"فارسی وان" ایرانی با پول مردم، فقط برای اعراب!

بهروز بهروش، سرویس فرهنگ و هنر "انتخاب": از شهريور سال 89 ، يک کانال تلويزيوني کاملاً متفاوت و پر سر و صدا به جمع شبکه هاي تصويري بدون مرزي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران اضافه شد. شايد بسياري از هموطنانمان تا به حال حتي اسم شبکه «آي فيلم» را هم نشنيده باشند، با اين وجود، واقعيت آن است که کانالي با همين اسم، ماه هاست که از طرف صدا و سيماي کشورمان تأسيس شده و امواج مربوط به آن، از تهران به سراسر جهان فرستاده مي شود. آي فيلم، يک شبکه کاملاً ايراني با صداي اصلي عربي است که به طور 24 ساعته فيلم و سريال داخلي پخش مي کند؛ با این تفاوت که امکان تبدیل زبان این شبکه به «فارسی» وجود دارد.

فارسي وان، از اين لحاظ!

پس از آنکه زمزمه هاي مربوط به راه اندازي يک شبکه نمايش تلويزيوني از سوي صدا و سيماي ايران براي مردم ديگر نقاط جهان جدي شد، بسياري از کارشناسان اين حربه را به «پاتک» جام جم کشورمان در مقابله با «تک» بيگانگان تعبير کردند و به نوعي آي فيلم را معادل ايراني شبکه جنجالي «فارسي وان» دانستند.

به باور اين گروه و چنان که از لابه لاي سخنان مسؤولان امر نيز مي شد فهميد، اين شبکه مأموريت يافته بود تا عمليات رسانه اي کانال هايي مثل فارسي وان و MBC پرشيا را تلافي کند و با اشاعه فرهنگ رسمي ايران به ساير اهالي منطقه، اهداف مؤسسان خارج نشين شبکه هاي فارسي زبان را عقيم بگذارد.

ناگفته پيداست که راه اندازي اين کانال، هزينه هاي هنگفتي هم براي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در برداشته است. امکان پخش همزمان برنامه هاي اين شبکه روي سه ماهواره گرانقيمت هات برد، دب ست و نايل ست، مستلزم صرف هزينه قابل توجهي است که حتماً بايد به آن، بهاي دوبله دوباره فيلم ها و سريال هاي موردنظر را هم اضافه کرد.

عمليات نجات، با فرمول شکست خورده!

مروري بر برخي از سخنان مسؤولان رسمي حاضر در مراسم افتتاحيه «آي فيلم» مي تواند در نوع خودش جالب توجه باشد. آن روز، عده اي از دست اندرکاران مربوط، از اين شبکه ايراني به عنوان يک بسته ارزشمند فرهنگي ياد مي کردند که خيلي از مردم «جهان» در انتظارش هستند.

همچنين آنها «آي فيلم» را پديد آورنده يک تحول اساسي در حوزه رسانه هاي منطقه مي دانستند و وعده مي دادند که از همان روزهاي آغازين کار، «آي فيلم» تأثير خود را به مخاطبان بين المللي اش گذارد. اين وعده ها و ادعاها در حالي مطرح مي شود که شبکه تازه متولد شده ايراني، روي ماهواره هاي موردنظر رقباي تيزچنگ و شناخته شده اي دارد.

غول رسانه اي MBC با فعاليت هاي گسترده در زمينه هاي فيلم، سريال، کارتون، کودک، مستند و ورزش، سالهاست که طيف عرب زبان و حتي پارسي گوي منطقه را هدف گرفته و بعيد است که به راحتي آنچه برخي از مسؤولان ما گمان مي کنند، فضاي کار را به «تک شبکه» از گرد راه رسيده ايراني واگذار کند؛ غير از اين، مي توان به صدها شبکه متفرقه ديگر هم اشاره کرد.

اين در حالي است که «آي فيلم» در حال حاضر روزانه 8 ساعت برنامه پخش مي کند و 16 ساعت ديگر، به تکرار همان برنامه ها اختصاص دارد! نکته جالب آنکه بخشي از برنامه هاي «آي فيلم» به تهيه مصاحبه هاي تمجيد آلود از اين شبکه، از شهروندان عرب زبان منطقه مربوط مي شود که در آنها تعداد معدودي از اهالي کشورهايي مثل لبنان، مصر و امارات، مقابل دوربين «آي فيلم» ظاهر مي شوند و به تعريف کردن از اين شبکه مي پردازند.

اين سياست که اتفاقاً در شبکه هاي داخلي نيز بسيار رايج است، تقريباً در الگوي رسانه اي هيچکدام از کانال هاي مدرن تلويزيوني جايي ندارد و گردانندگان اين قبيل شبکه هاي معتبر و موفق ترجيح مي دهند به جاي ستايش از خود، ضريب نفوذ برنامه هاي شان را بالا ببرند.

