا را وزرای آقای خاتمی از مجلس اصولگرا گرفتند یک کمیته هماهنگی با مجلس داشتیم همه مشکلات را سعی می کردیم حل کنیم نه اینکه دعوای بین دو رییس قوه در سطح علنی مجلس مطرح بشود و همه مردم کشور را مشکل دار کند کجا ما مسائل و مشکلات رابه جامعه کشاندیم کمیته ای تشکیل شده بود بین من و یک معاونی از قوه قضاییه مسائلمان را حل می کردیم و با این نگاه کشورداری را دنبال کردیم و همین اعتقاد داریم که باید با همین نگاه انشاءالله در آینده کشور اداره بشود.

مجری: شما سی ثانیه فرصت دارید اگر می خواهید استفاده کنید.

عارف: بحث جناب آقای دکتر ولایتی را دنبال کنم که یک بحث مهم و یک فرض را مطرح کردند و ما بنای مان بر این هست که هر مسئولی در هر سطحی که در نظام جمهوری اسلامی خدمت می کند باید وفاداری خودش را به نظام به قانون اساسی به همه ارزش ها به اثبات رسانده باشد اصلاً روی این هیچ چالشی به هیچ وجه با دوستان اصولگرا ندارم.

 محسن رضایی سومین نامزدی بود که براساس قرعه کشی پشت تریبون پاسخ به سوالات مناظره قرار گرفت.

سؤال سوم: برنامه شما برای تامین مسکن و مهار قیمت آن چیست؟

رضایی: من ابتدا این نکته را بگویم که کاش روش بهتری برای مهمترین مباحث کشور که اقتصاد است در پیش گرفته می شد و می شد به طور تخصصی تر ما روی این مسئله می پرداختیم و قضاوت را به خود مردم می دادیم.

مجری: ما برنامه های اقتصادی ویژه با حضور نمایندگان اقتصادی کاندیداها داریم که از یکشنبه در سیما پخش خواهد شد.

رضایی: به هر حال خود کسانی که می خواهند فرمان اداره این کشور را به دست بگیرند مهمتر از آنها هستند به هر حال من آمادگی دارم با همان آقایون یک بحث جدی بشود روی مسائل اقتصادی مسئله دوم این هست که خوب ما در اداره کشور باید کار را به مردم بدهیم مردم الان در اقتصاد نیستند مردم در مسکن نیستند مردم در بسیاری از کارهای دیگر نیستند خود این مسکن مهر که یک طرح خوبی بوده این اگر بهتر از این اجرا می شد منابع آن از طریق بانک مرکزی و چاپ پول های بدون پشتوانه شکل نمی گرفت خیلی بهتر از این بود مشکلی که ما الان داریم این هست که زمین های بسیار فراوانی داریم و قیمت مسکن در تهران به صورت سرسام آور بالا میرود در شهرهای مرکزی به صورت سرسام آور بالا میرود و تمام برنامه ریزی های ایجاد مسکن را در حقیقت از بین می برد من توجه جدی به مسئله مسکن خواهم کرد و سعی می کنم اولاً با اصلاحاتی که در مسکن مهر به وجود می آوریم خود این طرح را ادامه می دهیم یک زحمتی کشیده شده نصف کار رفته و نباید کاری کرد مثل دولت های قبلی که پروژه ها را نیمه تمام رها بگذارند و در حقیقت هزینه پشت سر هزینه به بار بیاورند مسئله دوم این هست که مقرراتی که برای محدوده شهرها و ایجاد شهرها به وجود آمده بر اساس یک معماری نوین ایران اسلامی نیست ما باید یک بازنگری اساسی در معماری ایران انجام بدهیم که در آن معماری جایگاه شهرها و شهرسازی را به نحوی تعریف خواهیم کرد که فرصت های جدیدی برای تولید مسکن ارزان قیمت در کشور شکل بگیرد مسئله سوم هم وام هاست وام دهی در حقیقت به مسکن به خاطر این که خود مسکن تبدیل به یک کالای اقتصادی شده تبدیل به یک کالای تجاری و درآمدزایی شده مانع از آن می شود که مثل بسیاری از کشورها تسهیلات قابل توجهی برای ایجاد مسکن بدهند ما باید مسکن را از حالت دارایی تبدیل به همان وظیفه خودش که نوعی سرمایه گذاری هست انجام بدهیم که تورم را از آن بگیریم تا بتوانیم وام های بیشتری را در اختیار مردم قرار بدهیم در تمام دنیا نزدیک هفتاد هشتاد درصد ساخت مسکن را وام می دهند به خاطر اینکه نقش سرمایه گذاری در این کارها وجود دارد از حالت سرمایه گذاری خارج شده.

آقای قالیباف نخستین نامزدی بود که بر اساس قرعه به نقد سخنان آقای رضایی در این خصوص پرداخت.

همچنین براساس قرعه، آقایان غرضی ، جلیلی ، عارف ، حداد عادل، روحانی و ولایتی  به ترتیب هر کدام در 90 ثانیه بر اساس دیدگاههای خود به نقد سخنان آقای رضایی در زمینه مسکن پرداختند.

مجری: جناب آقای دکتر قالیباف.

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم من فکر می کنم بحث مسکن از هر جهت اولویت دارترین موضوعی است که در برنامه دولت بنده خواهد بود دلیلش هم این است که امروز اگر ما نگاه می کنیم بیشترین سهم درآمد خانواده های مستضعف دهه پایین جامعه ما کسانی هستند که خانه ندارند یعنی هر چیز زحمت می کشند آخر ماه باید کرایه خانه بدهند پس ما اگر مسکن مان را حل کنیم یعنی قدرت خرید آن را در بخش های دیگر بالا بردیم این یک، دو خود مسکن وقتی که در کشور توسعه پیدا بکند مستقیم دویست و پنجاه شغل ایجاد می کند پس نگاه کنید بیکاری را هم حل کرده مهم این است که مسکن مهر که اقدام خوبی بوده دو تا اشکال بر آن وارد است این کار باید با همین  شتاب ادامه پیدا بکند ولی یک، کیفیت ساخت را بالا ببریم بافت فرسوده امروز معضلات ماست همین ساختمان نو خودشان بافت فرسوده شدند به خاطر اینکه در مقابل زلزله مقاوم نیستند نکته دوم چرا ما می بینیم وقتی بافت فرسوده داریم و می توانیم در داخل شهری که زیرساختها داریم مترو داریم آب داریم برق داریم تلفن داریم مثلا در تهران یا در شهرستانها می رویم در یک بیابان، در آن بیابان درست است می گوییم ما یک ساختمان  را ارزان می سازیم ولی دو مرتبه به بیت المال هزینه تحمیل می کنیم که زیرساخت ها را باید متری سه میلیون تومان هزینه کنیم که آب و برق و مدرسه و زندگی اجتماعی درست کنیم در تهران چهارده هزار هکتار بافت فرسوده وجود دارد این چهارده هزار هکتار را اگر ما انجام بدهیم لازم نیست برویم پرند که هم زحمت به مردم بدهیم هم دو مرتبه یک بافت فرسوده.

مجری: متشکرم آقای دکتر، جناب آقای مهندس غرضی.

غرضی: هر دولتی که بخواهد به کشور بخشی نگاه کند دچار صدمات گذشته می شود بخشی نگری باعث فرسودگی و از بین رفتن بخش و از بین رفتن دولت می شود اینکه ظرف صد سال گذشته هر دولتی آمده فکر کرده یک روز آموزش و پرورش یک روز دانشگاه یک روز بهداشت و درمان یک روز مسکن یک روز کار دیگر را بکند و بعد همه یا بخش وسیعی از سرمایه ملی را صرف آنجا بکند از بقیه سیستم نتواند دفاع بکند و عمل بکند به همین وضع امروز گرفتار می شود بخش اصلی گرفتاری کسانی که مسکن ندارند برای این است که اشتغال نداشته اند نتوانستند پس انداز کنند دولت های گذشته به این کار موفق نشدند بنا بر این ، آمده به این وضع رسیده که یک دفعه یک تعداد زیادی بلامسکن ماندند ، بروید در بخش بهداشت و درمان همین وضع پیش می آید، بروید در بخش های دیگر همین وضع پیش می آید دولت در دو کلمه خلاصه می شود تورم اشتغال.

مجری: خیلی متشکرم آقای مهندس، جناب آقای دکتر جلیلی.

جلیلی: ببینید در بخش مسکن، ما دو تا تقاضا داریم یکی اش یک تقاضای مصرفی است یا همان تقاضای واقعی است ما سالی حدود هشتصد و پنجاه هزار ازدواج داریم که طبیعتا اینها به مسکن نیاز دارند این باید بهش پاسخ داده بشود به نظر من مسکن مهر هم یک پاسخی بود به این نیاز و درست هم هست و باید ادامه پیدا کند همینطور اصلاحاتی که باید در بافت های فرسوده صورت بگیرد و نوسازی شان، اینها می شود آن تقاضاهای واقعی، اما یک تقاضا هست که ناشی از بورس بازی است از بحث های نگاه های سوداگرانه است یعنی طرف می آید به خاطر اینکه پولش را حفظ کند می آید در بخش مسکن سرمایه گذاری می کند که یک دلیلش همانطور که برخی از دوستان هم اشاره کردند بحث تورم است که به خاطر حفظ ارزش پول می آیند در زمین که یک کالای خوب هست مثلا سرمایه گذاری می کنند اگر ما نتوانیم یک سیاست های اصلی داشته باشیم هر قدر هم مثل مسکن مهر تولید کنیم شما می بینید در موضوع قیمت مسکن که یک فشار اصلی را به طبقات اجتماع می آورد نمی توانیم موفق باشیم لذا باید بحث حل تورم، حل موضوع بحث اصلاح نظام مالیاتی که چقدرش می تواند در بحث مسکن مورد توجه قرار بگیرد اینکه چگونه سرمایه های سرگردان مدیریت بشوند به بخش تولید نه به بخش بورس بازی در مسکن، اینکه قیمت سود مورد توقع سازنده مدیریت بشود اینها آن بحث های اساسی است و حتی سیاستگذاری منطقه ای در مسکن، اینها اگر به آن توجه لازم نشود طبیعتا نمی تواند آن بحث اساسی مسکن حل بشود.

مجری: جناب آقای دکتر عارف.

عارف: یکی از مهمترین دغدغه های مردم و به خصوص جوانان مسئله مسکن هست بالا رفتن سن ازدواج بالا رفتن نرخ طلاق و ناهنجاری های اجتماعی ناشی از همین مشکل هست مسکن مهر متاسفانه به دلایلی از جمله بی توجهی به تاسیسات زیربنایی و رفاهی و این که طرح عموماً در خارج از شهر اجرا شد و تورم زایی بالایی که طرح داشت که می دانید که الان حدود چهل و پنج هزار میلیارد تومان بدهی این طرح هست نتوانست پاسخگو باشد ما با رفع اشکالات طرح مسکن ماندگار را پیشنهاد دادیم در برنامه حالا بتوانیم جوابگوی جوان های کشورمان باشیم و بتوانیم انشاءالله مسکن مناسب را در اختیار زوج های جوانی که می خواهند ازدواج کنند قرار بدهیم و یک آرامشی را به خانواده ها و جوانان عزیز کشورمان انشاءالله برگردانیم.

