سرویس تاریخ «انتخاب»؛ چنان‌چه گفته شد جبهه‌ی ملی عمدتا در صحنه‌ی سیاست خارج از کشور فعال شده بود. در این مقاطع سال‌های ۳۹ تا ۴۱، حزب توده از موقعیت ضعیف‌تری برخوردار بود. چند دلیل عمده برای این واقعیت وجود داشت: یکی رشد جنبش‌هی ملی و استقلال‌طلبانه و مذهبی در داخل کشور و دوم اتخاذ مشی فرصت‌طلبانه و به اصطلاح اپورتینیستی سیاسی شوروی در برخورد با رژیم ایران. اعضای حزب توده ناچار بودند از سیاست‌های شوروی در محافل دانشجویی دفاع کنند، چه در غیر این صورت از آن‌جا رانده می‌شدند. پناهندگی سران حزب به روسیه شوروی ناچار آنان را در منگنه قرار داده بود.
طی سال‌های ۳۸ تا ۴۱ دو مرکز اصلی برای جبهه‌ی ملی فعال بودن: یکی در مونیخ به مدیریت خسرو قشقایی که نشریه‌ی «باختر امروز» را منتشر می‌کرد، و دیگری مرکز پاریس به سرپرستی دکتر علی شریعتی. در این زمان علی شریعتی در کنار انتشار ارگان تبلیغاتی جبهه‌ی ملی، شاخه‌ی برون‌مرزی نهضت آزادی ایران را در سال ۱۹۶۲ (۱۳۴۱) تاسیس نمود. با مرکزیت این دو محور، کمیته‌های دانشجویی وابسته به جبهه‌ی ملی در اکثر شهرهای دانشگاهی اروپا تشکیل شد و توسط این دو مرکز به برقراری ارتباط ارگانیک با جبهه‌ی ملی داخل کشور و شاخه‌ی دانشگاهی آن به رهبری شاپور بختیار و عباس شیبانی پرداختند.
در سال ۱۳۴۰ (آذر ماه) به همت علی شریعتی و خسرو قشقایی، نمایندگان کمیته‌های دانشجویی وابسته به جبهه‌ی ملی در اشتوتگارت آلمان گرد هم آمدند. در جلسات گسترده‌ی این نشست، سیاست رهبران جبهه در داخل کشور مورد نقد و بررسی قرار گرفت و سرانجام استقلال شاخه‌ی اروپایی جبهه از مشی رهبران داخل کشور به تصویب رسید. در این گردهمایی هم‌چنین در کنگره‌ی دوم کنفدراسیون که قرار بود سه هفته بعد برگزار شود و اساسنامه‌ی سازمان به عنوان اتحادیه‌ی ملی طرح و تصویب گردد مشی واحد و یکپارچه‌ای به عنوان دستورالعمل واحد دانشجویان در برخورد با نیروهای طرفدر حزب توده مورد بررسی و تصویب قرار گرفت. هم‌چنین مقرر شد رهبری فعالیت‌های جبهه‌ی ملی در مونیخ متمرکز گشته و تا برگزاری اولین کنگره‌ی جبهه‌ی ملی در خارج از کشور، که قرار شد در بهار سال ۴۱ تشکیل گردد، به شورای وقت منتخب واگذار گردد.
در ایالات متحده‌ی آمریکا نیز شاخه‌ی دانشجویی جبهه‌ی ملی در دو محور متمرکز شده بود: ۱- انجمن دانشجویان ایرانی شمال کالیفرنیا به رهبری مصطفی چمران و حسن لباسچی ۲- انجمن دانشجویان ایرانی جنوب کالیفرنیا به رهبری منصور فرهنگ و اردشیر دهقانی.
مصطفی چمران هم‌چنین در سال ۱۹۶۰ (۱۳۳۹) انجمن دانشجویان مسلمان را در شهر برکلی تاسیس کرد.
ادامه دارد...
منبع: صادق طباطبایی، «خاطرات سیاسی اجتماعی (۱)؛ جنبش دانشجویی ایران»، تهران: موسسه چاپ و نشر عروج، چاپ سوم، ۱۳۹۲، صص ۱۸۰-۱۸۱.
