مخاطبانی که بیش از ظرفیت سالن‌ها بودند/ فیلم‌ها شبیه هم شده‌اند

جشنواره فیلم کوتاه تهران امروز در حالی به پایان می رسد که نظرات مخاطبان و فیلمسازان این جشنواره می تواند برای سال های بعد مفید واقع شود.

به گزارش انتخاب، امروز ۲۴ آبان‌ماه پرونده سی و سومین جشنواره فیلم کوتاه تهران که این روزها جوانان، فیلمسازان و علاقمندان خود را به پردیس چارسو کشانده است، بسته می شود. پردیس چارسو این روزها میزبان مخاطبان داخلی و مهمانان و فیلمسازان خارجی بود که هر یک از منظر خود روند برگزاری سی و سومین جشنواره فیلم کوتاه تهران را بررسی کردند.

در این گزارش در گفتگویی با علاقمندان و فیلمسازان جشنواره و همچنین مهمانان خارجی آن درباره نقاط قوت و ضعف صحبت شده است که از جمله مهمترین آنها می توان به نبود ظرفیت کافی در سالن ها برای مخاطبان اشاره کرد.

بخشی از علاقمندان جشنواره فیلم کوتاه براساس انتخاب هایی از پیش تعیین شده به جشنواره می آیند و در کنار آن می توانند چند فیلم دیگر را هم ببینند. سهیل قناعتی کارشناس و بازیگر تئاتر یکی از علاقمندان جشنواره، از فیلم «سکوت» فرنوش صمدی تعریف می کند که به خاطر آن به جشنواره آمده است و با اشاره به داستان این فیلم و اینکه یک زن کرد مسلمان را محور قرار می دهد، توضیح می دهد: فکر می کنم بخشی از لذتی که از فیلم‌های جشنواره می بریم به سلیقه ما برمی گردد و بخشی هم به مسایل تکنیکی مربوط می شود که به استانداردهای جهانی نزدیک تر است. من در این جشنواره فقط چند فیلم از بخش بین الملل دیدم و فیلم های ایرانی را ندیدم ولی به نظرم در بخش ملی هم در این سال ها فیلم ها بیشتر به این استانداردها نزدیک شده اند.

این دانش آموخته تئاتر با اشاره به فیلم «سکوت» توضیح می دهد که گاهی یک فیلم کوتاه ۱۰ یا ۱۵ دقیقه ای بیشتر از هر فیلمی می تواند حالش را خوب کند و با فیلم «سکوت» حس بسیار خوبی داشته است.

حمیدرضا علاقمند دیگری است که در معرفی خودش تنها می گوید رشته فنی خوانده است و دوست دارد سوال ها را سریع جواب دهد تا نوبتش را در صف اکران فیلم های ساعت ۱۷:۳۰ از دست ندهد. وی درباره علاقه اش به سینما و فیلم کوتاه می گوید: ما قدیم ها به جشنواره فیلم کوتاه می آمدیم و آثار شاخص بیشتر به چشم می آمدند ولی اکنون فیلم هایی که حداقل استانداردها را دارند بسیار زیاد هستند و کیفیت از نظر فیلمبرداری، دکوپاژ و طراحی صحنه بالاتر رفته است. البته فکر نمی کنم دلیل این مساله هزینه بیشتر باشد بلکه فکر می کنم بچه هایی که به این حوزه ها وارد شده اند هم جوان تر هستند و هم آنها جدی تر شده اند.

این علاقمند حوزه سینما درباره مکان برگزاری جشنواره فیلم کوتاه نیز بیان می کند: ما قبلا به سینما فلسطین می رفتیم که سالن های بزرگی داشت ولی سالن های چارسو با اینکه تعدادشان بیشتر است اما ظرفیت هایشان زود پر می شود و حتی زمانیکه فهمیدم «سینما حقیقت» هم در این پردیس برگزار می شود بسیار ناراحت شدم چون دوباره با مشکل مواجه می شویم. 

این انتقادی است که اکثر شرکت کنندگان دارند همچون سلیم معزی کارگردان فیلم کوتاه «پیرمرد و دوچرخه» که برای اولین بار در مقام فیلمساز در جشنواره فیلم کوتاه حضور یافته و معتقد است: شرایط نمایش فیلم ها در جشنواره خوب است؛ اینکه شما می توانید ۶۵ فیلم داستانی، ۴۴ انیمیشن و آثاری در بخش های بین المللی و تجربی می بینید، خوب است. در جشنواره می توانید تهیه کننده و بازیگر پیدا کنید و موقعیت خوبی برای فیلمساز فراهم می شود اما مساله این است که سالن ها بسیار کوچک است و شما مجبورید که کف زمین بنشینید و یا ایستاده فیلم ها را تماشا کنید.

