بهار، فصل روئیدن سبزیجات و میوه‌هایی است که تنوع بیشتری نسبت به خوراکی‌های سایر فصول دارند. مصرف این غذاهای بهاری، می‌تواند بدن انسان را از درون خانه‌تکانی کند و سلامت را به همراه بیاورد.
همزمان با پایان یافتن فصل زمستان و فرا رسیدن بهار، شاهد بروز تغییراتی هستیم که نه تنها محیط اطراف ما را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد، بلکه بر چگونگی و عملکرد اندام‌ها و دستگاه‌های درونی بدن‌مان نیز موثر است.
بسیاری از درمانگران مکاتب درمانی طبیعی در جهان به ویژه مکتب طب سنتی ایران بر این باور هستند که رعایت نکاتی ساده و کاربردی از مجموعه تدابیر حفظ سلامت که در کتب و متون قدیمی طب سنتی بارها به آن اشاره شده، می‌تواند تاثیر زیادی بر کنترل تغییرات، بیماری‌ها و اختلال‌های ناشی از جابجایی فصول داشته باشد.
در فصل زمستان، مقدار غذایی که ما مصرف می‌کنیم در مقایسه با سایر فصل‌ها کمی بیشتر است. این اتفاق به این دلیل می‌افتد که بدن ما در هوای سرد زمستانی، انرژی بیشتری برای تامین حرارت بدن و مقابله با سرما نیاز دارد. بنابراین خوراکی‌ها و غذای بیشتری در این فصل مصرف می‌شود. افزایش مصرف مواد غذایی، افزایش مواد زائد و غیرضروری را به دنبال دارد. به این ترتیب که حفره‌های ریز بدن و بافت‌های آن از این مواد زائد انباشته می‌شود و چون افراد در فصل زمستان نسبت به دیگر فصل‌ها کمتر عرق می‌کنند، این مواد زائد، امکان خروج از طریق پوست را پیدا نمی‌کنند، اما به مرور با گرم شدن طبیعت و آغاز فصل بهار این فضولات منجمد شده در حفره‌های بدنی، روان و سیال شده و وارد جریان خون می‌شوند. حال اگر این پاکسازی هدفمند و با کمک شیوه‌های طبیعی طب سنتی انجام شود با پاکسازی مواد زائد و سموم از بدن، می‌توان بهار و تابستان کم دردسر و بدون بیماری را سپری کرد.
سه نکته‌ای که نمی‌دانید
اولا درمانگران طب سنتی ایران بر این باورند که مصرف سبزی‌ها و گیاهان دارویی که در فصل بهار می‌رویند، تاثیر بسیار زیادی در پاکسازی خون و پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری‌های فصل بهار دارد. ثانیا بر اساس متون طب سنتی ایران، پوشیدن لباس‌هایی با جنس کتان در فصل بهار، بهترین نوع پوشش از دیدگاه قدما و حکمای این مکتب است، چرا که این نوع پارچه به لحاظ مزاج و طبع، سازگاری زیادی با فصل بهار دارد. ثالثا نوشیدن عرق‌های گیاهی به ویژه عرق‌هایی که از گیاهان بهاره مانند شاه‌تره، کاسنی و خرفه تهیه می‌شود، در پیشگیری از ابتلا به حساسیت‌ها و آلرژی‌های فصلی توصیه شده است.
پیشگیری از آلرژی‌های بهاری با رژیم غذایی
افرادی که عموما با آغاز فصل بهار دچار حساسیت‌ها و آلرژی‌های فصلی می‌شوند، با رعایت نکات و تدابیری که در متون طب سنتی ایران به آن اشاره شده، می‌توانند از ابتلا به این بیماری‌ها در این فصل پیشگیری کنند. این افراد با نزدیک شدن بهار می‌توانند با رعایت یک رژیم غذایی ساده به مدت سه روز از ابتلا به آلرژی‌ها و حساسیت‌های فصل بهار پیشگیری کنند. این افراد باید در این مدت، تنها از ماءالشعیری که به صورت سنتی و بدون استفاده از مواد شیمیایی و نگهدارنده تهیه شده، استفاده کنند و نباید از ماده غذایی دیگری استفاده کنند. پس از اتمام این رژیم غذایی سه روزه نیز بیمار باید از سبزی‌های پخته شده، بدون ادویه و کم حجم به عنوان غذا استفاده کند.
به جای آب، عرق شاه‌تره بنوشید
بهترین رژیم غذایی در فصل بهار برای کودکان و تقویت سیستم ایمنی و قوای جسمی آنها، خوردن سوپ جو، ماءالشعیر طبیعی، چلوگشنیز با گوشت جوجه خروس است. در متون طب سنتی، توصیه شده به کودکان در این فصل، کمتر گوشت قرمز بدهیم و بیشتر آنها را به خوردن گوشت جوجه خروس که لطیف و زود هضم است و فضولات کمتری در بدن باقی می‌گذارد، تشویق کنیم. همچنین توصیه شده در این فصل به جای آب، عرق کاسنی، عرق خرفه یا عرق شاه‌تره بنوشیم.
