شاید یکی از دلایل سفر افراد به جنوب، خوردن غذاهای خاص این منطقه مانند انواع خوراک‌های دریایی و یا فلافل‌های معروف به آن باشد. غذایی که نام شهرهای بندری را به ذهن متبادر می‌کند، اما همین غذای خوش طعم جنوب که طرفدارن زیادی هم دارد، در شکل‌ها و مکان‌های مختلفی طبخ و به افراد عرضه می‌شود، به صورتی که شاید درهیچ جای دنیا این نوع عرضه مورد قبول متولیان بهداشتی و مردم نباشد.
به گزارش ایسنا، فلافل به عنوان غذایی خوشمزه، ساده و سبک در بسیاری از شهرهای جنوب طرفدارن زیادی دارد و از آنجایی که بندرعباس نیز به عنوان یکی از شهرهای گردشگری و مهاجرپذیر در کشور شناخته می‌شود، این امر سبب به وجود آمدن مراکز کوچک و بزرگ با برندهای متفاوت عرضه فست فودهای زیادی شده. به صورتی که بندرعباس با نام شهر فست فودها شناخته می‌شود. حجم بسیار زیاد مسافر و مهاجر در این شهر، سبب پدید آمدن شغل‌های کاذب زیادی به ویژه در بحث خوراکی شده است.
وجود دکه‌های فروش فلافل و عرضه انواع ساندویچ‌ها به تعداد بسیار زیاد در کوچه و خیابان این شهر، شاید توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کند. تهیه غذایی با هزینه بسیار کم، سبک و خوشمزه از مزایای این مراکز و دکه‌های عرضه فلافل است که البته در تهیه و پخت آن هیچگونه نظارتی صورت نگرفته و مورد تایید هیچ مرکز بهداشتی نیست.
در بسیاری از کشورهای دنیا، فروش و عرضه انواع غذاهای محلی به صورت دستفروشی رونق بسیار زیادی دارد. تا جایی که برخی از کشورهای دنیا مانند برزیل و یا اسپانیا بازارچه‌های محلی فروش غذای سنتی برای دولت و یا آن شهر به عنوان یک محل جذاب، برای توریست‌ها و مرکزی برای کسب درآمد محسوب می‌شود و گاهی هم بسیاری از کشورها فستیوال‌ها و جشنواره‌های بزرگی را در این مکان‌ها برای جذب هرچه بیشتر توریست ترتیب می‌دهند، اما تهیه، طبخ و عرضه هر نوع مواد خوراکی با نظارت و تائید بهداشت صورت می‌گیرد.
تعداد گاری‌های سیاری که مبادرت به فروش فلافل و یا ساندویچ می‌کنند در شهر بندرعباس کم نیست، تا جایی که تبدیل به بزرگترین رقیب رستوران‌ها و فست فودهای شهر شده‌اند.
غذایی به صرفه‌تر برای مهاجران و مسافران و خوراکی که مواد اولیه آن در خانه‌ها تهیه شده و به وسیله صاحبان دکه در سطح شهر فروخته می‌شوند و معلوم نیست از چه نوع مواد خامی با چه درجه بندی یا با چه نوع رعایت نکات بهداشتی تهیه می‌شود.
یک کارشناس بهداشت محیط مرکز بهداشت شهرستان بندرعباس در این رابطه گفت: زمانی که برای بازرسی به یکی از مکان‌های تهیه فلافل و ساندویچ که در منزل شخصی بود، مراجعه کردیم و متوجه شدیم نخودهای خام خیسانده شده در آب که یکی از مواد اصلی تهیه فلافل است در دبه‌های پلاستیکی بزرگ بسیار کثیف بدون شستشوی اولیه و بدون تمیز کردن مواد اضافی درون آن قرار دارد و موضوع قابل توجه‌تر این بود که این شخص دبه‌های نخود را در دستشویی در حال استفاده قرار می‌داد تا زمان استفاده آن فرا برسد.
مرکز بهداشت هیچگاه نمی‌تواند فلافل‌فروشی‌های غیربهداشتی را جمع‌آوری کند
مهندس حسن عیدی، کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در این زمینه عنوان کرد: مرکز بهداشت به عنوان متولی سلامت جامعه این وظیفه را برخود می‌بیند که در خصوص فروش و عرضه هر نوع مواد خوراکی غیربهداشتی اقدامات لازم را انجام دهد.
وی ادامه داد: اما مسئله اصلی این است که مرکز بهداشت قابلیت اجرایی ندارد و هیچگاه نمی‌تواند در جمع‌آوری این مکان‌ها اقدامات لازم را انجام دهد، اما با این وجود گاهی به شکلی خاص با دریافت مجوز قانونی و حکم مراجع قضایی اقدام به جمع آوری این نوع مکان‌ها می‌کند.
جمع‌آوری دستفروشان موادغذایی بر عهده نیروی انتظامی و شهرداری است
این کارشناس تصریح کرد: جمع آوری دستفروشان مواد غذایی بر عهده شهرداری و نیروی انتظامی است که بر این اساس کمیته‌ای برای بررسی و اقدام لازم تشکیل می‌شود، اما همچنان باید متذکر شد که در قانون بهداشت محیط هیچ موضوعی دال بر اینکه اقدام به جمع‌آوری عرضه‌کنندکان مواد خوراکی غیربهداشتی بر عهده مرکز بهداشت است، وجود ندارد.
دیده شده که بسیاری از افراد گرداننده این دکه‌های فلافلی، از هیچ نوع دستکش یا ظروف استاندارد و بهداشتی مانند ماهی‌تابه استفاده نمی‌کنند یا حتی روغن سوخته را بارها در روزهای متوالی استفاده می‌کنند. در صورتی که همه افراد بر این امر واقفند که مصرف روغن سوخته کهنه سلامتی افراد را به خطر می‌اندازد.