عمليات نجات براي «آي فيلم» در منطقه، در حالي تدارک ديده شده که فرمول هاي موفقيت آن، مشتي از همين راهکارهاي شکست خورده و امتحان پس داده به شمار مي روند.

جبهه درست مبارزه «آي فيلم» کجاست؟

اگر بپذيريم رواج شبکه هاي فارسي زبان ماهواره اي مثل فارسي وان و من و تو، مسؤولان سازمان صدا و سيما را براي مقابله به مثل تحريک کرده و باعث شده است که آنها به صرافت هزينه کردن در راه تأسيس کانالهايي مثل «آي فيلم» بيفتند، آن گاه يک علامت سؤال بسيار بزرگ به وجود خواهد آمد و آن هم اينکه جبهه درست به کارگيري چنين شبکه هايي، کجا مي تواند باشد؟ بايد از دست اندرکاران جام جم سؤال کرد که آنها کدام وظيفه را براي خودشان در اولويت بالاتري قرار مي دهند؛ اينکه از جوانان ايراني در برابر امواج کانال هاي نمايشي بيگانه صيانت کنند يا اينکه در مقابل آنها، شبکه هايي با مأموريت خارجي براي اشاعه فرهنگ ايراني راه بيندازند؟

واقعاً کدام تکليف مهمتر است، دفاع يا حمله؟در اين شرايط، سرمايه هنگفتي که خرج روي آنتن رفتن «آي فيلم» در خارج از مرزها مي شود، مي تواند در داخل مورد استفاده قرار بگيرد و با پر کردن بخشي از اوقات فراغت جوانان هموطن، حجم استفاده آنها از شبکه هايي را که مي توانند براي مباني اخلاقي و خانوادگي جامعه خطرناک باشند، تقليل بدهند.

اهداف اقتصادي، فراموش شدند؟

در روزهايي که مي رفت تا شبکه تلويزيوني «آي فيلم» افتتاح پيدا کند، برخي از مفسران و تحليلگران در شرح مزاياي چنين شبکه اي، از آن به عنوان مجالي براي معرفي کالاهاي ايراني ياد مي کردند و معتقد بودند که آگهي گرفتن آي فيلم، نه تنها دخل و خرج تهيه برنامه هاي اين کانال تلويزيوني را با هم جورتر مي کند، بلکه باعث خواهد شد تا محصولات ايراني به مخاطبان آي فيلم در منطقه معرفي شود و در نهايت اقتصاد کشورمان نيز از جهاتي رونق و شکوفايي پيدا کند. امروز و با گذشت 10 ماه از گشايش آي فيلم، هنوز نمي توان کوچکترين رگه اي از فعاليت ثمربخش اقتصادي در اين شبکه پيدا کرد. آي فيلم حتي يک آگهي تجاري از ايران و خارج از کشور جذب نکرده و اساساً هيچ نوع تبليغي اعم از زيرنويس يا ميان برنامه در اين شبکه وجود ندارد.

نگاه هاي داخلي در حسرت آي فيلم!

آخرين و شايد مهم ترين نکته در اين مورد به جاي خالي شبکه نمايش در تلويزيون داخلي مربوط مي شود. در شرايطي اخيراً عزت الله ضرغامي در مراسم افتتاح شبکه نمايش راديوي کشور حضور پيدا کرد که تلويزيون دولتي کشورمان به تمام معنا فقدان چنين کانالي را حس مي کند.

نمي توان انکار کرد که تلويزيون کشورمان در جذب حداکثري مخاطبان ناکام بوده و بام هاي پر از بشقاب شهروندان ايراني، بر صحت اين موضوع شهادت مي دهند.

در اين شرايط، شايد بهتر باشد دوستان ابتدا به رفع نيازهاي داخلي بپردازند و شبکه هايي مثل ورزش و نمايش را روي امواج داخلي بفرستند.عجيب آنکه حتي همين کانال «آي فيلم» که با پول مردم ايران تأمين مي شود و به دو زبان فارسي و عربي هم قابل دريافت است، براي مردم کشورمان پخش نمي شود و در دسترس آنها نيست. شايد اگر نگاه جدي تري به کمبودهاي تلويزيون دولتي کشور در حوزه جذب مخاطب صورت بگيرد، آنگاه مسؤولان انتظامي نيز در فواصل مختلف مجبور به عملياتي کردن طرح هاي ضربتي جمع آوري ديش هاي ماهواره نباشند و انرژي شان را صرف رفع ناهنجاري هاي مهمتري که اين روزها در سطح جامعه وجود دارد، کنند.