رحیم پور ازغدی: می گویند به خاطر «مرگ بر آمریکا» و حجاب است که مشکل داریم / اگر نمازجمعه درست اقامه شود، مشکلات حل می‌شود

مهر: عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: امروز مسئله وحدت حوزه و دانشگاه در مسیر تمدن‌سازی و دولت‌سازی اسلامی قرار گرفته است.

حسن رحیم‌پور ازغدی پیش از ظهر جمعه در سخنرانی پیش از خطبه‌های نمازجمعه مشهد مقدس در حرم مطهر رضوی، با اشاره به ۲۷ آذرماه، سالروز شهادت شهید مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: برای وحدت حوزه و دانشگاه خون‌های زیادی به زمین ریخته شد و با خون امثال شهید بهشتی‌ها، شهید مفتح‌ها و این ترورها ادامه دارد.

وی ادامه داد: دهه شصت امثال مفتح‌ها و مطهری‌ها را می‌زدند، در دهه هشتاد و نود امثال فخری‌زاده و شهدای هسته‌ای را می‌زنند، همه این ترورها که اتفاقأ از سوی غرب و عاملان غرب و در دهه شصت توسط جریان‌های به اصطلاح روشن‌فکر دینی با گرایش چپ مثل فرقان و منافقین صورت می‌گرفت نشان داد خشونت و ترور ایدئولوژی چه کسانی بود و در برابر منطق، علم، بیان، زبان و قلم چه کسانی دست به اسلحه بردند و کشتند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این‌که وحدت حوزه و دانشگاه معنا دارد، خاطرنشان کرد: زمانی قبل از انقلاب به این معنا بود که روحانیون و دانشگاهیان به همدیگر نگاه کنید، سلام کنید و به هم توهین نکنید، یک مرتبه بالاتر پیش آمد و ارتباطاتی برقرار شد، امثال مرحوم طالقانی و شهید مطهری و امثال آنان گام دومی برداشتند و گفتند حالا با هم گفت‌وگو کنید، به هم نزدیک شوید و دین و مسائل اجتماعی را به بحث بگذارید که انجمن‌های اسلامی مهندسین و پزشکان و دانشجویان راه افتاد و در دهه‌های چهل و پنجاه، سوال و گفت‌وگو در رابطه با اسلام معاصر و مشکلات داخلی و خارجی و فرهنگی و سیاسی مطرح شد.

وحدت حوزه و دانشگاه وارد مسائل تمدنی شده است

وی گفت: گام سوم وحدت این بود که باهم اقدام کنید، یعنی علمای مجاهد و روشنفکران مسلمان دست در دست دادند و انقلاب شد، البته نه همه حوزه و نه همه دانشگاه، بخشی از حوزه و دانشگاه بودند که نه به انقلاب می‌اندیشند، نه به اصلاح، نه به وحدت و نه پاسخگوی مردم خودشان بودند، بیشتر دنبال گذران زندگی خودشان بودند.

رحیم پور ازغدی با تأکید بر این‌که الان دیگر توقع از وحدت حوزه و دانشگاه با دهه شصت و هفتاد خیلی متفاوت است، ابراز کرد: شرایط جدید، مشکلات و موقعیت جدید دارد، حالا باید وارد حل نهایی مسئله دولت‌سازی و پروژه مسائل تمدنی شد؛ وحدت حوزه و دانشگاه در مرحله تمدن‌سازی و عبور از آخرین مراحل دولت‌سازی یعنی اصلاح یک سیستم درست حاکمیت و مدیریت بحثی دقیق و پیچیده است.

وی اضافه کرد: دیگر بحث تعارف و خوش آمد نیست، صحبت حل مسئله است که باید سال به سال و گام به گام جلو برویم و به حدی برسیم که مردم احساس کنند بخشی از مسائلشان نسبت به سال قبل در حوزه دولت‌سازی اسلامی حل شده، مشکلاتشان کمتر شده و تبعیض، فاصله‌های طبقاتی و فساد در حکومت کمتر شده است.

