ق
سرویس سیاسی «انتخاب»؛ رضا عظیمی: این روزها بحث انتخاب کابینه، داغ است. هر کسی و از هر سوی در هر حال لابی کردن برای طرح گزینه ارجح خود است، رئیس جمهور اما با استقلال تصمیم گیری می کند، درست مانند دوره گذشته. با این حال، همگان معتقدند تغییر ضروری است و برخی از این انتخاب ها، چندان عملکرد خوبی نداشته اند، اما بسیاری در عین حال یقین دارند که محمدجواد ظریف و البته در کنارش وزرای دیگری چون بیژن زنگنه، باوجود فشارهای فراوان جهادگونه در راه منافع وطن دویدند و زحمت کشیدند و در ردیف بهترین وزرا در طول چندین دهه گذشته قرار دارند.
علی رغم این موضوع، برخی جریان ها همگام با طیف دلواپس، از روی نااگاهی یا غرض ورزانه، خبر از عدم تمایل ظریف برای ادامه سکان داری دستگاه دیپلماسی به دلیل شدت تخریب ها می دهند، خبری که شاید بیشتر آرزوی قلبی این جریانات باشد تا اینکه به واقعیت نزدیک باشد که اگر اندکی با عالم واقع فاصله داشت، ظریف در همان روزهای نخست و شاید در ایامی که هم از بیرون تحت فشار بود و هم به ناروا از داخل، از وزارت انصراف می داد. او اما این روزها مصمم و با جدیت در حال سفرهای متعدد به اروپا در جهت تقویت منافع ایران است، امری که می توان آن را اینگونه تعبیر و تفسیر کرد که ظریف حداقل از تخریب و این طور مسائل ترسی ندارد و این گونه مسائل، مانعی برای او به شمار نمی آید.
برای ماندن ظریف در کابینه دلایل متعدد و زیادی می توان یافت، اما در زیر تنها به 4 مورد از آنها اشاره می کنیم:
1- اعتماد رهبری و رئیس جمهور: شاید کمتر وزیر و وزیر خارجه ای را را سراغ داشته باشیم که به دفعات از سوی حضرت آیت الله خامنه ای مورد تحسین و تمجید قرار گرفته است. آن روزها که ظریف و یارانش سخت آماج حملات جبهه پایداری بودند، رهبری، وزیر خارجه را امین و فرزند انقلاب خواند. ایشان همچنین اخیرا، وزیر خارجه را انسانی « متدین، با وجدان و دارای احساس مسئولیت» توصیف کرده اند. سیدحسن خمینی، یادگار امام خمینی در این رابطه می گوید: «تصور نمی کنم مقام معظم رهبری تعاریفی مشابه تعریفی که از دستگاه دیپلماسی خصوصا مذاکره کنندگان هسته ای کردند را قبلا هم بیان کرده باشند؛ ایشان در ماه رمضان دو سال قبل چندین صفت را برای آقایان ظریف، عراقچی، تخت روانچی و سایر مذاکره کنندگان به کار بردند. علاوه بر این دولت هم به این مذاکره کنندگان اعتماد دارد؛ لذا این مجموعه هم اعتماد حاکمیت را دارد و هم مردم، گرچه حرفهای بیهوده همیشه وجود دارد.» همچنین، ظریف از جمله افرادی است که رابطه ای طولانی با رئیس جمهور دارد، رابطه ای که همراه با اعتماد و اطمینان است. ظریف در کنار دکتر روحانی در مذاکرات هسته ای 2003 با تروئیکا نقش ویژه ای ایفا کرد، نقشی که به شکلی محوری تر توسط او در قامت وزیر خارجه در سال 2015 در مذاکرات هسته ای با پنج بعلاوه یک تکرار شد. رئیس جمهور می گوید: «اگر غیر از دکتر ظریف، فرد دیگری رئیس تیم مذاکره کننده بود، ما امروز در این نقطه نبودیم و به اینجا نمی رسیدیم.....بی شک قوی ترین فردی که این بار مسئولیت را می توانست بعنوان وزیر خارجه به مقصد برساند، برگزیدم. این یکی از توفیقات خداوند بود.»
2- تثبیت برجام و تداوم آن: ظریف را شاید بتوان جزء زبردست ترین مذاکره کنندگان ایران و حتی در سطح بین الملل دانست، امری که از سوی مقامات اروپایی و امریکایی نیز مورد صحه گذاشته شده است. جان کری وزیر خارجه سابق امریکا می گوید: «می‌خواهم به طور روشن و شفاف بگویم که جواد ظریف یک مذاکره کننده سرسخت و پرتوان و در تمام مدت یک وطن‌پرست است که به سختی برای منافع کشورش جنگید.» ظریف اما شاید جزء معدود افرادی است که از زیر و بم متن مرجام به خوبی آگاه است و می تواند جلوی هرنوع تخلف طرف امریکایی را بگیرد، تا حدی که نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل نیز نسبت به آن اذعان دارد و گفته است که دیگر نمی توان علیه ایران در شورای امنیت طرح تحریم تصویب کرد. بعلاوه، هماهنگی های ظریف با مقامات اروپایی نیز در این بسیار بسیار حائز اهمیت است، طوری که نتیجه ی مذاکرات فشرده اخیر ظریف در اروپا را از زبان وزرای خارجه اروپا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شنیدیدم که گفتند «اتحادیه اروپا تضمین می کند برجام ادامه پیدا کند.»
3- برنامه های ناتمام: ظریف ارتباط بسیار خوبی با دیپلمات های اروپایی و غربی و همچنین آسیایی دارد که شاید به دوران حضور او در سازمان ملل باز می گردد. چهره های چون سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه و داوود اغلو رئیس جمهور و وزیر خارجه سابق ترکیه از جمله افرادی هستند که صمیمیت بسیاری با وزیر خارجه ایران دارند. طرح تفاهامات و توافق های بین المللی و مواردی که او بر سر آنها با همتایانش در غرب و شرق با به نقطه ی مشترک رسیده، ممکن است با نبود ظریف یا به بی راهه رود که در این صورت برخلاف منافع کشور است، یا از اساس استارت نخورد. بنابراین حضور شخص ظریف در مسند وزیر خارجه به منظور تدوام دیپلماسی اعتدال ضروری است.
4- دلسردی بخش غیرقابل انکاری از رای دهندگان به روحانی: یکی از مهمترین دلایلی که مردم چه در سال 92، چه در 96 به دکتر روحانی رای دادند، رویکرد او در سیاست خارجی و دیپلماسی بود. در حقیقت، همین رویکرد مدبرانه بود که باعث تحقق برجام شد و امروز نیز ایران در مسائل منطقه ای مانند بحران سوریه و قطر یکی از عناصر تعیین کننده است. بنابراین، نبود فردی که تاکنون توانسته به بهترین شکل ممکن چهره ایران را در جهان و منطقه بهبود ببخشد و دیپلماسی را در جهت کاهش تنش ایران با کشورهای مختلف پیاده کند و بهانه را از دست مخالفان بگیرد، می تواند باعث دلسردی بخش عظیمی از رای دهندگان به دکتر روحانی شود که یکی از اولویت های اصلی رای خود به شیخ اعتدال را ظریف و دیپلماسی او می دانند.