مجری: جناب آقای دکتر حداد عادل.

حداد عادل:مسکن مهر یک اقدام مفید بود دولت هم زیاد زحمت کشید خیلی ها هم صاحب خانه شدند سوداگری مسکن را هم کاهش داد اما اشکالاتی هم داشت یکی اینکه زیرساخت های لازم در کنار خانه ها ساخته نشد زندگی در شهر فقط زندگی در خانه نیست زندگی شهری و حتی روستایی غیر از یک سرپناه چیزهای دیگری هم لازم دارد گاهی می بینیم در ساخت مسکن مهر به این زیرساخت ها وتاسیسات جنبی توجه نشده از معماری اسلامی ایرانی هم در ساخت این انبوه مسکن نشانی متاسفانه دیده نمی شود یک نکته دیگر این هست که سهم بودجه ای که در این سالهای اخیر در تحریم و در فشار اقتصادی به مسکن مهر اختصاص داده شده به نظر من تناسبی با اوضاع کشور نداشت جا داشت دولت در عین حال که به مسکن مهر توجه می کرد مقداری هم به سایر صنایع که ارتباط مستقیم با مسکن ندارند می پرداخت و بالاخره اولویت هم با ایجاد مسکن در بافت های فرسوده هست که این مهم هست که مقاوم سازی را هم در عین حال تامین می کند.

مجری: جناب حجت الاسلام دکتر روحانی.

روحانی: اصل تامین مسکن ارزان برای جامعه ما مخصوصاً نسل جوان جزو برنامه های دولت تدبیر و امید هست قیمت مسکن در سالهای اخیر رشد هشتاد و دو درصدی برای قیمت خانه کلنگی داشته پنجاه و دو درصدی برای قیمت آپارتمان داشته طرح مسکن مهر با مشکلاتی مواجه بوده ضمن اینکه اصلش کار پسندیده ای بوده در ابتدا قرار بود دویست هزار واحد ساخته بشود در طول ده سال این تبدیل شد به یک و نیم میلیون ،یک میلیون و پانصد هزار در واقع واحد مسکونی و لذا با شتابزدگی و بدون مطالعه و بدون مکان یابی صحیح و رعایت اصول فنی و مهندسی کار انجام گرفت و امروز این ساختمان ها عیوب فراوانی دارد و ضمن اینکه برای تکمیل اینها چهارصد و شصت هزار و صد و هفتاد و شش میلیارد ریال نیاز هست برای تکمیل اینها و امروز بانک مسکن به خاطر همین طرح دویست و سه هزار و پانصد و نود و هفت میلیارد ریال از بانک مرکزی استقراض کرده بنابراین مسکن مهر اشکالات فراوانی دارد ولی هیچ چاره ای نیست که در دولت آینده این اشکالات به تدریج مرتفع بشود و این طرح کامل بشود و نواقص آن رفع بشود.

در ادامه آقای رضایی در مدت 2 دقیقه توضیحاتی درباره دیدگاهش در این خصوص ارائه کرد.

مجری: سپاسگزارم آقای دکتر، جناب آقای دکتر ولایتی.

ولایتی: به نظر می رسد همانطور که بعضی از دوستان فرمودند کاری که صورت گرفته از اساس طبیعی است یعنی درست بوده و باید پاسخی به این نیاز مردم به سرپناه داده می شد لیکن منحصر کردن آن فقط به دولت به نظرم کار درستی نبود حالا برای افراد کم بضاعت، دولت سرمایه گذاری اگر بکند این پسندیده است ولی باید این را تکمیل بکند با فراهم کردن امکانات در بخش خصوصی که بخش خصوصی در حقیقت بخشی از تولید برمی گردد به همین تولید صنایع مربوط به ساختمان، نکته دیگر اینکه آن عیوب برطرف بشود حالا مسکن ساخته شده عیوب مربوط به گاز و برق و آب و اینجور چیزها تامین بشود مطلب بعدی این است که علت اینکه در نقاط دورافتاده این مسکن تاسیس شده برای جلوگیری از مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و مرکز است و این خودش یکی از مشکلات ما بوده به نظرم این سیاست، سیاست درستی بوده اما برای شهرهای بزرگ هم می توان کاری کرد همانطور که بعضی از دوستان اشاره کردند بافت های فرسوده را اصلاح کرد که نه شهر توسعه پیدا کرده و نه در عین حال این بافت ها مقاوم سازی شده، در کشور ما عمر متوسط ساختمان هایی که ساخته می شود پنجاه سال است در کشورهای اروپایی این صد و پنجاه سال است و اگر یک نظارتی از سوی شهرداری ها و وزارت مسکن بشود به نظرم از ابتدا به صورت مقاوم ساخته بشود.

مجری: خیلی مشکرم جناب آقای دکتر رضایی دو دقیقه فرصت دارند برای جمع بندی ، پاسخ گویی به نقد دوستان یا تکمیل دیدگاه هایشان.

رضایی: بله خب من توضیح دادم که مشکل ما معماری ایران است یعنی ما مسکن را یک بار در رابطه با خانه سازی در نظر می گیریم یک وقت هم مسکن برآیند یک نگاه جدید به معماری ایران است شهرهای ما و روستاهای ما ، توسعه شهری ما به هیچ وجه در چارچوب یک برنامه کلان معماری نیست که اقتصادش دیده شده باشد اشتغالش دیده شده باشد درآمد مردم در حقیقت دیده شده باشد لذا وقتی که بدون محاسبه بسیاری از پارامترهای زندگی مردم ، ما می آییم یک تصمیماتی می گیریم حتما با مشکل مواجه می شویم پس ما اگر بخواهیم یک اصلاح اساسی در مساله مسکن انجام بدهیم باید اول مشخص کنیم شهرها به چه مقدار توسعه پیدا کنند هر شهری جمعیتش چقدر باید باشد اقتصاد هر شهر چگونه خواهد بود اشتغال در هر شهر چگونه شکل خواهد گرفت تا این کار را انجام ندهیم مساله مسکن حل نمی شود به همین دلیل ، ما در طرح معماری نوین ایران اسلامی، همه این کارها را کردیم یعنی معلوم است که اصفهان آذربایجان خوزستان تهران محدوده های بیست سال آینده شان چه است اشتغال مردم چه است اقتصاد مردم چه است و بر اساس این بعد ما می آییم سراغ اینکه حالا آیا ما مناطق فرسوده را چند درصد به آن امتیاز بدهیم شهرک های جدید را چند درصد به آن امتیاز بدهیم در آن طرح ، ما برای مسکن هفتاد درصد وام را در حقیقت دولت با تسهیلات خواهد داد و فقط مردم سی درصد برای مسکن می آورند در آن چارچوبی که طراحی شده، در آن چارچوب، ما مسکن مهر را ادامه می دهیم خوشبختانه اکثر دوستان قبول داشتند که این ایده باید ادامه پیدا کند اشکالاتش را برطرف می کنیم دو نوع اشکال دارد این طرح، یکی مسائل زیربنایی و فنی است از زیرساخت ها گرفته کوچه ها خیابانها آب برق تلفن، یکسری مشکلات این طوری دارد و یکی هم مسئله منابع نقدینگی این است که باید درست بشود.

حسن روحانی چهارمین نامزدی بود که براساس قرعه کشی پشت تریبون پاسخ به سوالات مناظره قرارگرفت. 

سؤال چهارم: نگاه، برنامه وشاخص دولت شما برای گسترش و اندازه گیری عدالت اقتصادی چه خواهد بود؟

حسن روحانی :عدالت اقتصادی به این معنا هست که هر چیزی در جایگاه خودش قرار بگیرد اولین مسئله مسئله تولید هست که ما بتوانیم تولید را در جایگاه خودش قرار بدهیم ما امروز می بینیم که در شرایطی که ما الان هستیم به جای اینکه به تولید داخلی کمک کنیم به واردات و به مسیر وادارت روی آوردیم این بزرگترین بی عدالتی است یعنی عدالت این است در شرایط فشار دشمن ما بتوانیم در داخل به تولید کمک کنیم فضا را بهبود بخشیم و بتوانیم تولید داخلی خود را افزایش بدهیم و بر مقدار واردات کاسته کنیم ما می بینیم که شعارهای سیاسی ما با عملکرد اقتصادی ما سازگار نیست که در شعار سیاسی شعار مقاومت می دهیم اما در شعار اقتصادی در مقام عمل مقاومتی در کار نیست ما باید برنامه ریزی کنیم در شرایطی که باید سیاست اقتصادی ما با سیاست سیاسی ما کاملا منطبق باشد و در یک مسیر قرار داشته باشد در حالیکه امروز می بینیم این دو مسیر کاملا از هم جدا است به قول معروف در بخش اقتصاد اعلام نیاز می کنیم به یک صورتی با واردات با دست دراز کردن به سوی بیرون اما در سیاست اعلام بی نیاز می کنیم امروز ما می بینیم که وقتی این همه بیکار در جامعه ما وجود دارد این شاخصی برای بی عدالتی است حتی آن شاخصهایی که معروف هست مثل ضریب جینی ما امروز می بینیم آخرین اعلامی که بانک مرکزی کرده این هست که بعد از اجرای یارانه ها دو دهک بالا و دو دهک پایین تا حدی سود بردند و متنعم شدند و شش دهک وسط در فشار بیشتر قرار گرفتند وقتی در شرایطی که ما می بینیم که کارخانه کفش ملی که یک روزی بود که جزو افتخارات ما بود در کشورهای همسایه امروز تبدیل شده به انبار ماشین سایپا یا اینکه پارس الکتریکی که یک روز افتخار این منطقه بود تبدیل شده به لانه کبوترها این نشان می دهد که اینجا عدالتی بین نیازهای واقعی و عملکرد واقعی دولت وجود ندارد .