مسئولیت حوزه و دانشگاه در حل مشکلات نظری و عملی

رحیم‌پور ازغدی یادآور شد: اگر حوزه و دانشگاه راه‌حل‌های به‌روز و محسوس برای حل مشکلات نظری و عملی جامعه خودمان و در مرحله بعد، جامعه جهانی نداشته باشند و نتوانند مدل‌سازی کنند و در حل مشکلات راه حل بدهند، این حوزه و دانشگاه به قدر لازم و کافی کارآمد نیستند، به مسئولیتشان در برابر خداوند و بندگان خدا عمل نکردند.

وی با تأکید بر این‌که حوزه و دانشگاه هر دو وسیله هستند نه هدف، گفت: دروس حوزوی و دروس دانشگاهی همه وسیله هستند، یعنی ساختن هرچه پیشروتر و پیش‌گام‌تر جامعه، ساختن جامعه‌ای هرچه دینی‌تر، انسانی‌تر، اخلاقی‌تر و علمی‌تر، جامعه‌ای که احساسات و روابط انسانی و اخلاقی آن دهه به دهه افزایش پیدا کند.

عضو شورای انقلاب فرهنگی بیان کرد: اگر حوزه و دانشگاه نتوانند از پس حل مشکلات دنیوی و معنوی مردم بربیایند، می‌شود حوزه و دانشگاه ناکارآمد و وسایل و ابزاری که جامعه را به سوی هدف به قدر کافی و لازم پیش نمی‌برند؛ البته حوزه و دانشگاه ما در ۴۰ سال بعد از انقلاب گام‌های روی به جلویی برداشتند، برکات و خدمات در حوزه و دانشگاه بعد از انقلاب قابل مقایسه نه در پیش از انقلاب و نه با هیچ کشور اسلامی اما باید وضعیت خودمان را با رقبا و دشمنانمان مقایسه کنیم.

پیشرفت‌های حوزه و دانشگاه نسبت به پیشرفت دشمنان کافی نیست

وی اضافه کرد: گاهی آنان از ما سریع‌تر و قوی‌تر پیش می‌روند که برای ما نمره منفی است ولو اینکه نسبت به گذشته پیشرفت کرده باشیم منتها تهدیدها بیشتر است و فرصت‌های از دست رفته نیز زیاد است؛ حتمأ حرف درستی است که حوزه و دانشگاه ما بیشتر از قبل عمل کردند، این همه نخبه‌ها، فضلا و نوآوری‌های علمی را باید دید، حوزه ما نسبت به سایر کشورهای اسلامی و شیعه پیشرفت داشته اما نباید با مقایسه گذشته خود راضی شویم، دشمنان و رقبای ما ۱۰ برابر ما کار کردند، فعال‌تر هستند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این‌که حوزه و دانشگاه را می‌توان به میزان فایده برای جامعه محک زد، خاطرنشان کرد: باید ببینیم خروجی حوزه و دانشگاه و فارغ‌التحصیلان این دو چه مقدار از پس وظایف خود برآمدند، تبیین دین و دفاع از ارزش‌ها که تخصص و توانایی در ۱۰، ۲۰ حوزه و قلمرو می‌خواهد، قیام به قسط، امر به معروف و نهی از منکر به‌شیوه مناسب و بسط سبک زندگی اسلامی در جامعه امروز و در چه شرایطی است، شرایط که تغییر می‌کند چگونه است،، وظیفه دانشگاه پاسخگویی به مباحث علمی و فنی و حل مشکلات اجتماعی است، اگر کارشناسی و کارشناسی ارشد داریم و مشکلی حل نمی‌کنیم، یعنی به درد جامعه نمی‌خورد؛ وحدت حوزه و دانشگاه امروز در مسیر تمدن‌سازی است.

دانشجویی تربیت می‌شود که مفید نیست

وی متذکر شد: اگر دانشگاه نتواند جواب دهد چرا در هر رشته‌ای چه تعداد دانشجو می‌پذیرد و چرا، که هنوز نمی‌توانند به این سوال جواب بدهند یعنی نقشه جامع علمی فقط حرف و شعار است، دانشجو در رشته‌هایی می‌پذیرند که شغلی برایش نداریم و از طرفی دانشجو در رشته‌ای کم می‌گیرند که نیاز به متخصص آن داریم و نداریم.