غذاهای مناسب برای فروردین ماه
درمانگران و قدمای طب سنتی در متون طب سنتی ایران از غذاهایی مانند آش، بورانی اسفناج، بورانی شبدر و یونجه، کاهو سکنجبین، سمنو، آش شبدر و قره قروت به عنوان بهترین و سبک‌ترین غذاهای ایرانی که انرژی و ویتامین زیاد دارند، برای فصل بهار نام می‌برند. به اعتقاد درمانگران طب سنتی، مصرف این غذاها موجب پاکسازی خون و تقویت اعصاب و قوای بدن می‌شود. از طرفی مصرف حبوبات فصل بهار مانند ماش، نخود فرنگی و جو نیز توسط حکمای طب سنتی ایران توصیه شده است. نوشیدن آب ماست، آب دوغ و ماء الشعیر سنتی که افزودنی‌های شیمیایی نداشته باشد نیز برای پاکسازی خون و تقویت کبد در فصل بهار بسیار مناسب است.
همچنین در فصل بهار، ورزش معتدل (نه شدید و نه خفیف) توصیه می‌شود. ورزش شدید موجب هیجان مواد ساکن در بدن می‌شود و می‌تواند موجب بروز برخی بیماری‌ها از جمله بثورات پوستی شود، ولی ورزش معتدل می‌تواند باعث تحلیل مواد و فضولات و دفع آنها از طریق ادرار و مدفوع شود.
تسکین عطسه بهاره با روغن بنفشه
درمانگران طب سنتی برای درمان عطسه‌های ناشی از آلرژی و حساسیت فصلی، استفاده از روغن بنفشه و بادام را به بیماران‌شان توصیه می‌کنند. این درمانگران به بیماران‌شان که از دست عطسه‌های بی‌وقفه کلافه می‌شوند، توصیه می‌کنند روزی دو بار، یک قطره از روغن بنفشه را درون حفره‌های بینی خود بچکانند. علاوه بر این با استفاده از همین روغن، پیشانی خود را نیز ماساژ دهند. این کار موجب می‌شود از شدت عطسه‌ها کم و در مواردی نیز به طور کامل برطرف شود. در کنار استفاده از روغن بنفشه، پرهیز غذایی نیز یکی دیگر از راهکارهای برطرف کردن عطسه‌های فصلی است. درمانگران به بیماران‌شان توصیه می‌کنند از خوردن انواع ادویه، غذاهای سرخ کردنی، شکلات و قهوه در فصل بهار پرهیز کنند و مصرف آنها را به حداقل برسانند.
چرا با آمدن بهار بیمار می‌شوید؟
با تغییراتی که به دلیل تغییر شرایط آب و هوایی در آستانه فصل بهار، در طبیعت و بدن انسان به وجود می‌آید، بدن انسان مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌شود. علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارند که موجب بروز بیماری‌ها در آستانه فصل بهار می‌شوند. تعطیلات فصل بهار، فرصتی برای خانواده‌ها به وجود می‌آورد که به واسطه آن می‌توانند به شهرها و سرزمین‌های مختلف مسافرت کنند. این تغییر مکان، استفاده از مواد غذایی در رستوران‌های بین مسیر و مصرف تنقلات، خوراکی یا آب غیر بهداشتی، همگی از جمله عواملی است که ممکن است علاوه بر علائم تغییر فصل، در ابتلا به بیماری‌ها موثر باشد.
در بهار به چه شهرهایی سفر کنیم؟
در متون طب سنتی به این نکته اشاره شده که در فصل بهار، بهتر است مردم به مناطق و سرزمین‌های معتدل سفر کنند و از سفر کردن به مناطق سرد و گرم پرهیز کنند، چرا که سفر به این نقاط موجب تشدید فعالیت عوامل بیماری زا و ابتلا به بیماری‌ها می‌شود.
از جمله بیماری‌هایی که در فصل بهار نسبت به فصول دیگر بیشتر دیده می‌شود، عبارتند از دمل‌های چرکی، بثورات پوستی، خونریزی از بینی، آلرژی، پارگی برخی رگ‌های بدن به دلیل زیادی خون، مثلا خونریزی از بینی است.
در بهار پیش از آن که راهی سفر شوید، سعی کنید شهرهای با آب و هوای معتدل برای مسافرت انتخاب کنید. شهرهایی که در کوهپایه آنها بتوانید از گیاهان دارویی مانند خرفه، کاسنی و دیگر گیاهان دارویی صحرایی بهره‌مند شوید. در صورتی که با این گیاهان آشنایی ندارید، بهتر است از مردم بومی آن منطقه کمک بگیرید. درمانگران طب سنتی معتقدند نوشیدن روزانه مخلوطی از آب گیاهان و سبزی‌های صحرایی در فصل بهار، تاثیر بسیاری در مقاوم‌سازی بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های فصل بهار دارد.
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، درمانگران توصیه می‌کنند در این فصل در صورتی که با خوردن میوه‌ای، احساس سنگینی، خشکی دهان و پوست و حتی باد گلو زدن داشتید، دیگر آن میوه را مصرف نکنید. در عوض میوه‌هایی که به شما انرژی می‌دهد و موجب نشاط و سبکی شما می‌شوند را مصرف کنید.
فصل بهار فرصتی مناسب در اختیار سالمندان قرار می دهد که پیاده روی کنند. درواقع سالمندان می توانند در این فصل زیبا بدون دغدغه بیماری و دیگر مشکلات راه بروند.
