چرا ایرانی‌ها ماهواره می‌بینند؟

 وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته است 71درصد تهرانی‌ها ماهواره دارند. بدون اینکه درباره این رقم صحبت کنیم با بیان اینکه درصد بالایی از ایرانیان چه در تهران و چه در دیگر شهرهای کشور تماشاگر ماهواره هستند، می‌توانیم به دلایل آن بپردازیم.

پیش از هر چیز باید گفت رسانه‌ها اعم از تلویزیون، رادیو، روزنامه، اینترنت و... کارکرد مثبت و منفی دارند. اگر برای برخی رسانه‌ها محدودیت ایجاد می‌شود بیشتر به این دلیل است که مسئولان می‌خواهند از کارکرد‌های منفی آن جلوگیری به‌عمل آورند. با این وجود، راهکار کاهش نقش منفی رسانه‌ها ایجاد محدودیت برای آنها نیست.

 برای کاهش کارکرد منفی رسانه‌ها باید دانش و آگاهی مردم بالا برود حال آنکه محدودکردن رسانه‌ها نقطه مقابل آن است. اگر آماری مبنی بر استفاده 70 درصدی مردم از ماهواره منتشر می‌شود به این معناست که محدودیت‌ها کارساز نبوده است همان‌طور که، گرایش به تماشای شبکه‌های ماهواره‌ای نشان‌دهنده وجود خلأ در رسانه‌های داخلی است. خیلی ساده است که وقتی فرد از برنامه‌های تلویزیون راضی نیست به سراغ شبکه‌های خارجی می‌رود.

باید پرسید چرا این مسئله در جامعه ما بیشتر دیده می‌شود. چرا در سایر کشورها مردم نسبت به دیدن شبکه‌های داخلی خود تمایل بیشتری دارند؟ در واقع، خلأای که در این زمینه وجود دارد باعث گرایش مردم به شبکه‌های ماهواره‌ای می‌شود. هرگاه از ایجاد شبکه‌های خصوصی حرفی زده می‌شود، مخالفان با این توجیه که در قانون اساسی بر دولتی بودن شبکه‌ها تاکید شده است، چنین چیزی را امکانپذیر نمی‌دانند.

با این وجود، به‌نظرم حداقل 50 درصد صدا و سیمای ما خصوصی است. مگر این واقعیت ندارد که شبکه خصوصی صدای بخش خصوصی را انعکاس می‌دهد؟ و مگر این واقعیت ندارد که نزدیک 50 درصد برنامه‌های شبکه‌های ما پخش آگهی شرکت‌های خصوصی است؟

درواقع، الان بخش خصوصی جایگاه خود را در صدا و سیما دارد اما، ما تکثر سیاسی در این سازمان عمومی نداریم. یکی از دلایل اینکه برخی شهروندان بیننده شبکه‌های ماهواره‌ای هستند همین نبود تکثر سیاسی است. آنها نمایندگان خود را در صدا و سیما کمتر می‌بینند و شاهد انعکاس صدای خود آن‌طور که باید در آن نیستند طبیعی است که در این‌صورت تماشاگر آن، این میزان باشد.

* حسینعلی افخمی/ کارشناس رسانه و مدرس دانشگاه علامه‌طباطبایی

منبع: آرمان