رحیم پور ازغدی با انتقاد از نحوه توزیع رشته‌ها و جذب دانشجو، اظهار کرد: فارغ‌التحصیل بیکار بیرون دادن که مهم نیست، دانشجو بپذیری در رشته‌های مختلف، کار و شغل نداشته باشی، شما هزینه بدهی و او بروند کشورهای همسایه برای آنان کار کنند، پزشک، مهندس و خلبان با پول این ملت تربیت کنی، نتوانی درست سازمان‌دهی، توزیع و اشتغال ایجاد کنی و آنان بروند در کشورهای دیگر برای آنان کار کنند.

جذب بی‌برنامه‌ی طلبه‌های باانگیزه

وی ادامه داد: وحدت حوزه و دانشگاه ارتقای سطح این دو است، صدها هزار و ده‌ها هزار جوان صادق عاشق با انگیزه و بی‌برنامه می‌آیند در حوزه، با انگیزه و اخلاص می‌آید در حوزه، برنامه برایش ندارند و درست سازماندهی نمی‌کنند و بی‌هدف پیش می‌روند؛ یک وقت ترافیک طلبه و یک وقت کمبود طلبه داریم، یک وقتی به طلبه آموزش‌هایی دادی که مسئله او نیست و جواب دین مردم را ندارد در حالی که گاهی باید ۵۰۰ طلبه متخصص در حوزه‌های مختلف در ذیل کلام و فلسفه و احکام و … تربیت کرد، الحمدالله شاید الان چند هزار دکتر آیت‌الله و حجت‌الاسلام دکتر داریم که خوب است اما کافی نیست.

رحیم‌پور ازغدی با بیان این‌که ر حال رسیدن به عمر نیم قرنی انقلاب اسلامی هستیم، متذکر شد: وضعیت وحدت حوزه و دانشگاه در این موقعیت باید روشن شود، ترک فعل‌های حوزه و دانشگاه و کم‌کاری‌هایی که شده زیرا وحدت در این مرحله تعارف نیست.

وی افزود: برای تمدن دینی باید ریشه‌های سکولاریزم را شناخت، در دانشگاه یعنی همه کتاب‌های مختلف را در رشته‌های مختلف ترجمه کنی بدون نقد، ترجمه محض بدون اینکه نسبتش با مشکلات این مردم و نسبتش با مبانی فکری مکتب روشن بشود.

وقتی حوزه علمیه زمینه‌ساز سکولاریزم در جامعه می‌شود

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر این‌که آن‌چه دو سال پیش در فیضیه گفتم به معنای بی‌دینی حوزه نیست، تصریح کرد: اگر حوزه‌ها درس‌های خارج فقهی نداشته باشند که با همان دقت نماز، طهارت، روزه و نجاست بحث کنند، با نصف آن دقت در مورد هزاران آیه و حدیث که در فقه اکبر در مباحث عقایدی، نظام‌سازی و بحث‌های تخصصی، اجتهاد خارج فقه نکنند، عملأ خود حوزه زمینه‌ساز سکولاریزم در جامعه شده است.

وی افزود: وقتی نظریه‌های دینی را در حوزه‌های مختلف زندگی انسان با دقت مطرح نکنی، جامعه معطل تو نمی‌ماند، جای شما را پر می‌کند، کسانی که برنامه آماده دارند و آنان نهادهای سکولاریسم غرب هستند، وقتی تو به‌عنوان عالم دین آنجایی که باید باشی، نیستی، آنان برای بچه‌های من و تو سبک زندگی تعریف می‌کنند.

نمازجمعه محل طرح مشکلات مردم است

رحیم پور ازغدی با اشاره به حواشی مطرح شده در رابطه با نمازجمعه، با بیان این‌که یک بحث این است که مشکلات مردم باید در نمازجمعه حل بشود یا نه، خاطرنشان کرد: اخیرأ گفتند در نمازجمعه به مصادیق وارد بشوند یا نشوند، قضیه این چیست؟ این هم مربوط به مسئله نظام‌سازی حوزه و دانشگاه است که نسبتشان را با مشکلات مردم بیان کنند.