مجری: خیلی متشکرم آقای دکتر به قید قرعه نوبت می رسد به نود ثانیه  فرصت نامزدهای محترم دیگر ، جناب آقای دکتر جلیلی :

جلیلی : ببینید یک بحث اساسی که در این سئوال باید جواب داد این است که ما عدالت را باید اصل بدانیم ما مقدم حتی بر پیشرفت همان طور که در دیدگاه ما هست که « فی العدل سعه » اگر ما توانستیم عدالت را یعنی اینکه همه ظرفیتهای مردم را برای همه مردم کشور آحاد کشور فرصت آن بروز استعدادهایشان را فراهم کردیم حتما به دنبال خودش پیشرفت هم خواهدآمد عدالت یعنی این اما آن چیزی که در اینجا اهمیت پیدا می کند این است که  این عدالت باید به یک شکل ساختاری و نهادینه شکل بگیرد نه به شکل حالا حرکت های مقطعی و یا موضوعات مشخص مثلا اول از همه یکی از بحثهایی که در اقتصاد بسیار مهم است عدالت در تخصیص منابع است یعنی منابع اولیه ای که ما داریم چه در بحث منابع ارزی و چه در بحث منابع پولی و چه در بحث منابع مالی اینها را باید ببینیم وقتی که تخصیص داده می شود ساختار ما چگونه عادلانه این کار را دارد انجام می دهد حتی در مرحله تولید اینکه ما در بهره برداری از سهم تولید چگونه عادلانه داریم سیاست گذاری می کنیم که مثلا منابع تولید را به آن کسی که آمده سرمایه گذاری کرده است و کسی که کار انجام داده اینها چگونه تقسیم می شود اینها می تواند خیلی کمک کند به آن عدالت ساختاری و همچنین آن موقع اگر این دو مرحله شکل بگیرد بعد از تولید هم این می تواند آن عدالت مورد نظر شکل بگیرد . 

مجری: جناب آقای مهندس غرضی:

غرضی : اولین بخش عدالت آن است که دولت دست خودش را از جیب مردم در بیاورد وقتی دولتی ارز موجود کشور را از هفت تومان به صد تومان به سه هزار و پانصد تومان می رساند  این دارد جیب فقرا را خالی می کند عدالت در این است که اول دست کسی که دارد در جیب فقرا کار می کند قطع کرد  این نتیجه دولت متورم هست دولت متورم بیش از درآمدش هزینه می کند فقرا را فقیرتر می کند اغنیاء را غنی تر می کند این روشهای ناقص که در دولتهای مختلف انجام شده است منجر به ضعف فقرا و قدرت اغنیاء شده است صد سال است که ژاپن صد ینش یک دلار است پنجاه سال است که چین یک دلارش هشت یوآن است ما باید درس بگیریم از دیگران  ما باید قیمت پول ملی را اول تثبیت کنیم  بعد برویم سراغ این کارها عزیزانی که می خواهند کشور را اداره کنند باید در مقابل مردم متعهد بشوند وقتی که می خواهند دولت را ترک کنند قیمت دلار چقدر است . 

مجری: خیلی متشکر از شما جناب مهندس غرضی . جناب آقای دکتر ولایتی :ولایتی : معنی لغوی عدالت همان بود که فرمودند اما در عمل  عدالت عبارت از این است که امکانات موجود در کشور به طور یکسان در اختیار مردم قرار بگیرد امکانات تحصیلی ، امکانات مربوط به مسکن ، امکانات مالی ، وامی اگر داده می خواهد بشود و ما شهروند درجه یک و دو سه نداریم هر ایرانی در داخل ایران خارج از ایران ایرانی است و باید یکسان از امکانات موجود در این کشور استفاده کند این معنای عملی عدالت است اما عدالت به تنهایی اشاره هم شد بدون پیشرفت به معنای تقسیم عادلانه فقر است پس عدالت وپیشرفت باید با هم توام باشند و اگر چنین شد ما می توانیم هم عدالت را داشته باشیم و هم پیش برویم اگر پیشرفت بدون عدالت هم باشد فاصله طبقاتی زیاد می شود و این خلاف ارزشهای اسلامی و ایرانی است .

مجری: خیلی متشکرم آقای دکتر ولایتی، جناب آقای دکتر عارف.

عارف: اشاره شد که عدالت اجتماعی نباید به منزله تقسیم فقر و عدالت در توزیع فقر تلقی کنیم گسترش عدالت اقتصادی که یکی از شعارهای ما یا بخشی از شعارهای انقلاب مان است برای اینکه تحقق پیدا بکند ما باید تولید ثروت کنیم باید رشد اقتصادی داشته باشیم ما در برنامه سوم، رشد اقتصادی شش درصد را داشتیم و شرایط را برای کاهش فاصله دهک اول و دهم فراهم کرده بود به نظر می رسد که در حال حاضر به رشد بالاتری نیاز داریم که ما رشد هشت درصد را در برنامه مان دیدیم که ان شاءالله بتوانیم در راستای عدالت اقتصادی دنبال کنیم و به جلو برویم، اولویت را باید قطعا به نقاط غیربرخوردار و نقاط مرزی بدهیم در توسعه، فاصله پیشرفت را در استان های مرزی نسبت به مرکز کشور باید کم کنیم متاسفانه خط فقر بالا رفته در سال هزار و سیصد و هشتاد و سه ، بیست و نه و چهاردهم درصد زیر خط فقر بودند که الان متاسفانه به چهل و چهار درصد رسیده باید تلاش بشود که حتی الامکان تعداد فقرا را کمتر کنیم اولویت بدهیم به رسیدگی به مشکلات اقشار آسیب پذیر تا اینکه ان شاءالله خط فقر در یک وضعیت قابل قبولی ان شاءالله قرار بگیرد.

مجری: خیلی متشکرم از شما جناب آقای دکتر عارف، جناب آقای دکتر قالیباف.

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم من فکر می کنم که عدالت نه گفتنی است نه شنیدنی، عدالت در واقع یک اقدام و یک عملی است که باید اتفاق بیفتد و مردم آن را بچشن،ما یک عدالت فردی داریم که الان واقعا در جامعه بر اساس قانون اساسی، آحاد این ملت از هر قوم و مذهب و هر گرایشی که دارند باید از فرصت هایی که در قدرت هست برابر باشد این را قانون اساسی گفته عدالت بعدی باید دقت کنیم در عدالت جغرافیایی است به هر حال همه اش به مرکزیت حکومت نرسیم و بعد بقیه که هرچه دور می شوند از مرکز محرومتر بشوند ما عدالت اجتماعی می خواهیم قشرهای مختلف، واقعا زنان ، کارگران، کشاورزان، فقط یک طبقه و قشر خاصی را ما نبینیم و ما بدانیم هر حرفی در رابطه با عدالت می زنیم ولی رشد اقتصادی نباشد این یک شعار بیشتر نیست و ما باید هر چقدر هم بگوییم به مناطق محروم می رسیم درست نیست واقعا، بنده یک روز در نیروی انتظامی توفیق خدمت داشتم عدالت در امنیت این گونه برقرار کردم که پلیس صد و ده را درست کردم یک پیرزن یک پیرمرد یک سالخورده یک بچه ای یک کودک به همه دسترسی، ما به این می گوییم عدالت یعنی عدالت در امنیت، در شهرداری تهران توفیق خدمت پیدا کردیم محکم گفتیم مناطق محروم اولویت، بخش رشد اقتصادی در اقتصاد شهری درست کردیم درآمد شهرداری را بالا بردیم رشد شمال شهر را متوقف نکردیم ولی رشد جنوب شهر را چند برابر کردیم.

مجری: خیلی ممنونم آقای دکتر قالیباف، جناب آقای دکتر حداد عادل.

حداد عادل: دهه کنونی دهه پیشرفت و عدالت نامیده شده این نامگذاری بی سبب نبوده جهتش این بوده که بعضی نظریه های پیشرفت که در خارج از مبانی اسلامی طراحی شده به پیشرفت بیش از عدالت اهمیت می دهد ما شاهد بعضی از این انحراف ها و کج روی ها در مبانی برنامه چهارم بودیم وقتی برنامه چهارم در مجلس ششم به تصویب رسید در اسناد بالادستی آن، نظریه هایی بود که عدالت را فرودست انگاشته بود و به پیشرفت اصالت می داد و رشد اقتصادی ولو به قیمت از دست رفتن محرومان بود باید عدالت و پیشرفت با هم باشد هیچ کدام نباید به قیمت فراموش شدن آن دیگری باشد یکی از نمونه های تامین عدالت همین هدفمندسازی یارانه هاست که شما می بینید که یک خانواده ای مثلا قبل از اجرای هدفمند کردن، با چندین اتومبیل چقدر بنزین مصرف می کند یک خانواده فقیری هیچ استفاده ای از این یارانه ای که دولت برای آن بنزین می دهد نمی کند یکی از اهداف هدفمندی یارانه ها همین تامین عدالت بوده و باید تعقیب بشود، عدالت اقتصادی مستلزم تامین زیرساخت هاست که در کل کشور بعد از انقلاب تا حدود زیادی انجام شده راه ، دانشگاه، سد، بیمارستان، دولت باید این زیرساختها را در سراسر کشور توسعه بدهد تا عدالت اقتصادی تامین شود عدالت استخدامی هم مهم است.

مجری: خیلی متشکرم جناب آقای دکتر حداد عادل، جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی: در طی این شش ماه گذشته شاید بیش از دویست و پنجاه تا شهرستان، من رفتم در بازارها در کشاورزیها در مزارع در کارخانجات ، من با تمام وجودم احساس کردم که این آرمان بزرگی که طی سی و خرده ای سال داریم از آن حرف می زنیم باهاش یک فاصله بسیار زیادی داریم یعنی تبعیض و پارتی بازی و رشوه واقعا در سیستم اداری کشور و در قوه قضاییه و در بسیاری از ارکان کشور نفوذ کرده و اجازه نمی دهد که این توزیع عادلانه ثروتی که از آرمان های ما بوده انجام بشود و واقعا دوستان ما که تعدادی شان هم از همان دولتها هستند دقیقا به ما بگویند که چرا این فاصله زیاد است الان دوران شعار دادن تمام شده اگر قرار بود با شعار دادن، مساله عدالت حل بشود باید این حل می شد علت اینکه من اکثر برنامه هایم را که دیشب هم در چهارده برنامه توضیح دادم یا ناظر به یارانه های سبز بود یا مربوط به پنج میلیون کسب و کار خانگی بود یا مربوط به ایجاد شغل بود و کارآفرینی برای جوان ها و بانوان بود همه اش ناظر بر این است که ما بیاییم عملا به شعار عدالت کنیم چون عدالت یک عدالت توزیعی داریم یک عدالت تولیدی، یعنی هم باید فرصت ها را عادلانه بین همه آحاد و شهرها تقسیم کنیم و بعد نتیجه درآمدها هم که ثروت جامعه است به صورت عادلانه بین همه اقشار توزیع بشود من فکر می کنم هم در تئوری هم در نگاه هم در شاخص ، ما مشکل داریم.

مجری: خیلی متشکرم جناب آقای دکتر رضایی، جناب آقای دکتر روحانی دو دقیقه فرصت دارید که بحث تان را جمع بندی بفرمایید.

