یادداشت موسویان در لوموند: فرانسه شریک قابل اعتماد ایران می‌شود؟

یدحسین موسویان دیپلمات پیشین ایران در یادداشتی در لوموند نوشت:

حسن روحانی رییس جمهور ایران قراراست فردا وارد پاریس شود. سفر پسا برجام رئیس جمهوری ایران به فرانسه، شروع یک مرحله جدید از مناسبات سیاسی و اقتصادی است که آثار و نتایج متعددی را در چشم انداز روابط دو کشور و منطقه به همراه خواهد داشت. با این سفر گامهای بلندی در مناسبات دو کشور درعرصه های صنایع حمل و نقل، انرژی، فن آوری، محیط زیست و بسیاری حوزه های دیگر در جهت  منافع دو کشور برداشته خواهد شد. اما آیا مذاکرات جدید سران فرانسه و ایران منجر به یک روابط باثبات و مستحکم خواهد شد؟

از زمان انقلاب اسلامی در ایران روابط دو کشور مستمرا دچارافت و خیز بوده است. فرانسه با میزبانی شایسته از بنیانگذار جمهوری اسلامی قبل از پیروزی انقلاب 1979، ازمحبوبیتی کم نظیر در افکار عمومی ایران برخوردار شد. محبوبیتی که می توانست نه تنها سرمایه ای بی بدیل برای پاریس در مناسبات راهبردی با ایران باشد، بلکه جایگاه منحصر به فرد در رفع مخاصمات ایران و جهان غرب را به فرانسه اختصاص دهد.

با سقوط دیکتاتوری شاه در سال 1979، مردم ایران در انتخاباتی باشکوه نظام شاهنشاهی را به جمهوری اسلامی تغییر دادند. در ماههای اولیه استقرار نظام جمهوری در ایران، صدام حسین به ایران حمله نظامی کرد و صدها هزار کشته و زخمی و صدها میلیارد دلارخسارت به ایران تحمیل نمود. تاسف بارتر اینکه صدام با استفاده از سلاحهای شیمیایی دهها هزار ایرانی را کشته و زخمی کرد.

حمایت بی قید و شرط فرانسه از تجاوز دیکتاتور عراق محبوبیت فرانسه در ایران را به تنفر تبدیل کرد.

در 37 سال گذشته روابط پاریس و تهران با چنین پیشرفتها و عقبگردهایی، روابطی بی ثبات را تجربه کرده است.

مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهانی از سپتامبر 2013 با ورود آمریکا جدی شد و طی کمتر از دو سال درجولای 2015 توافق نهایی هسته ای حاصل شد. بعد از توافق از دوستان مذاکره کننده ایرانی ام پرسیدم کدام کشور منفی ترین نقش را ایفاء کرد؟ بدون لحظه ای تامل گفتند: فرانسه! در عین حال وقتی اصول توافق هسته ای در آوریل 2015 نهایی و رفع تحریمها قطعی شد، فرانسه خود را در صف مقدم عقد قراردادهای اقتصادی با ایران قرارداد!

چنین رفتارهایی موجب شده که خیلی ها در ایران فرانسه را شریکی "غیرقابل اعتماد" و "فرصت طلب" تلقی کنند. سفر رییس جمهور ایران البته موجب توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور خواهد شد. اما مهمتر این است که در جریان این سفر توافقاتی به عمل آید که بتواند ذهنیت ایرانیها را تغییر داده و فرانسه بعنوان شریکی قابل اعتماد و پایدار ایران تلقی شود.

تحولات اخیر خاورمیانه شرایط برای ایجاد چنین روابطی  را فراهم ساخته است. حملات گروههای افراطی وهابی از سپتامبر 2011 در نیویورک آغاز و در سالهای بعد بسیاری از پایتختهای کشورهای اروپایی را مورد تهاجم قرارداد. مردم فرانسه نیز هیچگاه حادثه خونین تروریستی نوامبر 2015 پاریس را فراموش نخواهند کرد.

خوشبختانه امروز برای جهان غرب هم روشن شده که منبع ایدئولوژیک و مالی و تسلیحاتی گروههایی همچون داعش و القاعده و جبهه النصره، متحدین غرب همچون عربستان هستند. جو بایدن معاون رییس جمهور آمریکا در سخنرانی دانشگاه هاروارد تصریح کرد که مشکل اصلی متحدین امریکا و غرب در منطقه هستند که حامی گروههای تروریستی هستند. روزنامه نیویورک تایمز نیز فاش ساخت که هیلاری کلینتون در زمان تصدی وزارت خارجه آمریکا عربستان را منبع اول حمایت تروریسم در جهان دانسته است.

امروزه اجماع جهانی ایجاد شده که تروریسم وهابیگری به رهبری داعش و القاعده تهدید اول صلح و امنیت جهان است. دنیا شاهد است که ایران نیز در صف مقدم مبارزه با این گروههای تروریستی است و لذا تهران می تواند شریک قابل اعتمادی برای فرانسه و اروپا در جهاد مقدس علیه تروریسم باشد.

بعد از برجام، ایران برای اولین بار به نشستهای صلح بین المللی سوریه در اکتبر 2015 و نوامبر دعوت شد و برای اولین بار هم توافقات مهمی برای حل بحران سوریه بدست آمد. همکاری و مشارکت اروپا و ایران می تواند موجب پیشرفتهای بی سابقه در جهت حل دو بحران بزرگ سوریه و یمن در سال 2016 گردد.

تنش عربستان و ایران، بحرانهای عراق و یمن زنگ خطر برای ثبات و امنیت خلیج فارس را به صدا درآورده است. راه حل پایدار ایجاد سیستم همکاری جمعی کشورهای حاشیه خلیج فارس شامل ایران، عربستان، عراق، امارات، عمان، کویت، قطر و بحرین است. اروپا با تجربه ایجاد اتحادیه اروپا از تجربه ارزشمندی برخوردار است و می تواند نقش کلیدی در این مورد ایفاء کند.

توافق هسته ای ایران جامع ترین توافق تاریخ عدم اشاعه سلاحهای هسته ای و محکم ترین تضمین برای عدم دسترسی به بمب هسته ای است. تعمیم اصول این توافق می تواند خاورمیانه عاری از سلاح هسته ای را تضمین کند.

اینها و موارد دیگری همچون مبارزه با قاچاق مواد مخدر و جنایات سازمان یافته، از جمله مواردی است که ایران و اروپا دارای منافع مشترک هستند. 

من یک ربع قرن با رییس جمهور روحانی و وزیر خارجه ظریف آشنا و در بسیاری از اوقات همکاری داشته ام. اطمینان دارم که روحانی و ظریف از دیدگاه بلند و استراتژیک برخوردار و آمادگی و ظرفیت چنین گامهای بلندی به نفع صلح و ثبات منطقه ای و جهانی را دارند. این بستگی به پاریس دارد که آیا در سفر رییس جمهور ایران دنبال امضاء چند توافق اقتصادی دوجانبه باشد یا فرصت سفر روحانی و وزیر خارجه اش را مغتنم شمرده و فرای بهبود روابط دوجانبه، با توافق روی چنین محورهایی، هم روابط راهبردی و پایدار ایران و فرانسه-اروپا را شکل دهد و هم زنگ صلح و ثبات در خاورمیانه را بصدا درآورد.