وی افزود: اگر مراد از مصداق، مصداق یک شکایت و مشکل شخصی است که جایش در نمازجمعه نیست، باید برود نهادهای مدنی و قانونی اما یکی از فلسفه‌های نمازجمعه، حل مشکلات مردم است منتها اینکه در خطبه مشکلات خصوصی اشخاص بحث شود روشن است که نه، مسئولان رسیدگی کنند و برطرف کنند اما مصداق در نماز جمعه حتمأ باید وارد شود منتها مصادیق عمومی، اگر وارد مصداق نشوی، نهی از منکر نکردی، نمازجمعه محل امر به معروف و نهی از منکر است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: نهی از منکر و امر به معروف یعنی کلی حرف بزنی؟ موعظه در نمازجمعه لازم و واجب است و فوق‌العاده مهم است، گفت‌وگوی مستقیم با وجدان انسان است که موضوع را می‌دانند و اعتنا نمی‌کنند اما نهی از منکر چیزی فراتر از موعظه است، حتمأ باید در نمازجمعه وارد مصادیق شد، حقوق نجومی زمانی مطرح شد و نمازجمعه باید به‌موقع وارد می‌شد، کسانی در حکومت به مردم وعده دروغ می‌دادند، اگر ظلمی در نهادهای حکومتی است باید در نمازجمعه مطرح شود، راجع به خصوصی‌سازی در کشور مسائلی مطرح شد که اصل حرف درست است، دیدید چه جنایتی صورت گرفت، ده‌ها هزار کارگر را بیکار کردند، بعدأ آمدند مسئول خصوصی‌سازی را گرفتند و معلوم شد مشکل از حکومت بود، باید در نمازجمعه بیان شود.

وی، موضوعاتی همچون مؤسسات مالی، وقایع دولت قبل همچون بنزین و مسائل مربوط به عدالت اجتماعی را از جمله موضوعاتی دانست که طرح آن در نماز جمعه لازم است و گفت: در بحث واکسن، دو سال پیش می‌گفتند واکسن نداریم چون مسئله تحریم وجود دارد، باید تعهد دهیم و فلان، تقصیر افتاد به انرژی هسته‌ای، شما دیدید بدون FATF همه مردم واکسن زدند و مرگ و میر از ۷۰۰ نفر در روز رسید به ۵۰ نفر، مشکلاتی در مملکت هست که می‌گویند حل نمی‌شود، حل می‌شود، تو عرضه نداری.

حل نشدن بسیاری مشکلات به دلیل فساد یا بی‌عرضگی است

رحیم‌پور ازغدی اضافه کرد: بعضی خودشان فاسد بودند، برخی خودشان بی‌عرضه‌اند و تقصیر این و آن می‌اندازند که چون گفتیم «مرگ بر آمریکا» یا نماز می‌خوانیم و حجاب داریم این مشکلات را داریم، برای اینکه انقلاب کردیم مشکل داریم، ما انقلاب کردیم مشکلاتمان حل شود نه اینکه بیشتر شود، اگر جایی مشکلات بیشتر می‌شود تو بلد نیستی، یا بلد نیستی و مسئولیت می‌پذیری که حرام است و یا فسادی و مسئولیت را می‌پذیری که حرام‌تر است!

وی با بیان این‌که نمازجمعه و رسانه‌های عمومی محل نهی از منکر است، یادآور شد: این نهی از منکر یعنی نظارت عمومی، یک طرف حکومت یک طرف مردم نداریم، همه باهم هستند، اگر مسئولان از منظر مردم به مسائل نگاه کنند، سریع می‌فهمند مشکلات کجاست، از آن دری که مردم می‌آیند به ادارات، خودتان بیاید، تا وقتی این طرف میز نشستی، تو از زاویه خودت نگاه می‌کنی، بنشین آن‌طرف و خودت را جای ارباب رجوع بگذار، ببین از چه چیزی ناراحت است و مشکلش چیست، بعد بیا این طرف میز و مشکلش را حل کن.