روحانی: متشکرم نکاتی را دوستان فرمودند که هر کدام بعدی از مساله بود در بحث عدالت به مساله رانت ، فساد، ما باید اشاره بکنیم که متاسفانه در سال های اخیر بیشتر با آن مواجه بودیم مساله فساد مساله ای است که مقام معظم رهبری همواره بر آن تاکید کردند به هر حال عدالت آن فرصت برابر برای کل مردم است برای کل اتباع ایرانی همه اقوام همه مذاهب ، زن و مرد، این فرصت برابر باید به وجود بیاید که در بعضی از بخش ها ، ما هنوز باید قانون اساسی مخصوصا فصل سوم قانون اساسی را به خوبی باید اجرا بکنیم که این عدالت هم می تواند عدالت اقتصادی باشد هم فرهنگی باشد و هم اجتماعی باشد ما در بحث عدالت اجتماعی باید مساله حمایت از محرومین را در اولویت خودمان قرار بدهیم مساله آنهایی که حقوق ثابت دارند کارمندان کارگران ، آنها در فشار بیشتری هستند زنان که مخصوصا بیکاری امروز در میان زنان خیلی زیاد است شصت و شش درصد افراد بین بیست تا بیست و نه سال زنان امروز جزو افرادی هستند که بیکار هستند عدالت باید در تمام امکانات کشور، ما مشاهده بکنیم یکی از راه های آن این است که در امکاناتی که در کشور وجود دارد از لحاظ فرهنگی از لحاظ اجتماعی از لحاظ اقتصادی، همه احساس کنند به طور برابر دارند از این امکانات استفاده می کنند یکی از مسائل ، بحث تمرکززدایی هست که امروز استانها احساس می کنند توان دارند برای اداره استان خودشان و تصمیم گیری و متاسفانه اینها در تهران متمرکز شده باید بار را از روی دوش تهران برداریم و بتوانیم امکانات و اختیارات بیشتری را به استانها واگذار کنیم.

 سؤال پنجم: برنامه دولت شما برای مواجهه با کاهش درآمدهای نفتی در سال 92 چیست؟

مجری: برنامه دولت شما برای مواجهه با کاهش درآمدهای نفتی در اولین سال دولتتان چیست؟ منظور همین سال نود و دو هست که در آن هستیم و درآمدهای نفتی کاهش پیدا کرده است ؟

حداد عادل : بسم الله الرحمن الرحیم، برای مقابله با کاهش آثار ناشی از کاهش درآمدهای نفتی ما باید در درجه اول  به صادرات غیر نفتی توجه کنیم ما می توانیم با افزایش صادرات غیر نفتی جای خالی صادرات نفتی را پر بکنیم کشور ما یک کشوری است که از نظر کشاورزی امتیازات بالایی دارد تنوع  اقلیمی دارد ما می توانیم صادرات کشاورزی داشته باشیم ما می توانیم از مزایای گردشگری برای تامین ارز به جای کاهش ارز ناشی از نفت استفاده بکنیم ما می توانیم از سایر امتیازات مانند همین دالان عبوری کریدور ترانزیت شمال جنوب استفاده بکنیم اینها همه می تواند در مقابل کاهش درآمد نفتی ما را مقاوم تر بکند و در کنار اینها باید دولت انضباط مالی خودش را افزایش بدهد ریخت وپاش و مصرف زیاد ما را به ارز و بخصوص به ارز نفتی محتاج تر می کند ما می توانیم با افزایش انضباط مالی راههای دیگری را هم تعقیب بکنیم اقتصاد مقاومتی از جمله اموری است که می تواند کشور را در مقابل مسئله نفت بیمه بکند مراد از اقتصاد مقاومتی در واقع کاهش رشد اقتصادی نیست یا فقر اقتصادی نیست عوض کردن شیوه اقتصاد است پوست انداختن است نوسازی اقتصادی است توجه به تولید ملی است حمایت از کار و سرمایه ایرانی است و در یک کلمه بنده فکر می کنم که ملت ما و دولت من در آینده  برای مقابله با کاهش ارز ناشی از تحریم نفت باید سبک زندگی اسلامی را در این کشور حاکم کند ما نمی توانیم به سبک زندگی غربی زندگی کنیم و طعمه تحریم غرب قرار بگیریم .

مجری: بسیار متشکرم آقای دکتر حداد عادل

تقاضا می کنم از حضور جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر روحانی در نود ثانیه نقد خودشان را یا نظر خودشان را بفرمایند ؟

روحانی : بسم الله الرحمن الرحیم ، یکی از راههایی که ضروری است در این زمینه ما اقدام بکنیم این است که دست از خام فروشی برداریم ما امروز بسیاری از کالاهایی که داریم صادر می کنیم بصورت خام صادر می کنیم حتی معادن ما و سنگهای قیمتی حتی مربوط به مصالح ساختمانی و غیره از معادن استخراج می کنیم

میرود روی دریا توسط چینیها روی کشتی روی آن سنگ کار می شود و و دو مرتبه برگردانده می شود یا به داخل ایران و یا به کشورهای دیگر متاسفانه ما داریم خام فروشی می کنیم در بحث نفت هم ما می توانیم این کار را بکنیم ما می توانیم نفت را تبدیل به فرآورده بکنیم ما باید موانع را برداریم تا مردم بتوانند با ایجاد پالایشگاهها و پتروشیمی ها جلوی خام فروشی را در بحث نفت بگیرند موانع صادرات که امروز وجود دارد باید این موانع صادرات را برداریم تا بتوانند با صادرت غیر نفتی جای نفت جایگزین بشود ظرفیتهای خالی صنعت ما که الان بالای چهل درصد است با یک امکان کمی می شود این ظرفیتها را پر کرد و آنها می توانند تولید گری باشند که بخشی از آن را صادر بکنند و جبران مسئله نفت را انجام بدهند ما می توانیم در کشور ما مرکز صادرات برق برای منطقه باشیم یعنی نفت را تبدیل به برق بکنیم نفت و گاز را و آن وقت صادر بکنیم تا آن مشکل را ما بتوانیم حل و فصل کنیم .

مجری: متشکرم جناب آقای دکتر روحانی ،  جناب آقای دکتر عارف :

عارف : جهت گیری کلی ما اقتصاد بدون نفت هست باید وابستگی بودجه را به نفت به صفر برسانیم نفت را یک ثروت ملی میدانیم که می توانیم  این ثروت را از زیر زمین بیرون بیاوریم و به ثروت مولد و ماندگار تبدیل کنیم چون اعتقادمان بر این است که نفت متعلق به نسلهای آینده هم هست منتها در کوتاه مدت مهمترین کارهایی که باید بشود یکی انضباط مالی دولت است و کاهش هزینه های دولتی که نقش مهمی دارد تسریع در کاهش تصدی دولتی جهت گیری کلی که ما در برنامه مان دیدیم انشاء الله تسریع کنیم که واگذاریها هر چه سریعتر انجام بگیرد و تحدید تشکیلات دولت را دنبال کنیم  روی قطب منطقه و هاب بودن منطقه با توجه به وضعیت جغرافیایی مان باید تاکید کنیم ما می توانیم درآمد زایی خوبی از محل تجارت و ارتباطات و حتی پروازهایی که از فراز ایران می رود اوورفلای داشته باشیم توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات می تواند به ما کمک کند درآمد زایی بالایی این بخش می تواند داشته باشد در کنار اشتغالزایی بالایی که دنبال می کند و یکی از برنامه هایی که انشاء الله باید به طور جدی در هر دولتی روی کار می آید اجراء ‌بشود افزایش بهره وری است ما مشکلاتی در این زمینه داریم که اگر انشاء الله به این مسئله هم توجه بشود وابستگی کشور به نفت کم بشود .

مجری: متشکرم جناب آقای دکتر عارف ، جناب آقای دکتر جلیلی :

جلیلی : یکی از بحثهایی که به نظر من در اینجا بسیار اهمیت دارد این است که ما این را یک فرصت می دانیم تا تهدید . به نظر می رسد که این یک فرصت هست هر چقدر ما وابستگی ما به نفت و اقتصاد وابستگی اش کمتر بشود یک فرصت خواهد بود . چون به همان میزان می توانیم از ظرفیتهای دیگر کشور که یک ظرفیتهای قابل توجه هست چه سخت افزاری و چه نرم افزاری بهتر استفاده کنیم ما بالاخره یک بحث مزیت نسبی داریم در بسیاری از حوزه های دیگر غیر از نفت که باید از آنها استفاده کنیم یکیش همین بحث عبور و مرور و ترانزیت است که اگر ما از آن ظرفیت حداکثریش بیاییم به خوبی استفاده کنیم بیش از بحث درآمد نفت می تواند برای درآمد زایی داشته باشد یک بحث دیگر همین که اشاره شد جلوگیری از خام فروشی و استفاده از ارزش افزوده در کالاهای مختلف چه در حوزه نفت و چه در حوزه های دیگر هر چقدر ما به اینها بیشتر توجه کنیم و بهاء بدهیم بسیار درآمدهای ارزی حاصل خواهد شد که قابل مقایسه با روند فعلی نیست همچنین برخی از واردات غیر ضروری که داریم که الان ما پول نفت را داریم برای آن می دهیم حتی مثلا برای کالاهای اساسی که به راحتی می شود در داخل کشور تولید بشود از گندم و برنج و اینها گرفته تا متاسفانه برخی کالاهای غیر ضروری که ما برای آنها هم داریم باز همین پول را نفت را می دهیم.

مجری: جناب آقای مهندس غرضی.

غرضی : به مدت چهار سال وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران بودم و در این مورد این چند کلمه را عرض می کنم در دولت دفاع هزینه کشور به سالی پانزده میلیارد دلار رسید در دولت سازندگی هزینه کشور به سالی هیجده میلیارد دلار رسید و در دولت اصلاحات به بیست و هشت میلیارد دلار رسید در این دولت اخیر چون درآمد سنگینی حاصل شد و تقریباً اکثریت قریب به اتفاق آن صرف واردات شد کم کم آمریکایی ها به این نتیجه رسیدند که هزینه کشور را صد میلیارد دلار است اگر ما جلوی آن را بگیریم مثلاً کشور ساقط می شود اگر در دولت اصلاحات که بیست و هشت میلیارد دلار سالیانه هزینه کرده یک پنج درصد ده درصد هم تورم روی آن بگذاریم بشود سی و پنج میلیارد دلار سی و پنج میلیارد دلار الان برای اقتصاد کشور مسئله خاصی نیست قابل تحصیل بسیار خوب هم از طریق فروش نفت هم از طریق غیر نفتی صادرات غیر نفتی این قابل تحصیل است عرضم بر این هست که محکم بچسبیم تولید را در این مقطع به سازمان برسانیم احتیاجی به دلار اضافی نداریم.

