arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۳۲۴۱۳۷
تاریخ انتشار: ۲۴ : ۰۹ - ۲۸ بهمن ۱۳۹۵

زیباکلام: روح هاشمی‌رفسنجانی از ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای باخبر نبود /بزرگ‌ترین خدمت آیت‌الله چه بود؟

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
روزنامه آرمان در چهلمین روز درگذشت آیت الله هاشمی گفتگویی با صادق زیباکلام انجام داده است.
 
به گزارش انتخاب، بخش‌هایی از این گفتگو را در ادامه بخوانید؛
 
آقای زیبا کلام شما در سال‌های گذشته گفت‌وگو‌های مفصلی را با آیت‌ا... هاشمی داشتید که تحت عنوان کتاب«هاشمی بدون روتوش» به چاپ رسیده است. به عنوان اولین سوال ارزیابی کلی شما از شخصیت آیت‌ا.... هاشمی در تاریخ انقلاب اسلامی چیست؟
 
آیت‌ا...هاشمی در طول زندگی سیاسی خود در شرایط دشواری به سر می برد. دشوار از این نظر که بعد از پیروزی انقلاب جریانی بر اهداف اولیه تکیه زد. از این جهت آیت‌ا...‌هاشمی در شرایط دشواری در طول تاریخ انقلاب به سر بردند. ایشان ذاتا فرد معتدلی بودند. آیت‌ا...هاشمی جریان رادیکال قبل وحتی نوع برخورد را چندان راه موثری نمی‌دانستند.
 
اما هیچ علائمی درباره مخالفت آیت‌ا... هاشمی به قول شما با جریان رادیکال وجود ندارد. حال بر چه مبنایی به این نتیجه درباره شخصیت آیت‌ا... هاشمی رسیدید؟
 
بله. هیچ قول، مصاحبه و گفته‌ای از آقای هاشمی رفسنجانی درتمامی دهه ۶۰ وحتی دوره اول ریاست جمهوری پیدا نمی‌شود که ایشان با رادیکالیزم موافق نباشند. اما من برای به اثبات رساندن این ادعای خود چند دلیلی تاریخی دارم. دلیل اول داستان مک‌فارلین است. داستان مک فارین به این شکل بود که در آن زمان ایران از نفوذ خود درلبنان بهره برداری کرد و از حزب‌ا...خواست تعدادی از گروگان‌های آمریکایی را آزاد کنند. در مقابل ایران هم توانست مقادیری سلاح خریداری کند. البته مک‌فارلین ظاهرا به ایران هم سفر می‌کند، اما چون مساله ارتباط باآمریکایی‌ها دیگر مخفی نبود. مرحوم آیت‌ا... هاشمی با مک فارلین ملاقات نمی‌کنند و مک‌فارلین هم از ایران خارج می‌شود. آیت‌ا... در این ماجرا تنها قصدشان این نبود که اسلحه خریداری کنند، زیرا اسلحه به طرق مختلف برای اداره هرجنگی، قابل تهیه است. اعتقاد دارم مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی نگاه بسیار بنیادی‌تری به این ماجرا داشتند که وارد مذاکره با آمریکایی‌ها شدند.به نظرم ایشان به دنبال تنش‌زدایی در روابط ایران با آمریکا بودند.
 
اما آیت‌ا...هاشمی شخصا به دنبال خرید سلاح بودند؟
 
بعید می‌دانم امام در جریان ماجرای مک فارلین نبوده باشد، اما آیت‌ا... هاشمی به دنبال عادی‌سازی روابط بودند. به نظر من بعید است با موضوع«تنش زدایی» موافقت شده باشد. آیت‌ا... هاشمی به خوبی می‌دانستند که تنش‌زدایی در رابطه با آمریکایی‌ها زمان‌بر است. در نتیجه دلیل نداشت در سال۶۵ و۶۶ آیت‌ا...‌هاشمی مساله تنش‌زادیی با آمریکایی‌ها را در دستور کار داشته باشند. امام احتمالا در جریان دقیق امور بودند که کل ماجرا به خرید سلاح محدود می‌شود.
 