وی با اشاره به نمایش فیلم ها در پردیس ملت عنوان می کند: برگزاری جشنواره در آنجا خیلی بهتر بود. درست است که سازندگان خواسته اند آثار جشنواره را در چند روز نمایش دهند ولی فکر کنم اگر صبح و بعد از ظهر این فیلم ها را در جایی دیگر نمایش می دادند شرایط بهتری برقرار بود. حتی سینما فلسطین هم از آنجایی که وسط شهر بود و سالن های بزرگی داشت، می‌توانست مناسب باشد.

با دیدن فیلم های جشنواره می فهمید که فیلمسازان زحمت زیادی کشیده اند اما متاسفانه آثار شبیه سازی می شوداین فیلمساز با اشاره به فیلم هایی که در جشنواره دیده است، توضیح می دهد: با دیدن فیلم های جشنواره می فهمید که فیلمسازان زحمت زیادی کشیده اند اما متاسفانه آثار شبیه سازی می شود و حتی نحوه ساخت آثار اصغر فرهادی وارد این فیلم های کوتاه شده است درحالیکه فیلم کوتاه یعنی ایجاز، زیبایی شناسی و نماد که در کنار هم قرار می گیرند. عده ای هم براساس آثار کارگردانان ترکیه ای کار می سازند ولی ما باید کاری بسازیم که زاویه دید و قاب هم ایرانی باشد.

معزی درباره کلیت آثار جشنواره فیلم کوتاه تهران عنوان کرد: به نظرم کمیت فیلم های امسال بالا بود ولی کیفیت متاسفانه هر سال کاهش می یابد. ما در کشور سوژه های بسیاری داریم ولی همه یا سراغ یکی سری سوژه های کلیشه ای می روند و یا ایده را با نوع پرداختشان حیف می کنند.

همراه صفی از مخاطبان وارد سانس ۱۷:۳۰ می شوم، میان صف هستم اما به داخل سالن که می رسیم صندلی ها و حتی راهروی کناری پر شده است و مخاطبان کنار راهرو هم نشسته و آن را پر کرده اند. داخل سالن می توان با گروهی از دانشجویان دختر که همه شان ۲۵ سال دارند صحبت کوتاهی داشت. چند نفر هستند که همگی به خاطر فیلم «حفره مشترک» آمده اند. با هم می گویند و می خندند و یکیشان به صراحت می گوید که «فیلم کوتاه اصلا برایم مهم نیست ولی اگر کسی به من معرفی کند آن را می بینم.»

دوست دیگرش که طراحی شهری می خواند، توضیح می دهد: ما چند نفر اهل تئاتر هم هستیم و خود من فیلم کوتاه هم دوست دارم و هر چه باشد، می بینم ولی این اولین سال است که به جشنواره فیلم کوتاه می آیم. مهمترین مساله ام هم این است که کاش تماشای فیلم کوتاه رایگان نبود تا اینگونه مجبور نباشیم ایستاده فیلم ها را تماشا کنیم.

در این سانس چند فیلم داستانی برای بار دوم به نمایش درمی آید و مخاطبان آنقدر فشرده به هم ایستاده اند که گاهی کاغذهای رای گیری خود را درمی آورند و با آنها خودشان را باد می زنند. گرمای سالن گاهی طاقت فرسا می شود. با این حال با پایان هر فیلم کوتاه تنها چند نفر از سالن خارج می شوند.

فیلم کوتاه سوم با نام «سبز کله غازی» از همه فیلم های این بخش طولانی تر است که ۲۹ دقیقه طول می کشد. با این حال مخاطبان این فیلم را از همه بیشتر دوست دارند و گاهی با دیالوگ هایی کوتاه و مختصر و آرام علاقه خود را به داستان نشان می دهند. بعضی هم درباره کارگردان اثر صحبت می کنند و اینکه او را می شناسند و کارش را چه خوب انجام داده است.

با پایان این سانس مخاطبان به آرامی از سالن خارج می شوند. محمد که خودش طراح و برنامه ساز است همزمان که از سالن خارج می شود درباره جشنواره فیلم کوتاه امسال بیان می کند: روند این جشنواره هنوز به صورت آزمون و خطایی جلو می رود اما به نظرم در این سال ها نحوه این آزمون و خطا بد نبوده است و به نظرم نحوه چیدمان فیلم ها، دعوت مهمانان، سانس بندی ها و رای گیری ها نظم بهتری پیدا کرده است. آثار فیلمسازان هر سال روند رو به رشدی دارد البته یک نقطه ضعف این میان وجود دارد که چون مخاطب این آثار هم خود فیلمسازان و حتی اطرافیانشان هستند، کارها و سلیقه ها به هم شبیه می شود و حتی سال بعد عده ای تحت تاثیر فیلم های خوب سال قبل کار خود را می سازند.