مجری: جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی:‌خب در حقیقت این یک تهدید هست نمی توانیم بگوییم تهدید نیست ولی این تهدید را انشاءالله به فرصت تبدیل می کنیم و راه حل تبدیل کردن به فرصت آن هم این هست که ما دولت را از اقتصاد بکشیم بیرون و مردم را به طور واقعی در اقتصاد فعال کنیم پروژه های بسیار زیاد و درآمدزایی الان در استان های کشور هست که دولت به آن توجه نمی کند هشتصد هزار هکتار زمین های خوزستان که بیش از پانزده سال هست رهبر انقلاب هم دستور داده یا مسئله بازارچه های مرزی استان های مرزی یا مسائل کشاورزی که ما الان در سراسر کشور داریم از چای گیلان گرفته تا وضعیت مرکبات اکثر استان های کشور اینها نشان می دهد که ما ظرفیت بزرگ اقتصادی داریم که حالا که دولت مشکل درآمد نفتی پیدا کرده انشاءالله پای او را از این مسئله می کشیم بیرون و مردم را در اقتصاد تقویت می کنیم که بتوانند یک تحول جدی به وجود بیاورند دیشب هم من عرض کردم صادرات غیر نفتی و گردشگری ارزآور و انضباط مالی را من دیشب عرض کردم امروز می خواهم روی یکی از آن نکات تاکید کنم ما یک میلیون بشکه نفت اضافی الان داریم که به فروش نمی رسد در مدت یک سال دو سال اول با ایجاد پالایشگاههای موبایلی که از خارج انشاءالله وارد خواهیم کرد و در داخل هم نمونه هایی هستند که آنها را تکثیر میکنیم تولید می کنیم و گسترش می دهیم یک ظرفیت بزرگی از فرآورده های غیر نفتی به وجود می آوریم که به کشورهای اطراف می فروشیم.

سؤال ششم: گامهای عملی دولت شما برای تقویت تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی و بهبود کسب و کار چیست؟

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم ،ْ برای رونق کار همین طور که در برنامه هایم من اشاره کردم که انشاء الله در یک فرصت مناسب توضیح خواهم داد یک برنامه دو ساله داریم ولی در بحث مربوط به تولید  ما بحث مربوط به سهم تولید را از یارانه در اولویت اول قرار می دهیم حالا هم بخش صنعت و هم بخش کشاورزی نقدینگی را هدایت می کنیم امروز نقدینگی در جامعه رها است نقدینگی را در واقع به جهت اولویت هایی که مد نظر هست می بریم سفته بازی را از جامعه در صدر مسایل اقتصادی جمع می کنیم به درآمدهایی که بدون تولید هستند در واقع حتما مالیاتهای قابل توجهی را در نظر می گیریم انضباط بودجه را در دولت در اولویت قرار می دهیم  استقلال به بانک مرکزی می دهیم که این هفت برابر حدود شش برابر نقدینگی اتفاق نیفتد و بانک مرکزی درست بتواند وظیفه خودش را انجام بدهد ثبات در سیاست ها یعنی اینکه ما هر هفته هر ماه تصمیم را عوض نکنیم و رانت درست بکنیم برای بخشی از کسانی که یک شبه میلیاردر بشوند و از آن طرف یک مرتبه بیاییم سرمایه مردم و مخصوصا فقرا را پول جیبشان را به یک سوم تقلیل بدهیم یک بازبینی دقیق در حوزه توزیع کالا و خدمات می کنیم یعنی تولید یک بحث است شبکه توزیع را به آن توجه می کنیم کاهش فشار تحریم را در اولویت صنایع اولویت دار مورد توجه قرار می دهیم و نکته دیگری که دهکهای پایین جامعه را برایشان سیاستهای جبرانی می گذاریم که بتوانیم مثل بیمه شما ما الان واقعا در این بخش دچار اشکال جدی هستیم در حوزه بیمه ودر حوزه سلامت و در حوزه تحصیل که بتوانیم آنهایی که تحت پوشش هستند و دهکهای پایین جامعه هستند ما از عدالت حرف زدیم ما نباید مساوات را دنبال کنیم عدالت را مورد توجه قرار بدهیم که این کار حتما انجام بشود کیفیت را بالا می بریم در کالاها این هم از نقطه مهم دیگری است که باید به آن توجه کنیم نکته مهمتری که من می خواهم اینجا در این بخش به آن اشاره بکنم این هست  که ما اگر یک روز شبکه توزیع مان را مخصوصا در کالاهای اساسی در این شرایطی که تحریم را هم داریم در اولویت بگذاریم مثلا در کشاورزی به هرحال الان  بذر کشاورزی را که برادر عزیزمان اشاره کردند خب ما در بحث کشاورزی الان ضمانت در کالاهای مهم را نیز رعایت نمی کنیم شما نگاه کنید ما همین سال گذشته آمار را وقتی که نگاه می کنیم ما حدود چهل و هشت درصد  از مواد غذایی میزان کالری را که به ازای هر نفر دو هزار و چهارصد کالری در روز باشد ما بالغ بر هزار و سیصد و کالری در شش قلم اساسی کشور مثل شکر و مثل برنج مثل گندم مثل روغن فقط وارد کردیم .

مجری: خیلی متشکرم جناب آقای دکتر قالیباف .

مجری:جناب آقای دکتر حداد عادل نود ثانیه فرصت نقد و ارائه نظر دارند.

حداد عادل: ما برای رونق بخشی به تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه باید یک آسیب شناسی از وضع موجود بکنیم ما آسیب های ساختاری داریم و سیاست گذاری اقتصادی ما هم آسیب رسان است البته فشارهای خارجی هم هست تحریم هم هست که در داخل اثر می گذارد ما می توانیم با اصلاحات ساختاری و با اصلاحات سیاست گذاری به تولید کمک بکنیم من به عنوان نمونه به یک اقدامی که در مجلس هفتم در دورانی که بنده رییس مجلس بودم انجام شد و آثار نیکوی آن در اقتصاد ملی و در اقتصاد کشور به خوبی جا افتاد اشاره بکنم و آن ایجاد سهمیه بندی در مصرف بنزین بود ما هفتاد میلیون لیتر روزانه در سال هشتاد و پنج مصرف بنزین داشتیم چهل میلیون لیتر تولید می کردیم سی میلیون از خارج وارد می کردیم دشمن طمع کرده بود که تحریم بنزین بر ما اعمال بکند مجلس هفتم با کار سنگین و دقیقی که کرد توانست این تهدید را به فرصت مبدل بکند و ما امروز می توانیم صادرکننده بنزین هم باشیم.

مجری: جناب آقای دکتر جلیلی.

جلیلی: بحث ما این است که ما تولید ملی را مهم بدانیم ببینید زمانی در دولت های قبل این بحث بیان می شد که نه ما اگر چیزی صرفه اقتصادی نداشته باشد نیاز نداریم تولید بکنیم مثل همین بحث بنزین که الان اشاره کردند یا حتی ما اگر بیاییم از کالاهای خارجی که رقابت می کند با تولید داخلی ما خود ما حمایت بکنیم عوض اینکه از تولید حمایت کنیم از آنها حمایت بکنیم یعنی واردات شان را اجاز بدهیم حالا به صورت قاچاق که وارد می شوند حتی تبلیغ کنیم برایشان حتی در همین رسانه ملی تبلیغ بشود برای کالای خارجی خوب طبیعی است تولید ملی لطمه می خورد من عرضم این است که نه تنها این کارها نباید بشود و این نگاه نباشد آن موقع بلکه باید حمایت بشود یعنی ما حتی الامکان در موضوعاتی که داریم وارد می کنیم باید تا جایی که ممکن هست اگر بتوانیم موضوعی در داخل تولید بشود آن را انجام بدهیم مثل همین محصولات غذایی چیزهای دیگر و بسیاری کالاهای دیگر از آن مهمتر اینکه ما باید برای تولید کننده داخلی مان آن فرجام تولید و پایان کارش را برای او کمک کنیم من دیشب در یک روستایی بودم یک خانمی قالی تولید می کرد قالیباف بود خوب این بحثش این بود چه اشکال دارد که دولت باید کمک کند که مثلاً این بتواند در بازار اروپایی جنس خودش را بفروشد اگر فرجام تولید مشخص باشد این کلی ظرفیت ایجاد می کند برای تولید و اینکه انگیزه پیدا می کنند تولید کنندگان.

مجری: جناب آقای دکتر عارف.

عارف: اشاره شد که مهمترین کار ثبات اقتصادی هست که باید اصلاحات ساختاری را ما انجام بدهیم ثبات در تصمیمات هست و استفاده از کارشناسان زبده در بخش های مختلف سهم تولید از هدفمند کردن یارانه ها پرداخت نشده باید به طور جدی این سهم سی درصد پرداخت بشود که رونق انشاءالله تولید را داشته باشیم در بخش کشاورزی مهمترین مسئله خرید تضمینی کالاهاست که متاسفانه در سالهای گذشته مورد بی توجهی قرار گرفته خریدهای داخلی از نظر قیمت مقایسه با واردات نبوده نتیجه هم این شده که ما در سال هشتاد و سه در گندم خودکفا شدیم در سال نود و یک متاسفانه شش و هفت دهم میلیون تن گندم وارد کشور شده حدود دو و شش دهم میلیارد دلار صرف واردات گندم شده باید مشکلات کشاورزی راحل بکنیم از جمله مشکل بیمه محصولات کشاورزی مشکل خود کشاورزان به خصوص بیمه آنها روی بحث کارگران باید مشکلات معیشیتی آنها حل بشود بیمه بیکاری یکی از دغدغه های کارگران هست باید کارگران را تشویق کنیم که به تولید بیشتری بپردازند مسئله مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد کسب و کارهای خانگی است ما حدود هیجده میلیون خانم خانه دار داریم باید تشویق کنیم اینها را که به کسب و کارهای خانگی بپردازند با کمک های اولیه که دولت می کند به خصوص بیمه کردن زنان می توانیم در تولید در حتی تک تک خانه ها می توانیم افزایش تولید را انشاءالله داشته باشیم.

مجری: جناب حجت الاسلام والمسلمین جناب دکتر روحانی.

دکتر روحانی: من فکر می کنم برای تقویت تولید ملی در قدم اول نگاه باید از مصرف محوری بچرخد به سمت تولید محوری تو سالهای اخیر بیشتر بحث مصرف محوری بوده خصوصی سازی به صورت واقعی انجام بگیرد آن مقداری که خصوصی شد حداکثر سیزده درصد آن واقعی بود بقیه به شبه دولتی داده شد رقابت رقابت واقعی باشد انحصارات برداشته بشود الان قدرت هایی هستند که هم ثروت دارند و هم قدرت های سیاسی دارند و سایر قدرت ها دارند دیگران نمی توانند در رقابت با آنها رو به رو بشوند باید فضای رقابت را ایجاد کنیم و مهمتر از همه امروز به احساس امنیت اقتصادی لطمه خورده ما باید کارآفرینان را تشویق بکنیم آنهایی که آماده هستند سرمایه خودشان را روی زمین بگذارند باید فضا و سرمایه اجتماعی در این زمینه برای آنها آماده بشود امروز می بینیم که شرایطی پیش آمده که امنیت روانی در جامعه وجود ندارد با تهمت هایی که زده می شود با برچسب هایی که زده می شود اینها باید از جامعه ما رخت بربندد تا افراد بتوانند برای میان مدت و بلندمدت قادر به برنامه ریزی باشند.