انتقادهایی به عملکرد آیت‌ا... هاشمی هم وجود دارد، چطور از ایشان با وجود انتقادها دفاع می‌کنید؟
 
آیت‌ا... هاشمی در حالی در سن ۸۲ سالگی درگذشت که از سن ۱۴ سالگی وارد مسائل سیاسی شدند. من از تمام مواضع آن مرحوم در طول ۷۰ سال زندگی سیاسی بطور کامل دفاع نمی‌کنم، اما نسل بعد از انقلاب باید بداند. برخی از مشکلات از جمله ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای مربوط به دوره آیت‌ا....‌هاشمی می دانند و همه و همه حتی اصلاح‌طلبان امروز درکاستی‌های آن زمان سهیم هستند. درآن زمان تنها کسی که از عملکرد آنها انتقاد داشت، مرحوم مهندس بازرگان بود. هیچ کس درآن زمان به جز بازرگان مخالف این رفتارها نبود. تمام اصلاح‌طلبان امروز موافق سیاست‌های آن روز بودند.بنابراین کسانی که اکبر هاشمی رفسنجانی را سیبل وقایع آن زمان می دانند به نظر من شرایط ایران در شرایط را درک نکرده‌اند.
 
من نمی‌خواهم آیت‌ا... هاشمی را تبرئه کنم که در فلان موضوع سهمی نداشتند، اما در دهه هفتاد مشکلاتی به وجود آمد که آیت‌ا.... هاشمی در آن مشکلات سهمی نداشت. روح آیت‌ا.... هاشمی در دهه هفتاد از ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای باخبرنبود. بهترین تعبیر از قتل‌های زنجیره‌ای را رئیس دولت اصلاحات به کار برد. ایشان قتل‌های زنجیره‌ای را به واسطه عناصر خود‌سر می‌دانستند و واقعیت هم همین بود. البته آیت‌ا... هاشمی هم باید پاسخگو باشند. همچنان که ما نمی توانیم ادعا کنیم که قالیباف عامل سقوط پلاسکو است و باید تنها او پاسخگو باشد. در پلاسکو همه نهادها ازشهرداری تهران تا شورای شهر و آتش نشانی باید پاسخگو باشند. در وقایع خوب و بد همه باید پاسخکو باشند. نباید از انتقاد چشم پوشی کرد، اما همه در این موارد مقصر بودند. نباید شخصی در واقع مهم داوری کرد.
 
اگرخدمات آیت‌ا... هاشمی را جمع‌بندی کنید بزرگ‌ترین خدمات ایشان به کشور را در چه مواردی می‌دانید؟
 
بزرگ‌ترین خدمتی که مرحوم آیت‌ا... هاشمی به نظام و انقلاب کردند پایان بخشیدن به جنگ بود. اگر پای آیت‌ا.... هاشمی در قطعنامه ۵۹۸ به میان نمی‌آمد، فقط خدا می داند آینده چگونه بود! نقش مرحوم‌ آیت‌ا...‌هاشمی در پایان دادن به جنگ حیاتی بود، زیرا هیچ‌کس نمی‌توانست امام را راضی کند که ایشان قطعنامه ۸۹۵ را بپذیرند. تنها کسی که حرف او برای امام حجت بود مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی بود.
 
آیت‌ا... هاشمی از چه زمانی متوجه شدند که ادامه جنگ به نفع ما نیست؟
 
من اعتقاد دارم که آیت‌ا... هاشمی از سال ۶۵ به این نتیجه رسیده بودند که ما نمی توانیم درجنگ صد درصد پیرروز شویم. از زمانی که مرحوم آیت‌ا... هاشمی به این جمع بندی رسیدند که با وجود برخی اطلاعات نظامیان درباره جنگ در عمل ما نمی‌توانیم درجنگ به پیروزی برسیم و سرمایه‌های ملی درحال کاهش است، بودجه عمرانی کشورصرف جنگ می‌شود. از این نقطه به بعد آیت‌ا... هاشمی به دنبال پایان دادن به جنگ بودند. ایشان قبل‌تر از تیر ۶۷ به این نقطه رسیده بودند که جنگ برای ایران هزینه دارد و نمی‌توانیم درجنگ پیروز شویم.
 
به جز پایان دادن به جنگ تحمیلی خدمات دیگر آیت‌ا... هاشمی چه بود؟
 
بعد از پایان جنگ، بزرگ‌ترین دستاورد عمر سیاسی آیت‌ا... هاشمی نهادینه شدن گفتمان اعتدال و میانه‌روی در کشور است. ایشان توانستند اعتدال و میانه روی را به گفتمان تبدیل کنند و همه ما این گفتمان را مدیون آیت‌ا...‌هاشمی هستیم. بدترین رفتارها با آیت‌ا... هاشمی شد اما ایشان به هیچ بی‌‌احترامی نسبت به خود پاسخ نداد. نتیجه آن این شد که میلیون‌ها نفر در تششیع پیکر ایشان شرکت کردند. درخت اعتدال با عملکرد هاشمی در این سرزمین باور شده است.
نظرات بینندگان