وی به بخش های مختلف جشنواره اشاره کرده و ادامه می دهد: انگار نوعی اجبار وجود دارد که آثار جشنواره را در پکیج های مختلف بین الملل، تجربی، مستند، انیمیشن و... ارایه کنند. من به شخصه دوست داشتم چیدمان فیلم ها به گونه ای باشد که بتوانم همه آنها را ببینم ولی با این نحوه چیدمان سانس ها همزمان است. یا باید به طور مثال تجربی ها را انتخاب کنم و یا آثار بخش داستانی را. از طرف دیگر حضور بخش بین الملل جذابیت چندانی برای فیلمساز و یا علاقه مندان حرفه ای ندارد چون کسی که بخواهد، می رود و این آثار را در اینترنت پیدا می کند و با قرار دادن این آثار که تنها برای آشنایی با آثار خارجی است جشنواره جنبه بین المللی پیدا نمی کند.

محمد از بی هدفی در جشنواره های ایرانی می گوید و بیان می کند: شاید اگر از مسئولان هم بپرسید خودشان هدف برگزاری جشنواره را ندانند. مواردی مثل کشف استعداد و یا هدایت جوانان به سمت فیلمسازی از جمله اهدافی است که به یک دهه پیش برمی گردد و اکنون جشنواره فیلم کوتاه باید اهداف مشخص تری داشته باشد و فیلمسازان را به سمت و سویی سوق دهد.

برای همه فیلم ها این عدالت وجود نداشت که کارگردان بتواند درباره اثرش صحبت کند و برنامه ای در این زمینه برای سازندگان چیده نشده بودوی که فعالیت هایی هم در حوزه فیلمسازی داشته است با اشاره به ضعف دیگر این جشنواره می گوید: برای همه فیلم ها این عدالت وجود نداشت که کارگردان بتواند درباره اثرش صحبت کند و برنامه ای در این زمینه برای سازندگان چیده نشده بود ولی با این همه تا چند سال پیش همین ها هم نبود و در کل می توان گفت جشنواره بهتر شده است.

احسان همتی دانش آموخته کارشناسی ارشد سینماست که امسال با فیلم «یک روز بعد» در جشنواره فیلم کوتاه حضور دارد. وی درباره این جشنواره و رویکردهایی که باید مورد توجه قرار دهد، اظهار می کند: جشنواره فیلم کوتاه تهران بستری است که اولین پایگاه رسمی فیلم کوتاه در ایران است و طبیعتا علاقه مندان این حوزه تنها جایی که می توانند آثار خود و دیگران را پیگیری و آنالیز کنند همین جشنواره است.

وی ادامه می دهد: این مهم است که جشنواره چه شرایطی را برای مخاطبان خاص و عام خود در نظر می گیرد تا آنها را حفظ کند. انتظار می رود هر سال جشنواره رشد کیفی داشته باشد مخصوصا که عنوان بین المللی را هم با خود به دنبال می کشد. این جشنواره هم در این چند سال رشد خوبی داشته است اما باز هم باید در نحوه انتخاب آثار و داوری ها این رشد اتفاق بیفتد. فیلمسازان به دنبال این هستند که آثارشان به خوبی دیده و ارزیابی شود. این مهم است که چه کسانی آثار ما را و با چه زاویه دیدی می بینند و هیات انتخاب باید تسلط کافی به فیلم کوتاه داشته باشد.

این فیلمساز به نحوه انتخاب آثار اشاره می کند و می گوید: هر کارگردانی دوست دارد اثری که می سازد در جشنواره شرکت کند با این حال در جایی که برخورد هیات انتخاب با فیلم ها از یک منطق درست پیروی می کند فیلمساز از پذیرفته نشدن اثرش ناراحت نمی شود. ما باید به دنبال این باشیم که هر سال کیفیت هیات انتخاب در جشنواره بالاتر برود چون باعث خواهد شد که ارزیابی ها بهتر شود. ما هر سال می بینیم که بسیاری از فیلم های خوب حتی به داوری های جشنواره هم راه پیدا نمی کنند و وقتی این فیلم ها را بررسی می کنید، می بینید که از هر لحاظ خوب هستند. 

امید شمس یکی از کارگردانان فیلم کوتاه «گذر» همان ابتدا با اشاره به سطح خوب فیلم ها از نبود ظرفیت های کافی برای تماشاگران سخن می گوید و بیان می کند: خوشبختانه امسال استقبال زیادی شد اما متاسفانه آنقدر ظرفیت سالن ها کم بود که بسیاری از فیلم ها را از دست دادیم و نتوانستیم، ببینیم و حتی بسیاری از مهمانان ما از همان ابتدا که سالن را دیدند، برگشتند.