جایگاه نماز جمعه در تمدن‌سازی

رحیم‌پور ازغدی خاطرنشان کرد: جایگاه نمازجمعه در تمدن‌سازی باید روشن بشود، فقها می‌گویند بهانه نیاورید که جمعیت نیست، ۳ نفر و ۵ نفر هم که بودید نمازجمعه را برگزار کنید، حالا نمازجمعه را تعطیل کردند و ما هم قبول کردیم ولی می‌شد حتی با پنج نفر و با فاصله نمازجمعه برگزار شود؛ امام رضا (ع) می‌فرمایند «تمام احکام شرع علت و فلسفه دارد، هیچ چیز روی هوا وضع نشده، واجب اگر واجب شده و حرام اگر حرام شده منافع شما مردم لحاظ شده، آنچه به نفع شما بوده حلال شده و آنچه به ضرر شما بوده حرام شده»

وی افزود: از ایشان می‌آموزیم رهبران دینی و حکومتی راجع به همه چیز باید توضیح بدهند، امام معصوم به مردم توضیح می‌دهد فلسفه نمازجمعه چیست، تعبد در برابر تعقل نیست، همه چیز فلسفه دارد و باید کار را با فلسفه‌اش بسنجی ببینی همانطور پیش می‌رود یا نه.

نمازجمعه حلقه وصل مردم و حکومت

وی به بیان فلسفه نمازجمعه از زبان امام رضا (ع) پرداخت و گفت: فرمودند «خطبه را در روز جمعه قرار دادند چون روز مردم است، مردم همه کنار هم جمع می‌شوند تا مشکلات هم را بفهمند و به داد هم برسند، ادراکات و اراده‌هایشان را با هم در میان بگذارند، درد هم را بفهمند و به هم دلداری بدهند، بدون هیچ تفکیک نژادی، قومی، طبقاتی و جنسیتی، بدون هیچ مانعی، انسان به ما هو انسان»، فرمودند فرصتی برای حاکمیت ایجاد می‌شود و فرصتی برای مردم؛ فرمودند نمازجمعه حلقه وصل مردم و حکومت است، باید مشکلات و مسائل مردم را به مسئولان و مشکلات و مسائل حکومت را به مردم منتقل کنند، از آن طرف به مردم بگویند شما هم وظایفی دارید و به قانون عمل کنید، اگر از مسئولان توقع داری مالیات را درست خرج کنند، تو هم باید مالیاتت را پرداخت کنی، حقوق مردم به مسئولین و حقوق و اختیارات مسئولین را به مردم منتقل کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ابراز کرد: ائمه جمعه در حکومت دینی باید مردم را نسبت به وظایف و حقوقشان آگاه کنند و تأثیرگذار باشند، با تفاهم و تعامل تشویق به اطاعت و مردم را از نافرمانی حذر دهند، مسئولان برنامه‌هایشان را با مردم در میان بگذارند و آنان را از آنچه انجام داده و می‌خواهند انجام دهند آگاه کنند؛ می‌خواهی بنزین را گران کنی، به مردم بگویی چرا، به مردم شبیخون نزنی و فردایش بگویی خودم هم خبر نداشتم، اگر راست بگویی!

وی اضافه کرد: امیرالمؤمنین می‌آمد در نمازجمعه مردم را به یاد آخرت و مرگ می‌اندخت و می‌گفت «تقوا داشته باشید» در عین حال مشکلات را با مردم درمیان می‌گذاشت، می‌گفت «به وظایفم عمل می‌کنم، به من بدبین نباشید»، می‌گفت «اگر فقیر آمدم به دولت و پولدار خارج شدم، من خائن هستم»، امام معصوم این را می‌گفت یعنی بر مسئولان نظارت کنید.

پیشگام در حل مشکلات مردم

رحیم‌پور ازغدی بیان کرد: اگر نمازجمعه درست اقامه شود، انقلاب می‌ماند، نظام رشد می‌کند و مشکلات مردم حل می‌شود، امام رضا فرمودند «در نمازجمعه مردم را نسبت به برنامه‌ها و اراده‌تان آگاه کنید»، باید بتوانی مردم را متقاعد کنی این تصمیم به مصلحت دین و دنیای شماست، ما نوکر شما هستیم و می‌خواهیم مشکل شما را حل کنیم، باید مردم را آگاه کند که چه اتفاقاتی در سطح جهان، منطقه و جامعه خودمان وجود دارد، چه تهدیدها و چه فرصت‌هایی، چه حوادثی اتفاق افتاده و می‌افتد؛ از این زیباتر و واضح‌تر؟ این فلسفه نمازجمعه است، اتفاقأ فلسفه حوزه و دانشگاه و وحدت حوزه و دانشگاه همین است، به‌عنوان نخبگان جامعه باید پیشگام در حل مشکلات مردم باشند.