مجری: جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی: خوب مسئله اقتصاد ملی ما اولین مشکل آن این هست که صاحب ندارد و ما اولین کاری که می کنیم این هست که ساختار دولت را بر اساس تولید ملی شکل خواهیم داد یعنی در کنار هر وزارتخانه یک وزارت فکر درست می کنیم شورای عالی اقتصاد ملی را در ایران تشکیل می دهیم مجمع عالی اقتصاددان را درست می کنیم اتاق های بازرگانی تعاون خانه صنعت و خانه کشاورزی اتحادیه اصناف را در تصمیم گیری ها دخالت می دهیم ایالت های اقتصادی را در کشور شکل می دهیم اقتصاد شهر و روستا را برنامه ریزی می کنیم بدون این مدیریت کاری نمی شود کرد اقتصاد ملی ما مثل آن جریان حاجی دودی است که خمپاره می زد تو ارتفاعات چون آتش می گرفت می گفت به چه کار خوبی شده اما اثر آن اثر واقعی روی دشمن در حقیقت نبوده مشکل ما این هست که هزینه های تصمیم گیری غلط ده برابر حیف و میل و حیف و میل ده برابر مفاسد است تا اقتصاد را به دست اقتصاددان و کارشناسان و صاحب نظران ندهیم هیچ گاه این شعارهایی که ما داریم می دهیم این حرف هایی که داریم می زنیم به جایی نخواهد رسید.

مجری: جناب آقای مهندس غرضی.

غرضی: تا وقتی که هزینه سرمایه بالاست تولید شکل نمی گیرد هزینه سرمایه معادل پولی است که بانک به سرمایه گذار می دهد یعنی بالاتر از تورم وقتی هزینه سرمایه بیست و پنج درصد باشد هیچ تولیدی در دنیا بیست و پنج درصد سود نمی دهد تولید بین پنج تا هفت درصد تو دنیا سود می دهد اگر به هشت درصد رسید رقیب پیدا می کند ما نباید فکرکنیم به صورت بخشی می توانیم تولید را راه بیاندازیم تولید وقتی شکل می گیرد که هزینه سرمایه بیاید پایین هزینه سرمایه وقتی می آید پایین که تورم بیاید پایین تورم وقتی می تواند بیاید پایین که شما تولید را داشته باشید بنابراین یک چرخه هست باید به شدت به تورم حمله کرد فرمودند سفته بازی سه تا کار دیگه هم باید کرد یکی بورس مصنوعی را باید از بین برد یکی شبه پول را باید از بین برد تا اینکه بشود سرمایه جایگاه خودش را پیدا کند والا سرمایه جایگاه خودش را پیدا نکند خیلی تولید کننده آمده و از بین رفته.

سؤال هفتم: گام دوم هدفمندی را چگونه اجرا می کنید     

سعید جلیلی هفتمین نامزدی بود که بر اساس قرعه کشی پشت تریبون پاسخ به سئوالات مناظره قرار گرفت و درباره گام دوم قانون هدفمندی یارانه ها را چگونه و با چه تدبیری اجرا خواهید کرد ، پاسخ داد.

 سوالی که مجری از وی پرسید این بود: گام دوم قانون هدفمندی یارانه ها را چگونه و با چه تدبیری اجرا خواهید کرد؟

آقای محسن رضایی نخستین نامزدی بود که بر اساس قرعه به نقد سخنان آقای جلیلی در این خصوص یا بیان دیدگاه های خود پرداخت.

همچنین بر اساس قرعه؛ آقایان؛ غرضی، قالیباف، حداد عادل، عارف، روحانی و ولایتی به ترتیب هر کدام در90ثانیه به نقد سخنان آقای جلیلی در زمینه گام دوم اجرای قانون هدفمندی یارانه ها یا تبیین دیدگاه های خود پرداختند.

مجری: جناب دکتر قالیباف.

قالیباف: هدفمندی یارانه ها را حتماً ادامه می دهیم طبق قانون بنده اگر در دولت توفیق خدمت داشته باشم البته یارانه تولید را که قانون هم پیش بینی کرده هم در بخش کشاورزی به عنوان یارانه سبز هم در حوزه صنعت حتماً ادامه خواهیم داد در کنار این من فکر می کنم باید سیاست های جبرانی برای دهک های پایین جامعه حتماً بگذاریم به این معنا که قدرت خرید اینها را بالا ببریم الان اشکالی که امروز پیش آمده با این نقدینگی که تزریق شده و داده شده در واقع چون قدرت خرید دیگه رفته بالا یعنی این پول خاصیتش نسبت به قبل ازیارانه ها هیچ تغییر پیدا نکرده پس ماکالاهای اساسی خانواده را تضمین می کنیم قیمت ها را تثبیت می کنیم که اینها قدرتشان برود بالا همین طور که در مسکن گفتیم مسکن بیش از هشتاد درصد درآمد خانواده را دارد می گیرد پس کالاهای اساسی و مسکن در اولویت ماست نکته بعدی واقعاً ما در یارانه ها قیمت ها راواقعی نکردیم ما آن روز بنزین صد تومان بود قیمت واقعی هفتصد تومان بود امروز بنزین را کردیم هفتصد تومان قیمت واقعی شده دو هزار و هشتصد تومان پس یعنی ما از آن هدفمندی هم در واقع این ضعف هم باقی است ما در اینجا یک حقی از مردم ضایع شده و آن کیفیت اگر بنا هست مردم ما حقوقشان را پرداخت کنند چرا باید یک اتوی پرمصرف تو خانه اشان بگذارند یک ماشین با صدی دوازده مصرف کنند کیفیت تولید را هم باید دولت بالا ببرد که مصرف بنزین را بکند شش لیتر برق را کاهش بدهد که باز هزینه خانوار راکاهش بدهد.

مجری:‌جناب آقای دکتر حداد عادل.

حداد عادل: اگر مراد از اجرای مرحله دوم هدفمندی این باشد که ما چهل و پنج هزار تومان را صد هزار تومان می کنیم یا پنج برابر می کنیم بنده فکر نمی کنم دردی از دردهای مردم درمان بشود برای اینکه ما این پول را از کجا می خواهیم بیاوریم باید حامل های انرژی را گران بکنیم این خودش منشا تورم می شود و ممکنه ما حتی پنج برابر این پول فعلی را به مردم بدهیم اما چندین برابر هشت برابر این را دو مرتبه در اثر تورم از مردم بخواهیم بگیریم ما باید نگاه کنیم در مرحله اول چه اشکالاتی وجود داشته اینها را برطرف بکنیم قرار بود دولت یارانه را به تناسب درآمدها میان دهک ها توزیع بکند این کار انجام نشد و ناقص انجام شد باید دهک های بالاتر به اندازه فقرا یارانه دریافت نکند و این را باید اصلاح بکنیم نکته مهم دیگه اینه که آن مبلغی که قانون درصدی که قانون مقرر کرده بود از افزایش درآمد دولت از افزایش حامل های انرژی صرف تولید بشود نشد سی درصدی که باید به تولید داده می شد نشد قانون هدفمندی یارانه ها همان مرحله آن درست اگر اجرا بشود شاید ما نیازی نداشته باشیم که وعده اجرای مرحله دوم و سوم و الی آخر بدهیم.

مجری: جناب آقای دکتر عارف.

عارف: هدفمند کردن یارانه ها در راستای تحقق عدالت اجتماعی مطرح شد در دولت های بعد از انقلاب هم تقریباً در همه دولت ها مطرح بود که در نهایت در دولت نهم و دهم به صورت ناقص اجراشد جهت گیری این بود که باید منابع آزاد شده صرف کاهش فاصله فقر و غنا باشد فاصله بین فقرا و ثروتمندان را کاهش بدهد رفاه اجتماعی رادر قالب یک بیمه جامع و فراگیر برای همه تامین کند و صرف پیشرفت و تولید بشود متاسفانه به خاطر عملکردی که در حال حاضر با آن رو به رو هستیم که با تورم بالای سی درصد ما الان رو به رو هستیم من یک مثال بزنم یک خانواده پنج نفره در ماه دویست و بیست و پنج هزار تومان دریافت می کند ولی برای تامین هشت قلم نه قلم کالای اساسی هشت قلم نه قلم کالای اساسی باید حدودا دویست و هفتاد هزار تومان اضافه پرداخت کند یعنی عملاً چهل و پنج هزار تومان باید از جیبش برای جبران افزایش قیمت ها پرداخت می کند به نظر می رسد که ما باید اولاً فاز اول را به طور کامل اجرا کنیم سهم تولید داده نشده پرداخت بشود و با ارزیابی که از عملکرد فاز اول می کنیم با جهت گیری توجه بیشتر به اقشار آسیب پذیر تامین بیمه جامع و پایدار می دانید الان حدود هفتاد درصد از هزینه های درمانی را مردم می دهند و طبق برنامه باید به این حداکثر سی درصد برسد که باید از محل بیمه ها انشاءالله این اقدام دنبال بشود.

مجری: جناب حجت الاسلام والمسملین جناب دکتر روحانی.

روحانی:‌یارانه در واقع هدفمند نشد باید هدفمند بشود هدفمندی یارانه ها برای این بود که عدالت به وجود بیاید و علامت لازم به تولید بدهد رقم پرداختی به مردم قدرت خرید را به مردم نداد یعنی جبران تورمی که حاصل نشد جبران آن تورم را نکرد چهل و پنج هزار تومان را دادیم بیشتر از آن را از جیب مردم برداشت شده البته چون مردم الان روی این چهل و پنج هزار تومان حساب کردند این مرحله باید ادامه پیدا کند اما رویکرد اصلی و فوری اینه که باید جلوی تورم گرفته بشود و ترمزی برای تورم به وجود بیاید و یارانه افرادی که دارای حقوق ثابت هستند کارمندان بازنشستگان و کارگران اینها باید تقویت بشود و پیشنهاد دولت من این هست که یارانه کالایی هم باید اضافه بشود برای اینکه مردم حداقل نسبت به تامین کالاهای اساسی تضمین داشته باشند و اطمینان داشته باشند.

مجری: جناب آقای دکتر ولایتی.

ولایتی: یکی از بدترین کارها این هست که یک طرحی خوب اجرا نشود ولو اینکه خوب طراحی شده باشد یارانه حتماً باید اجرا بشود زیرا قانون مصوب مجلس هست اما موقعی که مبلغ چهل هزار میلیارد تومان شما تو بازار ریختید با توجه به تولید ناخالص ملی که حدود پانصد هزار میلیارد تومان است می شود یعنی چهل هزار میلیارد نسبت به پانصد هزار میلیارد می شود تقریباً هشت درصد در حالی که سرعت پولی که تو جامعه وارد می شود اگرحساب بکنیم می شود سی درصد بر اساس فرمولی که وجود دارد و لذا می بینیم که حتی تورمی که بانک مرکزی اعلام کرده سال به سال آن را سی و دو سه درصد اعلام کرده چه زمانی تورم ایجاد می شود زمانی که شما متناسب با پولی که داخل بازار دارید نقدینگی اضافه می کنید کالا به همان نسبت و همان سرعت ایجاد نشود و لذا یک حرف ساده ای بین مردم زده می شود دیدید ولی گویای یک حقیقتی است می گویند این یارانه ای که به ما می دهید از ما بگیرید قیمت ها برگردد سر جای اولش و علتش هم این هست که حساب نشده نقدینگی را داخل جامعه ریختیم که باید به مردم می دادیم حالا یک توصیه ام این هست که بخشی کالا بخشی پول ولی کالا متناسب با آن در بازار موجود نبود که این باید اصلاح بشود.