حال اینکه خیارشور، گوجه، کلم و دیگر موادی که برای تهیه ساندویچ استفاده می‌شود، چگونه تهیه، شسته و یا خورد می‌شوند خودش جای بحث دارد. چرخی که نخود با آن ریز و چرخ می‌شود آیا بهداشتی بوده و شسته می‌شود یا در جایی به دور از آلودگی مانند انواع سوسک و موش و حشرات نگهدارای می‌شوند.
یک فلافل‌فروش: درآمدم خوب است اما نمی‌توانم به سمت شغل دیگری بروم
«علی.م» جوان 27 ساله‌ای است که یکی از دکه‌های فلافلی سطح شهر را اداره می‌کند و به گفته خودش و شواهد، درآمد خوبی هم دارد، در این زمینه گفت: ما مواد را به صورت عمده تهیه می‌کنیم و بعد از شستشو شروع به آماده کردن مواد فلافل می‌کنیم و معمولا در تهیه آن همسرم و برادرم به من کمک می‌کنند.
وی در مورد رعایت بهداشت در تهیه این مواد خوراکی اضافه کرد: تا حالا سعی کرده‌ام که تمامی نکات بهداشتی را رعایت کنم تا آسیبی به کسی نرسد.
این فلافل‌فروش همچنین در مورد تهیه کارت بهداشت یا مکان مناسبی برای عرضه بهتر، عنوان کرد: گرفتن جا و مکان مناسب پول می‌خواهد که من ندارم و می‌دانم که اگر به اداره بهداشت بروم از من ایراد میگیرند، ولی چه کنم که نه سرمایه‌ای برای کار کردن دارم و نه شغل و حرفه‌ای که این کار را رها کنم، گرچه می‌دانم اگر شهرداری برای جمع آوری بیاید، ضرر زیادی می‌کنم و تاکنون توانسته‌ام چند بار از دست ماموران شهرداری فرار کنم اما درآمدش بد نیست و از دست زدن به خیلی از شغل‌هایی که خیلی‌ها به دنبال آن می‌روند، بهتر است.
از عمده دلایل رو آوردن بسیاری از افراد به این شغل کاذب، بیکاری است و تنها شغلی است که با هزینه کم و درآمد مناسب می‌شود راه انداخت. بسیاری از این دکه‌های فلافلی را زنان اداره می‌کنند، زنانی که حرفه‌ای را بلد نبوده، سواد چندانی ندارند و اغلب خودشان نان‌آور خانه هستند. و چه بسا دیده شده مورد بی‌مهری و توهین بسیاری از مردان نیز قرار میگیرند و از امنیت لازم برخوردار نیستند و حتی گاهی به زور همسر یا برادر در قالب فروشنده مورد سوءاستفاده قرار میگیرند، به صورتی که برخی از آنها مشتریان خاص و ثابت خود را دارند و مردانی به بهانه خرید فلافل زمانی را برای معامله در کنار این دکه‌ها صرف می‌کنند.
کودکان نیز از دیگر قربانیان این شغل کاذب هستندکه با کار زیاد و یا جا به جا کردن وسایل یا موادی که سفارش دهنده از صاحب دکه می‌خواهد، مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.
لیسانسه‌های فلافل‌فروش!
یکی از جالب‌ترین مسائل در پیگیری این گزارش، برخورد با چند فروشنده فلافل با مدرک لیسانس بود که به گفته خودشان به دلیل نیافتن شغل مناسب و شرایط اقتصادی نامساعد خانواده این شغل را انتخاب کرده اند و برخی دیگر هم فلافل فروشی شغل دوم آنها بود که به دلیل ناکافی بودن درآمد گاری تهیه کرده و به فروش فلافل دست زده‌اند.
در میان آنها تعدادی هم افغانی دیده می‌شد که این شغل را برای کسب درآمد در ایران انتخاب کرده و شهر بندرعباس را بهترین مکان برای اشتغال در این بخش عنوان می‌کردند.
جمع‌آوری فلافل‌فروشان دردی را دوا نمی‌کند، ریشه‌ای عمل کنید
آسیب‌های اجتماعی به ویژه برای زنان و کودکان، ایجاد شغل‌های کاذب، به خطر افتادن سلامت افراد و از بین رفتن ظاهر شهر، تنها چند نمونه از مواردی است که این شغل با خودش به همراه دارد، اما باید خاطرنشان کرد که جمع‌آوری این دستفروشان و توبیخ آنها چاره و درمان این مشکل نیست. متولیان این امر برای از بین بردن این معضل باید با استفاده از راه‌حل‌های مناسب و الگوبرداری از بسیاری کشورهای، جهان اقدام به رفع این مشکل کنند. مانند در نظر گرفتن مکانی مناسب برای استقرار آنها به صورت بازارچه‌های محلی با غرفه‌های مشخص کددار همراه با گواهی سلامت و همچنین نظارت مرکز بهداشت، مکانی کاملا استاندارد که از تمامی امکانات بهداشتی برخوردار بوده و با ایجاد فضای سبز و محیطی عاری از آلودگی مکانی جذاب برای افراد به وجود بیاورند تا شاید تبدیل به مکانی شود که با فروش غذاهای سنتی علاقه مندان را از سراسر کشور به آنجا بکشاند.
بی‌جوابی شهرداری به پیگیری موضوع فلافل‌فروشان
گفتنی است با توجه به پیگیری‌های انجام شده موفق به صحبت و مصاحبه با متولیان شهرداری در این خصوص نشدیم.