وی با بیان این‌که علم و دانش وسیله‌ای در دست بشر است، اظهار کرد: به مسئله علم و تعلیم توجه کنید، توجه داشته باشیم که متعلق به دینی هستیم که می‌فرماید «از گهواره تا گور علم بجوی»، یعنی برنامه تعلیم و تربیت از نوزادی که متولد می‌شود تا آخر عمر، آموختن علم و آگاهی است، دینی که به پدر و مادر توصیه می‌کند آنچه برای فرزندان برای ورود به جامعه نیاز دارد آموزش دهید، مهارت و صنعتی به او یاد بده، در حوزه و دانشگاه چیزی بیاموزید که به درد جامعه بخورد؛ دانستن هدف نیست، وسیله‌ای برای رشد و رفع موانع مادی و معنوی است.

نظام‌سازی و تمدن‌سازی هدف وحدت حوزه و دانشگاه است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به فرمایشی از حضرت صدیقه اطهر (س) اشاره و تصریح کرد: ایشان فرمودند «اگر آنگونه که می‌گوییم، زندگی می‌کنید، شیعه ما هستید اما اگر اینطور نبود و هر روز آمدید زیارت، شیعه ما نیستید ولی ما را دوست دارید» که این خودش فضیلت است اما کافی نیست، فرمودند اگر عمل می‌کنی، یعنی خانواده‌تان شیعی و اسلامی است، در بازار کلاه هم را برنمی‌دارید و دروغ نمی‌گویید و گران‌فروشی نمی‌کنید، اگر در ابعاد گوناگون زندگی رعایت می‌کنید، فرمودند شیعه ما هستید.

وی ادامه داد: فرمودند همه چیز در منطق دین فلسفه و حکمت دارد، حتی خدا هر فرمانی داده، توضیح داده چرا این فرمان را دادم، خدا حق مطلق است و ما مسئولیت مطلق اما خداوند خودش را مسئول کرده و می‌گوید هر دستوری به شما دادم، توضیح دادم برای چی، دین و شریعت به نفع بشر است، این را هم باید کسانی که از شریعت حرف می‌زنند، بدانند و هم ما مردم باید بدانیم اگر به تکلیفی عمل می‌کنیم، برای منافع خودمان است.

همه نسبت به اصلاح عمومی مسئول هستیم

رحیم‌پور ازغدی با تأکید بر این‌که خداوند متعال موضع گرفتن در عرصه عمومی را واجب کرده است، گفت: یعنی بی‌تفاوت نبودن و بی‌طرف نبودن، امر به معروف یعنی مطالبه عدالت، توحید، اخلاق و معنویت از همه، حضرت زهرا (س) فرمودند امر به معروف واجب شد و مستحب نیست، حق‌نداری بگویی به من چه، همه چیز به مردم مرتبط است به جز حریم خصوصی دیگران؛ خدا این را برای اصلاح امور جامعه واجب کرد، هدف از امر به معروف اصلاح امور است.

وی اضافه کرد: امروز باید نسبت به دیروز از لحاظ مادی و معنوی یک قدم جلو رفته باشی، این دین، دین پویایی، حرکت و پیشرفت دائمی در امور مادی و معنوی است، همه نسبت به اصلاح عمومی مسئول هستیم.

رحیم‌پور ازغدی با بیان این‌که صدیقه اطهر (س) فرمودند «خداوند عدالت را واجب کرد»، یادآور شد: عدالت‌خواهی واجب است یعنی تلاش کنیم همه به حقوق خود برسند و به حدودشان پایبند باشند که بعد فلسفه‌اش را فرمودند، «می‌خواهید استرس و اضطراب، کینه و حسد کنار برود، عدالت را اجرا کنید، خداوند عدالت را واجب کرد تا قلب‌هایتان تسکین پیدا کند»، اگر در خانواده عدالت رعایت نشود، اختلاف‌ها شروع می‌شود، در محله، ادارات، قانون‌گذاری و مجلس، در سطح بین‌الملل؛ همه باید به حقوقشان برسند، هر میزان جامعه به عدالت برسد، به همان میزان جامعه به آرامش می‌رسد.