مجری:‌جناب آقای دکتر جلیلی دو دقیقه فرصت جمع بندی برای جنابعالی باقی است.

جلیلی: من آن نکته ای که عرض کردم یک مثال بزنم شاید فرمایش آقای ولایتی یک کم کمک کند می خواهم بگویم که این گونه نیست ببینید ما الان فقط هفتاد هزار میلیارد تومان معوقات بانکی ماست یعنی ما اگر در ماه دو هزار و هشتصد میلیارد تومان داریم به کل هفتاد میلیون جمعیت کشور یارانه می دهیم فقط شش نفر الان حدود پنج هزار میلیارد تومان معوقه بانکی دارند خوب اینها نقدینگی تو جامعه هست که تو این ساختار غلط جمع نشده من عرضم اینکه که اگر ما این ساختار اقتصادی رادرست نکنیم چه طور می آییم برای این موضوع می گوییم نقدینگی اضافه شد مثلاً تورم افزایش پیدا کرد نقدینگی های بسیار زیادی مشابه این هست که جمع نشده و حتی تزریق شده من بحثم این هست که هدفمندی یارانه ها با یک منطق اقتصادی صحیح بوده امروز قانون شده نباید نگاه سیاسی به آن داشت حالا مثلاً در بعضی فراز و فرود های سیاسی از آن بخواهد استفاده بشود این باید با قوت ادامه پیدا کند به خصوص مرحله دوم آن به نظر من یک ظرفیت خوبی هست اینکه به هرحال یکی از آن طرح هایی بود که در جهت عدالت بود چون ببینید منطق ما این بود که ما قبلاً این طوری بود که کالا را ارزان تر می دادیم یعنی هر کس که مصرف بیشتر می کرد بیشتر یارانه می گرفت این آمد این حالت را عادلانه کرد اجازه نداد که هر کس مصرف بیشتری می کند بیشتر کالا بگیرد و یک منطق درستی داشت اما باید درست اجرا بشود یعنی در آن بخشی که با حمایت از تولید باشد حتماً باید انجام بشود چه در بخش کشاورزی چه در بخش صنعت و چه در سایر بخش ها تا این بتواند آن مسیر خودش را دنبال کند لذا من عرضم این هست که ما اگر بتوانیم ساختار اقتصادی کشور را به اضافه سازوکارهای حاکم بر آن و فرهنگ برآن متناسب با آن سازوکار مورد انتظار گفتمان انقلاب اسلامی بکنیم آن چیزی که ما در دفاع مقدس دیدیم این بیاید توی سازوکارهای دستگاههای اقتصادی ما انشاءالله می تواند جواب بدهد

سؤال هشتم: برنامه دولت برای مهار گرانی و تورم چیست  

علی اکبر ولایتی هشتمین نامزدی بود که بر اساس قرعه کشی پشت تریبون پاسخ به سئوالات مناظره قرار گرفت و به این پرسش که «برنامه عملی دولت شما برای مهار گرانی و تورم چیست؟» پاسخ داد.

 ‌مجری: جناب آقای دکتر علی اکبر ولایتی خواهش می کنم بفرمایید، برنامه عملیاتی دولت شما برای مهار گرانی و تورم چیست؟

ولایتی: بسم الله الرحمن الرحیم همانطور که بنده عرض کردم در سخنان اخیر راه کنترل تورم این است که ما به قواعد اقتصادی پایبند باشیم و قاعده اقتصادی می گوید که هرگاه نقدینگی در بازار زیاد بود و شما متناسب با افزایش نقدینگی ، کالا در کشور نداشتید یا تولید نکردید یا وارد نکردید عملا عرضه و تقاضا با یکدیگر تعادل ندارد یعنی میزان رها کردن پول در جامعه متناسب با تولید کالا نباشد تولید کالا و خدمات، اگر نباشد تورم ایجاد می شود اگر ما چنین فکری نکردیم بنابراین تورم را خواهیم داشت برای اینکه این کار را بکنیم باید چند فکر بکنیم یعنی فکرهای مختلفی که یکی از آنها، یک فکر عاجل است یعنی به هر شکلی شده باید دولت تنظیم بازار بکند. اگر اجناسی که مورد نیاز مردم است و این اجناس هم حیاتی است اجناس اشرافی  یا اضافی نیست مثل گوشت و مرغ و تخم مرغ و برنج و نان و از این جور اموری که مورد نیاز روزانه مردم است و مسکن، اگر قرار شد کالا به اندازه کافی تولید نشود   یا اینکه اگر به هر علتی از تولیدگر، از مولد، از کسانی که کار تولیدی دارند حمایت نکنیم چه در بخش کشاورزی چه در بخش صنعتی و یک مرتبه با کارهایی از قبیل آنچه دولت انجام داده یعنی ظرف هشت سال گذشته از اول سال 85 تاکنون میزان نقدینگی از حدود 90 هزار میلیارد تومان به حدود پانصد هزار میلیارد تومان رسیده ولی میزان کالا و خدماتی که در داخل کشور تولید شده یا در بازار عرضه شده متناسب با این نیست و لذا تورم افزایش پیدا کرده و موجب گرانی شده است . اولین کار این است که ما یک فرصت برای کارهای فوری داریم کارهای فوری چیست؟ اعتماد مردم را برگردانیم.  یکی از چیزهایی که مورد بی اعتمادی می شود بخشنامه های متناقض و متعددی است که مسئولین اقتصادی صادر می کنند دولت جدیدی که تشکیل می شود حتما باید یک متصدی اقتصادی داشته باشد حالا یا معاون اول رئیس جمهور در حقیقت تنظیم کننده و هماهنگ کننده کار اقتصادی باشد یا یک معاونت اقتصادی داشته باشد که صنعت یک راه نرود بازرگانی یک طرف دیگر  نرود. وزارت اقتصاد یک کار دیگری نکند و بانک مرکزی یک کار دیگر و عملا مردم سرگردان بشوند و تکلیف خودشان را ندانند.

مجری: بسیار متشکرم جناب آقای دکتر ولایتی، جناب آقای دکتر جلیلی نود ثانیه فرصت که نقد و نظر را مطرح کنید.

جلیلی: ببینید در بحث تورم به هر حال این چیزی که تحت عنوان مالیات تورمی از آن یاد می شود بیشترین رنج را از آن ، مردم می برند یعنی مالیاتی است که به این شکل تقریبا توده های مردم پرداخت می کنند و باید حتما بهش برخورد بشود و جلوگیری بشود از آن، مهمترین بحث این است که آن سیاست هایی که می خواهد صورت بگیرد در این زمینه باید ، ما دنبال   راه حل های ساختاری باشیم برای این بحث نه یک راه حل های مقطعی چون آن تورمی که به شکل ساختاری بروز می کند آن هست که می تواند اینقدر تاثیر بگذارد روی زندگی مردم، ببینید من دوباره یک مثال بزنم در این بحث شاید کمک کند در همین بحث افزایش نقدینگی، اگر ما نقدینگی ها را مدیریت کنیم به موقع و این در مسیر تولید قرار بگیرد این خیلی متفاوت است با اینکه این نقدینگی بیاید و در بازارهای کاذب خواهد آن جولان بدهد این یکی از این بحث های مهم است یکی از بحث های دیگر ببینید ما فقط نرویم سراغ مثلا یک چیزی مثل هدفمندی، مثلا نقدینگی در سیستم همین ساختار اداری، وقتی که یک پروژه را ما چند برابر برایش پول قرار بدهیم در حالی که مثلا می شود با یک پنجم این انجام بشود ؛آن چهار برابری که انجام می شود یا چند  برابری که می شود این یعنی همان افزایش نقدینگی در بحث و ایجاد باز تورم کردن، لذا به نظر من ، ما آن بحثی که اول مطرح کردم یک عدالت ساختاری بخواهیم  داشته باشیم باید تورم را هم به جز حالا یک کمی هم بحث تورم انتظاری است که در فضای رسانه ای و اینها ایجاد می شود آن جای خودش است که  شیوه های کار خودش را لازم دارد اما تورم اینطوری را هم باید به لحاظ ساختاری به آن  بپردازیم.

مجری: متشکرم آقای دکتر جلیلی خیلی ممنون از جنابعالی، جناب آقای دکتر رضایی.

رضایی: در حقیقت این بحث گرانی و تورم هر چند قریب چهل سال است که وارد اقتصاد ایران شده و باید یک تلاش جدی بکنیم که به طور اساسی آن را از اقتصاد ایران بیرون بکنیم فعلا وضعیت امروز اینطوری است که چهل و پنج هزار تومان امروز برابر پانزده هزار تومان خرداد ماه سال گذشته است یعنی سی هزار تومانش آب رفته ، قشر معلم فرهنگیان بازنشستگان آسیب بسیار زیادی دیدند کارمندان دولت که حقوق شان ثابت بوده آسیب زیادی دیدند منتهی مساله تورم و گرانی علتی که در این چهل سال حل نشده این است که مثل یک اژدهای پنج سری می ماند که علت اینکه نتوانستند حلش کنند این بوده که همیشه با یک سر این اژدها مقابله کردند ولی از ناحیه دیگر این خودش را ترمیم کرده کسر بودجه دولت حجم دولت یارانه ها و مسکن مهر، تحریم های اقتصادی، این هشت تا مساله ای که امروز گرانی را به وجود آورده باید یک فکر اساسی کرد که آن با همان صورتی که برنامه هایی که من ارائه کردم؛  ان شاءالله اینها را حل می کنیم این پنج سر را به کنترل درمی آوریم در غیر این صورت، مساله گرانی و تورم حل نخواهد شد موضوع در حقیقت مهمی که هست این است که نقدینگی باید در اولین فرصت کنترل بشود یعنی همین ماه های آینده اگر کنترل نشود ارزش پول ملی ما به شدت کاهش پیدا کرده که جزو ناموس ماست یعنی هزار تومان امروز برابر سیصد تومان درحقیقت سال گذشته است و باید تا همین چند ماه آینده یک ترمز جدی را ان شاءالله بزنیم که جلوی آن را بگیریم.

مجری: بسیار سپاسگزارم جناب آقای دکتر رضایی، جناب آقای دکتر قالیباف.