وی با اظهار نارضایتی از کیفیت پخش فیلم ها تاکید می کند: کیفیت پخش اصلا خوب نبود و به آن توجه نشد. فیلم خود ما به لحاظ بصری و صوتی اهمیت زیادی داشت که چگونه پخش شود اما این المان ها در پردیس چارسو افت کیفیت داشت ولی یک ویژگی مثبت هم داشت که برنامه ریزی ها برای پخش خوب بود چون فیلم ما در جشنواره های دیگری پیش از این حضور داشت اما اینجا بهتر دیده شد.

حامدی از سال ۷۹ مخاطب جشنواره است و معتقد است فیلم کوتاه خاصیتی دارد که باید روی روح آدمی تاثیر بگذارد اما در این سال ها این تاثیرگذاری گرفته شده است. وی ادامه می دهد: روند فیلمسازی در این سال ها به لحاظ تکنیکی و رنگ و تصویر و قاب خوب شده است اما به لحاظ فرم و داستان مشکل دارد.

این میان اما مهمانان خارجی این جشنواره از نقطه دیگری این رویداد را بررسی می کنند.

ماری فاگس یکی از مهمانان فرانسوی جشنواره است که از بودن در ایران اظهار خوشحالی می کند و حتی می گوید استقبال از جشنواره فیلم کوتاه از مشابه این جشنواره در فرانسه پرشور تر است و جدیت مردم ایران بیشتر است.

متاسفانه من فارسی متوجه نمی شوم و فیلم ها هم زیرنویس نداشتندوی که فقط توانسته آثار بخش بین الملل را ببیند درباره آثار ایرانی بیان می کند: متاسفانه من فارسی متوجه نمی شوم و فیلم ها هم زیرنویس نداشتند. دوست داشتم بعد از هر فیلم یک نشست مطبوعاتی وجود داشته باشد که درباره آنها حرف زده شود ولی این فضا هم فراهم نبود.

آنا هنکل استاد مدرسه عالی هنر فولک وانگ از آلمان نیز از علاقه مندان فیلم کوتاه در ایران سخن می گوید و اینکه وقتی در بخش بین الملل فیلم ها را معرفی می کرده است جوانان بسیاری از او درباره فیلم کوتاه و سینما سوال می کرده اند. 

وی که ذهنیتی از فیلم های کوتاه ایرانی ندارد، درباره این آثار می گوید: در فیلم های کوتاه ایرانی دیالوگ های زیادی رد و بدل می شود و اگر کسی فارسی نداند، نمی تواند نکته ای از داستان را بفهمد.

در این چند روز در گوشه ای از پردیس چارسو برنامه رادیویی «چراغ» به صورت زنده از ساعت ۲۱ تا ۲۲ روی آنتن می رفت. غزل نهانی گزارشگر و مجری این برنامه درباره این چند روز و حال و هوایی که حاکم بوده است، می گوید: ما از روز اول جشنواره اینجا حضور داشتیم برنامه ما چراغ سینما و تئاتر است و زمانیکه به جشنواره کوتاه رسیدیم به این رویداد پرداختیم. من فکر نمی کردم اینقدر از این جشنواره استقبال شود البته از طرفی هم این محیط را چندان نمی پسندم و فکر می کنم حالا که این جشنواره اینقدر مورد استقبال قرار گرفته است باید محیط بهتری را برایش در نظر بگیرند. با این حال به نظرم اتفاقات خوبی رخ داد و به آرامی برگزار شد.

علیرضا کریمی صارمی مدیر جشنواره درباره انتخاب پردیس چارسو برای جشنواره توضیح می دهد: در تهران بهترین محلی که برای برگزاری یک جشنواره وجود دارد همین مجتمع چارسو است و با برنامه ریزی و منطق انتخاب شده است چون مکانی را نیاز داشتیم که مرکز شهر باشد، نزدیک به ایستگاه مترو باشد و تعداد بسیار زیادی پارکینگ داشته باشد.

وی ادامه می دهد: درباره نبود ظرفیت های سالن ها به نظرم مسئولان باید به فکر باشند. خدا را شکر ما به مرحله ای رسیده ایم که استقبال بسیار زیاد است و گویا این مکان دیگر جوابگوی این جمعیت نیست. من از کمیسیون فرهنگی مجلس و همچنین از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهش می کنم که تدبیری در این زمینه بیندیشند.

کریمی صارمی همچنین درباره زیرنویس فیلم های ایرانی برای مخاطبان بین المللی توضیح می دهد که در این باره فکر شده بود اما بودجه ها اجازه نداد و می گوید: دبیرخانه ما ۱۰ ماه قبل از برگزاری جشنواره تشکیل شد و ما به تمام جزییات فکر کردیم ولی برگزاری یک جشنواره به سادگی صورت نمی گیرد و حرف اول را اعتبار می زند. ما هنوز نتوانسته ایم به طور کامل اعتبارات را دریافت کنیم و در زمینه زیرنویس هم ما فکر کردیم اما به دلیل مشکلات مالی نتوانستیم عملی کنیم.