پاکستان و پیامدهای کشته شدن بن لادن

پاکستان آنقدر مشکل دارد که برای سنگین شدن بار مشکلاتش نیاز به عامل مضاعفی نداشته باشد در چنین شرایطی خبر کشته شدن بن لادن در یکی از روستاهای این کشور را باید به بمبی تشبیه کرد که در برابر سیاستمداران و نظامیان پاکستانی منفجر شده و بار مشکلاتشان را افزوده است.

بحران های سیاسی متعدد، چگونگی همکاری در جنگ با تروریسم، درگیری با عناصر طالبان، بی اعتمادی روز افزون میان مردم و دولت تحت امر آصف علی زرداری و مشکلات شدید اقتصادی از گرفتاری های پاکستان در سال های اخیر به شمار می آید اما در اوج این مشکلات خبر کشته شدن بن لادن به دست نیروهای آمریکایی در روستایی در نزدیکی اسلام آباد سبب شد تا پاکستان در برابر آزمون دشوارتری قرار بگیرد.

در حال حاضر یکی از مشکلات پاکستان نوع نگاه غرب به ویژه آمریکا به مسئولان سیاسی، نظامی و امنیتی این کشور است زیرا کشته شدن بن لادن در خاک پاکستان سبب شد تا مبحث حضور شبکه ای از حامیان القاعده در داخل سرویس اطلاعاتی و امنیتی این کشور در محافل غربی گشوده شود و هم زمان همکاری اسلام آباد با آمریکا در طرح مبارزه با تروریسم با سئوالات جدی روبرو شود ضمن اینکه هم زمان با این مسائل آنچه که آمریکا را نگران تر کرده است مسلح بودن این کشور به سلاح هسته ای است. پس از سال ها همکاری اسلام آباد با آمریکا در جنگ با تروریسم، حضور بن لادن در یک منزل مجلل در نزدیک یکی از آکادمی های نظامی پاکستان، در برخی محافل به سازگاری هم زمان اسلام آباد با غرب و جنبش های رادیکالی ترجمه شده است تا این تعبیر نیت اسلام آباد در مبارزه با تروریسم را با تردیدهای جدی مواجه سازد.

هم زمان با چنین تردیدهایی سئوالاتی درباره توان سازمان اطلاعاتی پاکستان در برخورد با عناصر القاعده مطرح می شود که این سئوالات برای کاخ سفید که سالهاست کمک های چندین میلیارد دلاری به پاکستان ارائه می کند بسیار اساسی است و گویا درک این مسئله موجب شد تا  اشفق کیانی فرماندهی ارتش پاکستان آشکارا خواستار تحقیق درباره امکان قصور در زمینه حضور بن لادن در پاکستان شود.

هر چند برخی از مسئولان آمریکایی و انگلیسی چون هیلاری کلینتون و دیوید کامرون بر خلاف سیاستمداران دیگر غربی، با هدف کنترل اوضاع، از همکاری پاکستان در به دام انداختن بن لادن تقدیر کردند اما سخنان برخی از مسئولان غربی نشان می دهد حجم بی اعتمادی آمریکا به پاکستان فراتر از حد تصور بسیاری از محافل سیاسی و نظامی است. ل

ئون پانتا رییس سازمان جاسوسی آمریکا در این باره تاکید کرده بود، اطلاع ندادن به پاکستان درباره عملیات آمریکا علیه بن لادن عمدی بود تا سرکرده القاعده پیش از اجرای عملیات از آن آگاه نشود.

این میزان بی اعتمادی کار را برای دولت پاکستان دشوار می کند زیرا این نگرانی را به دنبال دارد که ممکن است غرب در کمک های اقتصادی به اسلام آباد تجدید نظر کند و حتی ممکن است پاکستان را در فهرست حامیان تروریسم جای دهد که در هر صورت دشواری های اسلام آباد افزایش خواهدیافت ضمن اینکه چنین واکنش هایی می تواند پاکستان را ملزم کند تا برای جلب اعتماد آمریکا چهره هایی چون ملا محمد عمر و ایمن ظواهری را به کاخ سفید تحویل دهد اما چنین اقدامی بهایی سنگین برای پاکستان در پی خواهد داشت زیرا مخالفان آمریکا در این کشور به چنین تحرکاتی واکنش نشان خواهند داد. مشکل دوم در حوزه داخلی پاکستان است.

عملیات برنامه ریزی شده و گسترده نظامی آمریکا در خاک پاکستان آن هم بدون هماهنگی و اطلاع مسئولان در اسلام آباد به نوعی به زیر سئوال بردن حاکمیت و استقلال یک کشور مستقل محسوب می شود و حتی انجام چنین عملیاتی در نزدیکی پایتخت پاکستان به معنی فروپاشی استقلال و حاکمیت ارضی این کشور است تا جایی که می تواند به این معنی باشد که پاکستان به یکی از جمهوریهای تحت قیمومیت آمریکا تبدیل شده است و بدتر از آن به میدانی برای انجام عملیات ها و درگیری های نظامی ارتش آمریکا با بنیادگراها تبدیل شده است.

چنین نتیجه ای برای مردم پاکستان که حتی از روابط سیاسی با آمریکا دل خوشی ندارند بسیار سنگین است و ممکن است مشکلاتی را برای کشور به همراه داشته باشد و حتی گروههای مخالف در داخل را به انجام تحرکاتی برای به خطر انداختن منافع آمریکا وادارد و حتی موجب مسدود شدن راه ارتباطی آمریکا برای ارسال خدمات به نیروهایش درافغانستان شود.

چنین تحرکاتی می تواند پاکستان را با درگیریهای خونین داخلی مواجه سازد که این خطر در مناطق قبیله ای و نزدیک به مرز افغانستان بیشتر است.

چنین درگیری هایی نه تنها سبب شکاف گسترده در کشور می شود بلکه مشکلات زیادی را برای ارتش در پیش خواهد داشت در چنین شرایطی باید گفت: اگر بهره کشته شدن بن لادن به آمریکا رسیده است زیان این اقدام به طور کامل برای پاکستان خواهد بود. پیامد سوم کشته شدن بن لادن افزایش دشمنی با غرب در داخل پاکستان است.

گروههای بنیادگرای فعال در پاکستان نه تنها از عملیات نظامی آمریکا در خاک کشورشان ناخرسندند بلکه نحوه تعامل با جسد بن لادن را بر خلاف دستورات اسلامی می دانند و معتقدند، این حرکت مخدوش بودن ادعاهای اوباما مبنی بر تلاش برای نزدیک شدن به جهان اسلام را نشان می دهد.

مشکل دیگری که متوجه آمریکا می شود این است که اگر واشنگتن با تکیه بر بی اعتمادی های حاصل شده سطح روابطش را با اسلام آباد کاهش دهد ممکن است دولت پاکستان در واکنش به چنین اقدامی از تعهدات خود برای مبارزه با جنبش های رادیکالی در کشور عقب نشینی کند و ین امر می تواند شرایط را برای به قدرت رسیدن بنیادگرایان در پاکستان هموار نماید تا کشور هسته ای اسلامی در دست بنیادگرایانی قرار بگیرد که همیشه مخالف با آمریکا بوده اند.

آنچه در چنین شرایطی بار مشکلات پاکستان را سنگین تر می کند تداوم عملیات نظامی آمریکا در مناطق قبیله ای در نزدیکی مرزهای مشترک پاکستان و افغانستان است. چنین عملیاتی پس از کشته شدن بن لادن ادامه یافت و تاکنون بیش از 20 نفر در آنها کشته شده اند.

*عبدالرحمان ابو عوف