قالیباف: بسم الله الرحمن الرحیم به هر حال علت گرانی را من فکر می کنم به حد کفایت همه توضیح دادیم چه باید کرد را باید بحث بکنیم من فکر می کنم اولین کار دولت بنده این خواهد بود که ثبات را در بازار ارز به وجود بیاوریم به هر حال ما یک روزی یک حرفی زدیم گفتیم ما می خواهیم در معادلات و مبادلات مان کاری کنیم که دلار را از صحنه معاملات خارج کنیم ولی حالا واقعیت تلخی که اتفاق افتاده فعلا دلار آمده ریال را خارج کرده و ارزش پول ما را به هم ریخته، پس ما اول ثبات در بازار ارز ، مهمترین موضوعی است که می شود یک آینده ای را برایش ترسیم کرد که اصلا استارت رشد اقتصادی خورده بشود.  دوم اینکه بازبینی در توزیع کالا و خدمات که من اشاره کردم در نوبت بعدی توضیح نمی دهم سوم ثبات در قیمت کالاهای حیاتی کشور، مخصوصا در حوزه کشاورزی و دهک های پایین ، آن کار حتما باید اتفاق بیافتد ، اصلاح سیاست های پولی و مالی در بازار پول،  یعنی پول در کشور باید کنترل بشود اگر کنترل نشود یک افزایش نقدینگی و یا به سمت سفته بازی خواهد رفت و به سمت در واقع کاهش تورم نخواهد رفت اینها تا اتفاق نیافتد مردم ما اعتماد پیدا نمی کنند ما به اعتماد نیازمندیم در دولت ما با این کار در شش ماه اعتماد را به وجود می آوریم مثل کشور همسایه، ترکیه، در آمریکای جنوبی مثل آرژانتین شیلی ، این شرایط سخت را داشتند واقعا توانستند با این برنامه حل کنند.

مجری: خیلی متشکرم جناب آقای دکتر قالیباف، جناب آقای مهندس غرضی.

غرضی: به حمدالله خیلی خوب بحث شد تورم نتیجه آن است که دولت بیش از درآمدش هزینه می کند تا وقتی که دولتها درآمد و هزینه شان یکسان نشود تورم ادامه پیدا می کند امیدوارم ان شاءالله یک روز قسمت ملت ایران یک دولتی باشد که بیش از درآمدش هزینه نکند شبه پول ، کشور را تحت فشار قرار داده الان می گویند پانصد هزار میلیارد تومان نقدینگی است در حالی که هفتصد هزار میلیارد تومان است دویست هزار میلیارد تومان دیگرش توسط این بانکهای خصوصی که ظرف بیست سال اخیر درست شده و اکثرا با سفته بازی درست شد آنها هم به جان ملت افتادند شما عنایت کنید قبل از انقلاب تعداد باجه های بانک نزدیک به سه هزار تا بود الان نزدیک به بیست و چند هزار است این درآمدها ناشی از شبه پول است؛ سفته بازی است و بورس های مصنوعی است.

مجری: بله بسیار متشکرم جناب آقای مهندس غرضی ،‌جناب آقای دکتر عارف :

عارف : تورم یک مشکل تقریبا حل شده الان در دنیا است بیش از صد و شصت کشور دنیا الان تورم یک رقمی دارند که متاسفانه کشور ما جزو معدود کشورهایی است که با تورم دو رقمی روبرو هستیم حالا  سی درصد تورم را الان بر اساس آمار بانک مرکزی داریم در رابطه با مهار تورم ما در دولت اصلاحات دستاوردهای خوبی داشتیم  ما در سال هفتاد و شش تورم هفده و سه دهم درصد را داشتیم که در سال هشتاد و چهار به ده و چهار دهم درصد رسید جهت گیری اصلی  اصلاح ساختار وثبات اقتصادی است که به نظر می رسد باید در دولت آینده هم جهت گیری اصلی همین باشد.  اشاره شد به نرخ ارز  ما خوشبختانه با سازوکارهایی که طراحی کردیم در سال هشتاد و یک ارز را تک نرخی کردیم  و تقریبا پنج سال تا شش سال نرخ ارز در کشور ما ثابت ماند و خیلی مشکلات و مسایل و فسادهایی که ناشی از چند نرخی کرد و یا چند نرخی بودن ارز با آن روبرو بودیم را ما رها کرده بودیم به نظر می رسد در کنار اقتصاد ساختاری انضباط مالی دولت بسیار مهم است در حقیقت برای اینکه کنترل کنیم تورم را دولت باید اول خودش را کنترل کند  اشاره شد به رشد نقدینگی بیشترین اثر را رشد نقدینگی در افزایش تورم دارد استقلال بانک مرکزی را باید به طور جدی دنبال کنیم تقویت نهادهای سیاست گذاری نظارتی که متاسفانه امروزه جایگاه بالایی را ندارند مثل شورای پول و اعتبار ، شورای اقتصاد ، افزایش سرمایه گذاری  اقداماتی است که باید انشاء الله در رابطه با تورم انجام دهیم .

مجری: متشکرم آقای دکتر عارف از شما . جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر روحانی :

روحانی : مهمترین مسئله برگرداندن آرامش و ثبات به بازار کالا و پول هست که مردم دچار یک نگرانی دایمی هستند برای تامین کالای روزمره شان که نمی دانند قیمت فردا به امروز چه مقدار متفاوت است راه حل اصلی اش رونق تولید هست و باید ما موانع تولید را برطرف بکنیم تا تولید به حرکت در بیاید و خود به خود با آمدن کالا در بازار و تعادل عرضه و تقاضا این تورم کنترل خواهد شد. البته باید هزینه های دولت حتما کاهش پیدا کند عجیب این است که دولت از اموالی که در سالهای گذشته به عنوان ثروت ملی بوجود آمده الان دارد می فروشد و آن را برای رد دیون خودش یعنی بودجه جاری دارد استفاده می کند در سال هزار و سیصد و نود و یک صد و پنجاه و یک هزار و سیصد و نود و شش میلیارد ریال از سهام و دارائیهای واگذاری برای رد دیون دولت استفاده شده است و این نشان می دهد که دولت مرتب حتی از سرمایه های گذشته دارد استفاده می کند برای اینکه بتواند بودجه جاری خودش را ادامه بدهد و انجام بدهد و حجم دولت هم مرتب افزایش پیدا میکند و باید نقدینگی را ما بتوانیم کنترل بکنیم تا بتوانیم با این تورم مبارزه بکنیم .

مجری: خیلی متشکر جناب آقای دکتر روحانی . جناب آقای دکتر حداد عادل :

حداد عادل : تورم و گرانی باعث می شود که ثروتمندان و اغنیاء غنی تر و فقرا دایما فقیرتر بشوند حل مشکل تورم با تصحیح سیاستهای دولت است برای مهار تورم باید دولت مهار بشود انضباط مالی باید برقرار بشود . هزنیه های دولت باید کنترل بشود دولت نباید با عطش و اشتهای کار عمرانی بیش از توان جذب پول  پول در داخل کشور بریزد این همان بیماری هلندی است که ما در مجلس هفتم به دولت تذکر دادیم و دولت گوش نکرد در واقع دولت برای اینکه بیشتر پول بخواهد خرج بکند کسری بودجه اش را می رود از بانک مرکزی می گیرد و پول و نقدینگی می رود بالا من برای رفع خستگی این دو بیت سعدی را می خوانم سعدی به تک تک آدمها گفته بود ما باید به دولت بگوییم :

« چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن

که می خوانند ملاحان سرودی

اگر باران به کوهستان نبارد

به سالی دجله گردد خشک رودی »

باید برای تورم یک راهکار کوتاه مدت که تثبیت قیمتها است داشته باشیم راهکار درازمدتش کارهای زیادی است که یکیش اجرای درست قانون سیاستهای کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی است .

مجری: بسیار ممنونم آقای دکتر حداد عادل . جناب آقای دکتر ولایتی جنابعالی دو دقیقه فرصت دارید ؟

ولایتی : بله همانطور که اشاره شد یک راه حل درازمدت و میان مدت داریم و  یک راه حل کوتاه مدت یعنی امروزه مردم با مشکلات روزمره دست به گریبان هستند یکی از علل این وضعیت آشفته اقتصادی از بین رفتن یا سست شدن اعتماد بین قولهای دولت و مردم هست بازسازی اعتماد مجدد بین دولت و مردم در رابطه با مسایل اقتصادی یکی از اساسی ترین کارها است که هم به کار کوتاه مدت می آید و هم به کار میان مدت و بلند مدت مثلا اگر یک کسی در سال گذشته به قیمت آن روز ارزی مثلا ارز بود هزار و دویست و بیست و شش تومان مقداری ارز تحصیل کرده با فروش محصولاتش این را در یک بانکی گذاشته امسال که میرود ارز را پس بگیرد به قیمت آن سال گذشته حساب می کنند و ریال در حد هزار و دویست و بیست و شش تومان می دهند برای اینکه امروز ارز بالای سه هزار تومان است این اعتماد بین مردم و این بانک از بین می رود و دیگر اینکه شما باید یک تنفس شش ماهه به تولید کنندگان بدهید امروز یا کارخانه ها خوابیده یا اینکه کمتر از آن میزان ظرفیت اسمیش تولید میکند گاهی زیر پنجاه درصد ،‌اینها از یک طرف تحت فشار مالیات هستند از یک طرف تحت فشار اقساط بانک هستند و از یک طرف تحت فشار زیان دیرکرد پرداخت اقساط هستند باید با بردن یک لایحه ای به مجلس یک فرصتی و یک تنفسی به این صنعت گر داد به شرط اینکه میزان تولید کالایش را سی درصد چهل درصد هر چقدر که قرار می گذاریم افزایش بدهد موقعی که کالا توسط تولید کننده با حمایتی که دولت می کند افزایش پیدا کرد عملا شما تورم را در کوتاه مدت  مهار کردید مطلب دیگر گمرک است مقدار زیادی از اجناس مثل دارو در گمرک هست به دلیل همین اختلاف محاسباتی که در قضیه ارز هست از افراد پول اضافه درخواست می کنند و چون آنها ندارند بدهند کالاهای اساسی مردم در گمرک مانده باید کاری بکنیم با یک دستوری این کالاها ترخیص بشود .

مجری: بسیار متشکرم جناب آقای دکتر ولایتی . تقاضا می کنم در جایگاه بفرمایید بنشینید من به سهم خودم از همه حضرات صمیمانه تشکر میکنم به خاطر رعایت وقت و اخلاق و ادب اسلامی در برخوردها خیلی خیلی متشکرم کمک بسیار بزرگی بود به ما برای اداره جلسه ما در بخش اول که تا اینجا بود در واقع تلاشمان این بود که تا در یک فضای عادلانه و مساوی این امکان را به مردم عزیزمان بدهیم تا قدرت تحلیل ،‌قدرت آسیب شناسی ، قدرت برداشت از راهبردهای کلان کشور و مشکلات کشور را در اختیارشان بگذاریم و همین طور برنامه های کاندیداهای محترم را که مردم مقایسه بکنند و بر اساس  آن تصمیم بگیرند .